مگس سفید، مهمان ناخوانده پایتخت

 

گروه محیط زیست-تابستان سال ۹۳ ظهور حشرات کوچکی به نام مگس سفید همه شهروندان تهرانی را نگران و کلافه کرد. با ورود شهرداری تهران برای مهار این حشره که با تداوم حضورش با نام‌های دیگری مانند سفید بالک و عسلک پنبه به شهرت رسید امسال نیز مهمان تهرانی‌‌ها شده‌ و تعدادشان در مناطق مختلفی مانند ۶، ۹، ۱۰، ۱۱ و ۲۰ رو به افزایش است.

مگس سفید چه موجودی است

به گزارش مناقصه مزایده- مگس سفید یا عسلک پنبه یا عسلک گلخانه‌ای با نام علمی (Aleurodidaehom Trialeurodes vaporariorum) حشره‌ای است با دامنه میزبانی وسیع که در حدود ۲۵۰ گونه گیاه میزبان برای آن معرفی و شناسایی شده است.آن‌ها با قطعات دهانی (خرطوم) خود که از نوع زننده مکنده می‌باشد، از سطح زیرین برگ‌ها تغذیه می‌کنند و از این طریق و نیز از طریق انتقال عوامل بیماری‌زای گیاهی خسارت خود را به گیاهان (خصوصا در شرایط گلخانه ای) وارد کنند.

 این مگس‌های سفید دارای گردسفیدی روی بال‌های خود هستند و به این دلیل است که سفید به نظر می‌رسند. در شرایط گلخانه طول عمر این حشره ۳۴-۲۱ روز می‌باشد. هر حشره ماده ۲۰۰-۱۰۰ تخم می‌گذارد و برای آن تا ۱۰ نسل در سال نیز گزارش شده است. این حشرات به رنگ زرد جذب می‌شوند. بنابراین در گلخانه، کارگران نباید لباس زرد رنگ به تن کنند.

این حشرات، آفات گلخانه‌ای و مزارع جالیزی هستند که در فضای شهری جزو آفات درجه دو هستند و آفات کلیدی به شمار نمی‌آیند. یکی از دلایل طغیان این حشره در محیط شهری شرایط آب و هوایی به ویژه افزایش طول دوره گرما در تابستان است؛ وقتی دوره گرما طولانی شود این حشرات افزایش می‌یابند اما دلیل مهم‌تر تغییرات اکوسیستم است؛ یعنی به دلیل استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی بی‌کیفیت در مزارع اطراف تهران، حشرات شکارگر از جمله زنبور‌ها (که مگس سفید را شکار می‌کنند) از بین می‌روند، در نتیجه مگس‌‌های سفید افزایش می‌یابد.

مبارزه با مگس سفید با نوار زرد

مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران چندی پیش اعلام کرده بود: نصب تله‌های زرد رنگ چسبنده به دلیل نقطه ضعف دید حشرات در محدوده طیف رنگی (۶۵۰ – ۳۰۰ نانومتر) موجب جذب بسیاری از حشرات پروازی آفت شده است. همچنین اطلاع‌رسانی عمومی از طریق رسانه‌های گروهی، توزیع بروشور و نصب بنرهای آموزشی و ارسال پیامک در این خصوص کمک زیادی به کاهش این آفت کرده است.

 وی با بیان این‌که با اقدامات صورت گرفته جمعیت آفت در حال حاضر نسبت به شرایط زمانی مشابه در سال‌های گذشته کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد، گفته بود: سال گذشته با آغاز گرمای هوا به‌طور مرتب پیام‌های مردمی در خصوص مزاحمت این آفت برای شهروندان داشتیم، اما در سال جاری حتی یک پیام در این خصوص در فضای سبز شهری از طریق سامانه‌های ۱۳۷ و ۱۸۸۸ ثبت نشده که امیدواریم با ادامه این فعالیت‌ها مهمانان ناخوانده سال‌های اخیر به‌طور کامل از شهر تهران دور شوند.

 به نظر می‌رسد اقدامات پیشگیرانه شهرداری و تلاش برای مهار این حشرات مزاحم آن‌طور که باید مؤثر واقع نشده و باز هم باید منتظر بود تا سرمای هوا موجب رانده شدن مگس‌‌های سفید از تهران شوند.

چه کسانی مسؤول مگس‌های سفید هستند

معاون خدمات شهری شهردار تهران در این رابطه می‌گوید: صفر تا صد مسؤولیت مگس‌های سفید با شهرداری نیست، اما حاضر به هر گونه همکاری با نهادهای مسؤول هستیم.

مجتبی عبداللهی با اشاره به جلساتی که با بخش تحقیقات دانشگاه گیاهپزشکی انجام داده است، گفت: قرار است توافقاتی در خصوص دفع این آفت انجام شود، اما مسؤولیت این موضوع با شهرداری تهران نیست.

وی ادامه داد: سازمان رسیدگی به حفظ نباتات و دفع آفات، وزارت جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات گیاهپزشکی مسؤول رسیدگی به این آفات هستند و این‌که این آفت بر روی درختان شهر تهران وجود دارد، هیچ مسؤولیتی برای ما ایجاد نمی‌کند، بلکه این نهاد‌ها باید مشخص کنند این آفت چیست، منشأ آن از کجاست و چگونه باید در برابر آن مبارزه کرد.

مگس‌ سفید بیماری ایجاد نمی‌کند

عبداللهی همچنین گفت : مگس‌های سفید درجه دو آفت هستند و برای انسان هیچ‌گونه صدمه و بیماری به وجود نمی‌آورند.

وی با بیان این‌که دوره مگس‌های سفید ۵ ساله است، افزود: با فصل گرما می‌آیند و نباید نگرانی به سبب ایجاد بیماری داشته باشیم.

مبارزه شیمیایی با مگس‌های سفید ممکن نیست

رییس اداره محیط‌زیست شهر تهران با بیان این‌که جمعیت مگس‌های سفید در مقایسه با سال گذشته کاهش داشته است، در این رابطه گفته است: مبارزه شیمیایی با مگس‌های سفید امکان‌پذیر نیست و باید از روش‌های فیزیکی برای مقابله با افزایش جمعیت آن‌ها استفاده کرد.

 محمد حسین بازگیر می‌گوید: در سال گذشته اقدامات زیادی برای مقابله با مگس‌های سفید انجام شد. این‌ها آفت‌های کشاورزی هستند که در مزارع و باغات حضور دارند و وقتی جمعیت آن‌ها زیاد می‌شود با مبارزه‌های شیمیایی به نوعی سرکوب می‌شوند.

 در داخل شهر‌ها امکان استفاده از مبارزه شیمیایی به خاطر حفظ سلامت مردم وجود ندارد، بنابراین سعی می‌شود با روش‌های فیزیکی با آن‌ها مقابله شود، مثلاً شاهد بودیم که شهرداری نوارهای زردرنگی را روی درختان گذاشته که این‌ها را بیش‌تر می‌توان به عنوان یک نمایشگر پذیرفت که میزان حضور مگس‌های سفید را نشان می‌دهد.

 سال گذشته اقداماتی انجام شد، درختان با کمک برخی شوینده‌هایی که آسیب زیادی نمی‌رسانند شست‌و شو شدند و سعی می‌کردند این جمعیت کاهش پیدا کند و این کار در پایان حضور آن‌ها در زمستان هم برای از بین بردن تخم‌های آن‌ها ادامه داده شد، همزمان کمیته‌ای متشکل از شهرداری، ستاد توسعه پایدار، سازمان بوستان‌ها، معاونت خدمات شهری و جهاد کشاورزی مرکز تحقیقات و مؤسسه حشره‌شناسی و سازمان حفظ نباتات تشکیل شد.

 این کمیته سال گذشته کارهایی انجام داد علاوه بر نظارت بر اقدامات فیزیکی علیه افزایش جمعیت این حشره انجام می‌داد، یکی از کارهایی که برعهده جهاد کشاورزی گذاشته شد، بحث مطالعه بر روی این موضوع بود که خود گونه، بیولوژی این حشره و چرخه زندگی و دلایل و علت‌های طغیان و روش‌های مبارزه با افزایش جمعیت را قرار شد بررسی کنند.

 این کمیته مطالعه خود را از سال گذشته آغاز کرد و در نهایت به دنبال این بودیم که به یک دستورالعمل جامع برای مبارزه و حذف این عامل مزاحمت در شهر باشیم که هم‌اکنون مراحل نهایی آن را شاهد هستیم.

 وی افزوده است: امسال هم جمعیت کم‌تر شده است و امیدواریم با خنک شدن هوا کم‌تر شوند. این‌گونه براساس گزارش‌های وزارت بهداشت عامل هیچ‌گونه بیماری نیست، ضمن این‌که ناقل هیچ بیماری هم نیست به همین خاطر مشکلی برای سلامتی افراد ایجاد نمی‌کند، تنها اگر وارد مجاری تنفسی شود می‌تواند حساسیت‌هایی را ایجاد کند.

استفاده از کفشدوزک برای مقابله با مگس‌های سفید

رییس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران نیز در این زمینه گفته است: پارازیت‌های طبیعی مانند ر‌ها‌سازی کفشدوزک‌ها در برخی نقاط شهر می‌تواند منجر به جلوگیری از انتشار مگس‌های سفید شود.

حقانی گفت: طی سال‌های اخیر با گرم شدن هوا شاهد گسترش مگس‌های سفید در شهر هستیم و انتظار شهروندان این است که شهرداری تهران با بهره‌گیری از راهکاری جلو جمعیت این مگس‌ها را بگیرد.

 وی افزود: در منطقه ۹ تهران راهکار قابل توجهی در دستور کار مسؤولان منطقه قرار گرفت و تا حدود زیادی نیز جلو افزایش جمعیت مگس‌های سفید گرفته شد اما مشخص نیست چرا این روش گسترش پیدا نکرد.

 رییس کمیته محیط‌زیست شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به‌کاربردی بودن روش گسترش پارازیت‌های طبیعی در کاهش جمعیت مگس‌های سفید خاطرنشان‌کرد: کفشدوزک‌ها به عنوان پارازیت‌های طبیعی می‌توانند در کاهش جمعیت مگس‌های سفید تأثیر داشته باشند.

 حقانی با تأکید بر لزوم حفظ باغات در پایتخت اظهارکرد: حفظ باغات در تهران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و شورا با جدیت موضوع قطع درختان در شهر را دنبال می‌کند.

 وی اذعان کرد: اجازه نمی‌دهیم به دلیل غفلت مسؤولان شهرداری، درختی در شهر قطع شود و نظارت‌های کمیته محیط‌زیست در این رابطه افزایش یافته است.

منابع:

تسنیم

فارس

میزان

دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران

 

بسیج پرس