سمیه مهدوی- این‌جا همه چیز بوی نفت می‌دهد؛ اقتصاد نفتی، بودجه نفتی، درآمد نفتی، سینمای نفتی و در آخر سهام نفتی. گره کور بین نفت و سلول‌های اقتصادی ایران علی‌رغم هشدار‌ها و گمانه‌زنی‌ها همچنان به قوت خود باقی است. به‌ویژه آنکه در بحبوحه سقوط آزاد بهای جهانی نفت و مانور قیمتی بشکه‌ها برروی کانال […]
سمیه مهدوی- این‌جا همه چیز بوی نفت می‌دهد؛ اقتصاد نفتی، بودجه نفتی، درآمد نفتی، سینمای نفتی و در آخر سهام نفتی.
گره کور بین نفت و سلول‌های اقتصادی ایران علی‌رغم هشدار‌ها و گمانه‌زنی‌ها همچنان به قوت خود باقی است. به‌ویژه آنکه در بحبوحه سقوط آزاد بهای جهانی نفت و مانور قیمتی بشکه‌ها برروی کانال ۲۰ تا ۳۰ دلار، ابهت این طلای سیاه را درهم شکسته تا حدی که یک سوم شرکت‌های تولید کننده جهانی نفت را با خطر ورشکستگی مواجه کرده است.
به گزارش مناقصه مزایده فارغ از این‌که با برروی زمین ماندن هشدار‌ها جهت حرکت به سوی اقتصاد غیرنفتی امری که از سال‌های دور همواره مورد تأکید رهبر معظم انقلاب نیز بوده است، هنوز صاحب کرسیان و مسندنشینان اقتصادی نتوانسته‌اند موتور تجارت و درآمدزایی را به سمت کانال معادن، صنایع و کشاورزی و همچنین صادرات غیرنفتی سوق دهند، بدین‌ترتیب نه تنها در چاه‌های نفت بسته نشد بلکه بستر اصلی و حیاتی این آب باریکه نفتی که از قبلش درآمدی عاید خزانه دولتی، شرکت‌های خصوصی و افراد حقیقی و حقوقی می‌شود نیز دچار نوسان شد.
چند روز پیش زمزمه‌ای مبنی بر کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی در کانال‌های خبری پیچید. در نهایت این مصوبه که حکایت از کاهش نرخ سود بانکی از ۲۰ درصد به ۱۸ درصد و نرخ سود تسهیلات مبادله‌ای از ۲۱ به ۲۰ و تسهیلات مشارکتی از ۲۴ به ۲۲ درصد داشت از روز شنبه گذشته اجرایی شد.
طبیعی است روند کاهش ۲ درصدی سود سپرده‌ها، محرکی برای خالی شدن حساب‌های بانکی و در نتیجه سرازیر شدن نقدینگی به سوی بازارهای ارز، طلا، مسکن و سرانجام بورس و خرید سهام و اوراق بهادار باشد. امری که به مذاق بسیاری از فعالان اقتصادی خوش آمده است و براساس گمانه‌زنی‌های آن‌ها آینده‌ای با بازدهی بالای مالی و همچنین گرفتن وام‌های ارزان‌قیمت را پیش رو خواهند داشت.
صنعت نفت یکی از اصلی‌‌ترین بازیگران در نظام مالی محسوب می‌شود. تالار شیشه‌ای بورس که به واسطه محصولات پتروشیمی و همچنین عرضه فرآورده‌های نفتی به عنوان یک کاتالیزور بین نفت و بازار سرمایه عمل می‌کند چندی است با رخ دادن اتفاقاتی دچار شوک‌های خفیف و در برخی موارد شدید شده. این حواشی آن هم در آستانه لغو تحریم‌ها و صف کشیدن کشورهای خارجی برای ورود به بازار ایران می‌تواند عاملی باشد تا شاخص بازاریابی را در جهت منفی بلغزاند.
در حال حاضر بر اساس اعلام بورس تهران، حجم داد و ستد سهام توسط خارجی‌ها در بورس تهران از زمان لغو تحریم‌ها در ماه گذشته میلادی ١٠ برابر شده و به ٥٠٠ میلیارد ریال، معادل ١٦,٦ میلیون دلار رسیده است. در پساتحریم از یک طرف ظرفیت جذب مشتریان خارجی و از سوی دیگر کشش و رغبت سهامداران برای حرکت در صفحه شطرنج بورس، دورنمایی با افزایش حجم معاملات و سیر صعودی سودآوری را برای سهامداران ترسیم می‌کند. حال با توجه به جان گرفتن دوباره بازار و اقدام برای کاهش دو درصدی سود بانک‌ها، باید دید صرف نظر از بورس‌بازان حرفه‌ای، طرفداران سودهای بانکی که تا پیش از این خود را در حاشیه امن قرار می‌دادند برای دریافت سود بیش‌تر ریسک معاملات بورسی را به جان می‌خرند و سرمایه خود را در بازار سهام که پر از نوسان و جهت‌گیری است تزریق خواهند کرد؟ آن هم بازاری که در افواه عمومی همیشه با واژه قمار قرینه بوده است.
در این میان بازار پتروشیمی و پالایشگاه‌ها از آن دست بازارهای پرحاشیه و در عین حال سودآوری بوده‌اند که چندی است نوسانات خفیف و بعضاً شدیدی را به چشم دیده است.
پرده اول؛ نوسانات بازار پتروشیمی
صنعت پتروشیمی درحال حاضر با پشت سرگذاشتن روزهای سخت خود در دوران سخت اعمال تحریم‌ها، بنای خود را بر تولید سالانه ١٣٠ میلیون تن صنایع پتروشیمی و تولید ١٢٣ میلیون تنی انواع محصولات پتروشیمیایی را تا پایان برنامه ششم توسعه کشور گذاشته است. بازار بورس پتروشیمی نیز به دنبال افت و خیزهای متعدد دچار نوسانات قابل توجهی شد. در این خصوص مازیار فتحی، مدیر واحد مشاور سرمایه‌گذاری راهنمای سرمایه‌گذاران با خبرنگار مناقصه مزایده همکلام شد.
وی با اشاره به بزرگ‌ترین ضربه‌ای که تحریم‌ها به بازار پتروشیمی وارد کردند، می‌گوید:
تحریم‌ها تأثیر منفی در خصوص کاهش صادرات محصولات داشتند، صنعت پتروشیمی ظرفیت بسیار بالایی در تولید دارد ولی به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی نتوانست به خوبی پتانسیل‌های خود را بروز دهد بنابراین این صنعت شمار بسیاری از بازار صادراتی خود را از دست داد.
فتحی ادامه می‌دهد: اما روند قیمتی پتروشیمی در سال ۹۲ به دلیل رشد چشمگیر دلار از نظر بازدهی قیمتی با توجه به ارزآور بودن و صادرات محور بودن این بازار، بسیار اوج گرفت و منجر به افزایش پی وی در معاملات شد.
بورس طی دو سال گذشته در رکود شدیدی به سر می‌برد و بازیگران بورس شاهد نزول شدید قیمتی بودند به‌ویژه آنکه سهامداران براساس نوع محصولات پتروشیمی زیان‌های ۱۰ – ۳۰ درصدی را تجربه کردند. از آن‌جایی که شرکت‌های پتروشیمی با توجه به بزرگ بودن ابعاد فعالیتشان باید نقدینگی زیادی جذب کنند وقتی بورس وارد فاز رکود شد نقدینگی هم از بازار خارج شد و عملاً سهامداران به حاشیه رفتند.
به اعتقاد این کارشناس بورس؛ از جمله عوامل مهم دیگری که سد بزرگی برای ورود سهامداران به بازار راکد پتروشیمی محسوب می‌شد، نرخ خوراک بود. ماجرای نرخ خوراک پتروشیمی‌ها با چالشی دو ساله مواجه شد افزایش یک‌باره نرخ خوراک از ۲٫۸ به ۱۳ سنت خود عاملی بر ریزش قیمت سهام شد، یک خود تحریمی که بسیاری از سهامداران را از ورود به این صنعت بازداشت.
او با اشاره به کاهش حجم معاملات و فرار نقدینگی در پی نرخ خوراک می‌گوید: محوریت نرخ خوراک و تأثیر آن در قیمت‌گذاری شرکت‌ها مهم‌ترین بحث بازار سرمایه بود. چرا که بسیاری قادر به تخمین آینده قیمت‌ها و محاسبه نرخ تمام شده شرکت‌ها نبودند و نمی‌توانستند آینده سود خالص را محاسبه کنند و به قیمت‌گذاری سهام بپردازند. بنابراین طیف عظیمی از سهامداران عقب‌نشینی کردند و با انصراف از ادامه بازی در زمین بورس آمار شرکت‌کنندگان و سهامداران سیر تنزلی پیدا کرد.
پر واضح است که با رفع تحریم‌ها مشکل بازارهای صادراتی به مرور زمان حل می‌شود هرچند بازارهای انرژی، نفتی، پتروشیمی وقتی شماری از مارکت‌های خود را از دست می‌دهند بازپس‌گیری مجدد آن با توجه به حضور رقبا کار سختی خواهد بود. درحال حاضر نرخ خوراک شفاف شده است و این امر تأثیر بسیار مثبتی در تضمین معاملات با شرکت‌های خارجی و داخلی خواهد بود. محصولات بازار پتروشیمی گریدهای متفاوتی دارند، کیفیت و قیمت یک محصول خاص در یک مجتمع پتروشیمی داخلی در مقایسه با مشابه خارجی محصول در منطقه بسیار متفاوت است، چراکه بازاریابی با توجه به همین مسأله یعنی گرید و کیفیت محصول صورت می‌گیرد.
پرده دوم؛ موانع پیش روی پالایشی ها
بازار سهام پتروشیمی‌ها رابطه تنگاتنگی با قیمت نفت دارد به گونه‌ای که سقوط آزاد بهای جهانی نفت ضربه مهلکی به صاحبان سهام آن زده است. بازاری که چندی است با حواشی متعدد و نارضایتی برخی سهامداران مواجه شده است هرچند ارزانی نفت تنها دلیل این حواشی نبوده و عواملی داخلی از قبیل ناهمخوانی قیمت خرید و فروش نفت و مواد اولیه توسط شرکت‌های مادرتخصصی مسؤول این کار به خریداران و همچنین عدم ارایه گزارش‌های ۶- ۹ ماهه توسط شرکت پالایش و پخش سهامداران را با حواشی متعددی روبه‌رو کرده است.
فتحی در خصوص سهام پالایشگاه‌ها بیان می‌کند:
در نگاه نخست یکی از عواملی که منجر به برهم زدن معادله قیمت‌گذاری در سهام می‌شود افت قیمت نفت است اما از سوی دیگر در داخل کشور یک سیستم قیمت‌گذاری آزاد برای عرضه نفت به پالایشگاه‌ها و قیمتی دیگر برای خرید محصولات از پالایشگاه‌ها وجود ندارد. همچنین محدودیت‌های بسیاری از سوی شرکت پالایش و پخش در خصوص ارایه گزارش‌هایی که ماهانه باید در اختیار پالایشی‌ها قرار بگیرد اعمال می‌شود. بنابراین با کنار هم قرارگرفتن این عوامل ریزش قیمتی و زیان‌ده شدن سهام پالایشگاه رقم می‌خورد و وضعیت قیمت فرآورده‌ها و مواد اولیه نفت را در هاله‌ای از ابهام فرو می‌برد.
این تحلیلگر بورس در ادامه از مهم‌ترین چالش سهامداران می‌گوید:
با توجه به قیمت نفت در حداقل بازه زمانی کوتاه‌مدت و میان‌مدت و مانور آن بر مرز ۲۰ دلار، قیمت سهام پالایشگاه‌ها همگام با قیمت نفت نسبت به سال ۹۱ و ۹۲ سقوط زیادی را متحمل شد. با توجه به شرایط موجود پالایشگاه‌های زیادی ضرر کردند آن‌هایی هم که زیان‌ده نبوده‌اند پی‌وی‌های بسیار بالایی گرفته‌اند که خود نشان‌دهنده این است که علی‌رغم گردش نقدینگی خوبی که در سهام پالایشی‌ها وجود دارد هنوز بسیاری امید به برگشت قیمت نفت دارند.
فتحی در پایان بیان می‌کند: پی‌وی‌های سهام پالایشی‌ها که در حال حاضر رقم‌های بسیار بالایی را به خود گرفته‌اند که ناشی از انتظارات برای برگشت قیمت نفت است حال اگر قرار باشد قیمت نفت پایین بماند و به روال قبل برنگردد طبق سیکل تاریخی که از قیمت نفت مشاهده شده است بازهم پالایشی‌ها با افت قیمت مواجه‌می شوند و در نهایت متحمل زیان‌های هنگفتی خواهند بود. هرگونه اصلاح قیمتی نفت به سمت بالا و تغییر روند می‌تواند یک همبستگی با قیمت نفت دارد در نتیجه پالایشی‌ها می‌توانند به سرعت افزایش قیمت داشته باشند.
در آخر باید اذعان داشت شفافیت اطلاعاتی یکی از ویژگی‌های اصلی بازارسهام است و وضعیت سودآوری شرکت‌های فعال بورسی مبنای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران جهت خرید یا فروش سهام به شمار می‌رود همچنین توقف برخی نماد‌ها توسط سازمان بورس سد دیگری را برای سهامداران حائل کرده است.
بازار بورس بر مبنای قیمت گذاری شرکت‌ها و گزارشات ارایه شده از میزان سود و زیانشان فعالیت می‌کند و انتشار این گزارشات ماهیت مبادلات را روشن و شفاف می‌کند، روندی که از سال ۹۲ با اما و اگرهای فراوانی مواجه شده است.
براساس قانون تعیین تکلیف نرخ خرید خوراک مصرفی پالایشگاه‌ها و نیز قیمت فروش آن‌ها باید توسط شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی انجام پذیرد تا شرکت‌های فعال در این گروه نیز صورت‌های مالی و پیش‌بینی درآمد هر سهم خود را براساس ابلاغیه قطعی تدوین کنند این جریان چندی است با وقفه‌های طولانی‌مدت دست به گریبان شده و به نارضایتی سهامداران انجامیده است.
اما وزیر نفت پیش‌تر در خصوص احتمال اعمال تخفیف به خوراک شرکت‌های پالایشی و میزان سودآوری عنوان کرده بود: طبق قانون شرکت‌های پالایشی از ۵ درصد تخفیف در نرخ خوراک بر اساس قیمت فوب خلیج‌فارس برخوردارند اما احتمال دارد برای شرکت‌های پالایشی بورسی تخفیفی بیش‌تر لحاظ گردد که جزییات آن اعلام خواهد شد و در حال حاضر میزان تخفیف اعطایی همین است که از قبل مصوب شده.
سهامداران پالایشگاه نیز پس از نامه‌نگاری‌های متعدد به مسؤولان سعی در پیگیری ماجرا داشتند پرونده‌ای که روی میز سازمان بازرسی در بلاتکلیفی به سر می‌برد.
پرده سوم؛ بازار و کاهش سود بانکی
براساس پیش‌بینی فعالان و دست‌اندرکاران اقتصادی با توجه به کاهش نرخ سود در بانک‌ها بازار سرمایه شکل دیگری پیدا خواهد کرد. سرعت ورود و نقدینگی بازارهای ارز، سکه به‌ویژه بورس روند سرعتی را به بازار بازگردانده است. این صعود موقتی نیست و ادامه‌دار است، در این اوصاف بازار سهام برای بسیاری جذاب شده است در ماه‌های آتی در بین مردم و جامعه به عنوان بازاری که اعتماد را به مردم باز می‌گرداند.
طی دو سال گذشته سرمایه‌گذاران، فعالان اقتصادی و اقشار مختلف جامعه رکود اقتصادی شدیدی را تجربه کردند هیچک در هیچ قسمتی از فعالیت‌های تجاری چه در بازار سرمایه و چه در تولید نتوانستند بازدهی خوبی را کسب کنند البته به غیر از یک مورد و آن هم بازدهی بانک‌ها و سود حاصل از نرخ بهره‌برداری بدون ریسک بوده است.
در این شرایط بسیاری درصدد شناسایی بازار و موقعیت مناسب هستند بازاری که طی دو سال اخیر اوضاع بسیار بحرانی را پشت سر گذاشته، دو ماهی است شیب صعودی پیدا کرده است، حال باید دید با از دست دادن جذابیت سپرده‌گذاری در بانک‌ها برای مردم و کاهش سودآوری و همچنین با توجه به موانع و چالش‌های موجود در بازار، میل به گردش سرمایه در بازار پر ریسک سهام بر موانع و چالش‌های پیش رو خواهد چربید؟
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.