اصرار به خرید خارجی؛ چالش تولید فناوری‌ در ایران

رئیس جهاددانشگاهی عنوان کرد اصرار به خرید خارجی؛ چالش تولید فناوری‌ در ایران رئیس جهاددانشگاهی، ضمن اشاره به طرح‌های جدید جهاددانشگاهی در سال ۱۴۰۱، چالش‌های موجود در مسیر تولید فناوری‌ها را تشریح کرد. به گزارش فارس، در پی فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام‌خمینی(ره) مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی، در خرداد ۵۹ این […]

رئیس جهاددانشگاهی عنوان کرد

اصرار به خرید خارجی؛ چالش تولید فناوری‌ در ایران

رئیس جهاددانشگاهی، ضمن اشاره به طرح‌های جدید جهاددانشگاهی در سال ۱۴۰۱، چالش‌های موجود در مسیر تولید فناوری‌ها را تشریح کرد. به گزارش فارس، در پی فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام‌خمینی(ره) مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی، در خرداد ۵۹ این ستاد در مردادماه همان سال به منظور تحقق بخشیدن به اهداف انقلاب فرهنگی، جهاددانشگاهی را به عنوان یک نهاد انقلابی و برخاسته از انقلاب فرهنگی تأسیس کرد. پس از تبدیل ستاد به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامه این نهاد در آذرماه سال ۶۵ مورد تجدیدنظر قرار گرفت و با حذف وظیفه مشارکت در مدیریت اداره دانشگاه‌ها و تأکید بر انجام فعالیت‌های فرهنگی و تحقیقاتی به منظور اسلامی شدن دانشگاه‌ها به تصویب رسید. بار دیگر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با توجه به شرایط جدید دانشگاه‌ها در آبان‌ماه سال ۶۹ مصوبه‌ای را به تصویب رساند که در آن جهاددانشگاهی به عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی، خدماتی کشور معرفی شد. از آن زمان تاکنون جهاددانشگاهی به عنوان نهاد مولود انقلاب اسلامی در راستای تولید دانش‌بنیان فعالیت می‌کند و هر سال گام بلندتری را در این مسیر برمی‌دارد، چند سال اخیر هم که از سوی مقام‌معظم‌رهبری بر تولید و اقدامات دانش‌بنیان تأکید بیشتری شده است، جهاددانشگاهی در رأس تمام نهادها فعالیت‌های دانش‌بنیان خود را تشدید کرده است. اما این نهاد نیز با مشکلات و موانعی روبه‌روست که در صورت حل این مشکلات، عملکرد مؤثرتر و موفق‌تری خواهد داشت؛ شاید اینکه مسؤولان و جهادگران جهاددانشگاهی انتظار برگزاری جلساتی با مسؤولان کشور را داشته باشند انتظار چندان زیادی نباشد ولی برای انجام همین مسأله باید تلاش زیادی صورت گیرد، در حالی که می‌توان همین تلاش و زمان را برای کار و تولید بیشتر انجام داد. در زمینه برنامه‌هایی که امسال جهاددانشگاهی برای تحقق فرمان مقام‌معظم‌رهبری در نظر دارد، گفت‌وگو با حمیدرضا طیبی؛ رئیس جهاددانشگاهی در ادامه آمده است:

* رهبر معظم انقلاب اسلامی شعار سال ۱۴۰۱ را «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری کردند، با توجه به اینکه جهاددانشگاهی یکی از نهادهای مؤثر در حوزه دانش‌بنیان است برنامه این نهاد انقلابی برای تحقق عنوان سال چیست؟

– ابتدا باید بگویم از اینکه مقام‌معظم‌رهبری عنوان سال را مانند همیشه بسیار به‌جا و صحیح انتخاب کردند، بسیار خوشحالم زیرا توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در حال‌حاضر برای کشور یک امر ضروری است، جهاددانشگاهی نیز در این حوزه برنامه‌هایی داشته و امسال با توجه به فرمان مقام‌معظم‌رهبری مهم‌ترین برنامه ما برای تحقق عنوان سال به قرارداد رساندن فناوری‌های دانش‌بنیانی است که تولید فناوری آنها با موفقیت به پایان رسیده و عقد قرارداد تولید انبوه آنها می‌تواند حجم اشتغال بسیار زیادی ایجاد کند.

* لطفا چند مورد از این فناوری‌ها را بفرمایید.

– تعدادی از این فناوری‌ها عبارتند از: طراحی و ساخت سیستم رانش واگن‌های مترو، طراحی و ساخت دکل‌های حفاری نفت، ساخت بازوهای بارگیری نفت، تولید مته‌های حفاری پی‌دی‌سی، تولید مواد شیمیایی پرمصرف نفت، طراحی و ساخت کارخانجات نمک‌زدایی، ساخت دستگاه‌های لوله مغزی سیار، ساخت مبدل‌های فرکانسی موتورهای دور متغیر، تجهیزات اپراتور تلفن همراه و… . برای حوزه صنعت و تولید، همچنین جنین‌های مرغوب برای اصلاح نژاد، دام‌های سنگین و ارتفاع بهره‌وری آنها در رفع وابستگی به واردات کره و گوشت قرمز، تولید بذور هیبریدی، تولید تور پرورش ماهی، تولید آفت‌کش‌ها و آنتی‌بیوتیک‌های گیاهی برای حوزه کشاورزی، تولید صنعتی زخمپوش‌ها، مکمل‌های ورزشی و داروهای گیاهی در حوزه پزشکی است.

* تمام فناوری‌هایی که نام بردید از جمله فناوری‌هایی است که کشور به تمام آن‌ها برای تولید انبوه یا عقد قرارداد ساخت نیازمند است، چه موانعی برای تولید انبوه یا عقد قرارداد ساخت این فناوری‌ها وجود دارد؟

– ترکیبی از موانع وجود دارد، یکی از آنها عدم خودباوری مدیران و تغییرات زیاد آنهاست چرا که سال‌ها طول می‌کشد تا اعتماد یک مدیر و کارشناسان زیرمجموعه را نسبت به استفاده از تجهیز ساخت داخل جذب کنیم و با عوض شدن مدیر این سیکل طولانی باید از اول طی شود؛ سخت‌گیری کارفرمایان نسبت به کیفیت محصولات ساخت داخل و خواستن انواع گواهینامه‌های کنترل کیفیت براساس استانداردهای بین‌المللی و سهل‌گیری آنها نسبت به خریدهای خارجی‌. ارگان‌های داخلی از محصولات خارجی فاقد گواهینامه کنترل کیفیت استفاده می‌کنند اما با اینکه محصولات داخلی در کاربرد واقعی تست می‌شود اما از این محصولات استقبال نمی‌کنند. با وجود اینکه ما آزمایشگاه‌های مرجع نداریم و محصولات ما در کاربرد واقعی یا فیلد تست می‌شوند باز خواستار این گواهینامه‌ها هستند و با اطمینان می‌گویم که بسیاری از تجهیزات خارجی که آنها خریداری می‌کنند فاقد این گواهینامه‌هاست. طولانی بودن تصمیمگیری‌ها برای عقد قرارداد خرید از داخل نیز یکی دیگر از موانع موجود است.

* چرا تصمیم‌گیری‌هایشان زمان‌بر است؟

– طیبی: متأسفانه دلیل عمده این طولانی شدن‌ها از دست رفتن زمان و فراهم آوردن شرایط برای خرید خارجی است؛ البته منکر برخی از مشکلات سازندگان داخلی مانند تأخیر در تحویل و گاهی گرانی برخی از تولیدات داخلی به ویژه نسبت به محصولات کشورهای شرقی نمی‌شویم ولی دلیل عمده این تأخیرات به خاطر تحریم، زمان‌بر بودن، دور زدن تحریم در خریدهای خارجی و افزایش هزینه‌ها در تأمین قطعات و مواد اولیه و گرانی تأمین منابع مالی از بانک‌های داخلی است، نبود منابع مالی برای اجرای پروژه‌های جدید یا نوسازی سیستم‌های در حال بهره‌وری از جمله موانع توسعه تولید داخل است.

* چه انتظاری از مسؤولان و وزرای دولت سیزدهم برای حل مشکلات توسعه تولید ملی دارید؟

– اگر این سؤال شما به این شکل مطرح می‌شد که آیا تا به حال در تمام دولت‌های جمهوری اسلامی تا به امروز مسؤولان جهاددانشگاهی را برای حل مسأله وابستگی‌های کشور و توسعه تولید به جلسات دعوت کرده‌اند یا شما را بابت عدم حل مشکلات فناورانه کشور مورد بازخواست قرار داده‌اند، در آن صورت تقریباً جواب ما خیر است. همیشه ما خودمان در جهاددانشگاهی نیازهای کشور را شناسایی کرده و فناوری‌های منتخب را تولید کردیم و بعد با پیگیری زیاد از مسؤولان، استفاده از این فناوری‌ها را خواستار شدیم، بیشتر زمان مسؤولان ما صرف حل مشکلاتی می‌شود که این مشکلات حاصل عدم پرداختن به حل آن‌ها با اتکاء بر توان علمی و فناورانه داخلی و تولید محصولات با کیفیت ملی است. با قاطعیت عرض می‌کنم به عنوان مثال اگر ما در جهاددانشگاهی در سال ۱۳۷۵ فناوری تولید ملی یوپی‌اس و شارژرهای صنعتی را به دست نمی آوردیم با پیگیری فراوان آنها را در صنعت ایران و به ویژه صنعت نفت کاربردی نمی‌کردیم و سد تولید داخل آنها را نمی شکستیم تولیدکنندههای بخش‌خصوصی نیز به میدان می‌آمدند و هنوز این محصول خرید خارجی می‌شد، چنانچه در حال‌حاضر نیز تحت عناوین دیگر هنوز خرید خارجی می‌شود این درحالی است که پس از تولید این تجهیزات فناوری‌های پیشرفته ترین تجهیزات مورد نیاز صنعت مثل مبدل‌های فرکانسی ولتاژ بالا و پر قدرت صنعتی، سیستم انتقال برق دی‌سی و سیستم بسیار پیشرفته واگن‌های مترو را تولید کرده‌ایم. در دولت سیزدهم نیز مانند دولت‌های گذشته هیچ وزیری ما را برای تولید فناوری‌های موردنیاز کشور احضار نکرده است، اگرچه با پیگیری و درخواست خودمان با رئیس محترم جمهور جناب دکتر رئیسی به فاصله بسیار کوتاهی پس از درخواست ملاقات، جلسه داشتم و وی خواستار حضور قوی جهاددانشگاهی در حل مشکلات فناورانه کشور مانند مسأله آب‌شیرینکن‌ها و حوزه صنعتی و کشاورزی شد و به تازگی هم هیأت دولت بر استفاده از ظرفیت این نهاد در انجام فعالیت‌های شاخص و بزرگ تأکید کرد. با درخواست اینجانب با وزرای نفت و کشور هم جلسه داشته‌ام و منتظر تحقق تفاهم‌نامه‌های صورت گرفته هستم، علاوه بر حوزه‌های نفت و ریلی کشور در سایر حوزه‌های صنعت کشاورزی، صنعت برق و فناوری‌های دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین تولیداتی داشته‌ایم و هم فناوری‌های دیگری در دست تولید داریم و هم توان تولید فناوری‌های جدیدی مانند قطارهای بینشهری پرسرعت را داریم که استفاده از آنها می‌توانند تحول بسیار خوبی در تأمین نیازهای ملی صادرات و ایجاد اشتغال مولد داشته باشد.

* در حال‌حاضر پروژه ساخت سیستم رانش و پروژه طراحی و ساخت یک رام قطار هفت واگنه ملی مترو در چه وضعیتی است؟

– با لطف خداوند و حمایت‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و فعالیت‌های جهادی این کار انجام شده است، هم پروژه سیستم رانش جهاددانشگاهی و هم پروژه ساخت قطار ملی مترو با موفقیت به پایان رسیده و قطار ملی مترو زیر نظر یک شرکت مشاور خارجی در حال انجام آزمایشات سیر استاندارد است، علت انتخاب مشاوره خارجی از سوی معاونت علمی جلب اطمینان کارفرمایان آینده است. در حال‌حاضر برای تأمین منابع مالی حداقل ۱۰۵ واگن در حال تلاش هستیم و البته این تلاش بیش از حد زمان‌بر شده است و نگران هستیم با فشار موجود برای تهیه واگن مترو باز سراغ خرید خارجی از طریق گرفتن فاینانس بروند و یقیناً کشور فاینانس کننده می‌خواهد ۸۵ درصد تجهیزات را خودش تأمین کند البته اگر همه ظرفیت ساخت داخل پر شود و باز نیاز فوری برای کسری ضروری سراغ خارجی با حداقل میزان مورد نیاز برویم ایرادی ندارد ولی به شدت نگرانیم که فرایند‌های تکراری گذشته در خرید خارجی صورت گیرد، این پروژه یک افتخار ملی در طراحی و ساخت کاملاً بومی یک محصول دانش‌بنیان با فناوری پیشرفته و اشتغال‌آفرین است.

* آیا پروژه‌های فناورانه جدیدی را هم در سال ۱۴۰۱ شروع خواهید کرد؟

– بله، اولویت دوم ما به پایان رساندن فناوری‌های در دست تولید است و همه این پروژه‌ها دارای ویژگی دانش‌بنیانی و اشتغال‌آفرینی هستند. پروژه تولید بچه ماهی برای پرورش در قفس وارداتی و تولید الکترو پمپ‌های درون چاه برای ازدیاد برداشت از چاه‌های نفت از جمله این پروژه‌ها هستند، قصد داریم یک پروژه بزرگ هم در زمینه قطارهای پرسرعت بینشهری، پروژه مرغ لاین تخم‌گذار و پروژه آب‌شیرینکن‌های بزرگ به روش اتمی معکوس را نیز در سال ۱۴۰۱ شروع می‌کنیم.