جنگل، از ارکان توسعه پایدار

  گروه محیط‌زیست- امروزه جنگل‌ها بیش از پیش مورد توجه می‌باشد. زیرا یکی از ارکان‌های اصلی توسعه پایدار در هر کشوری به حساب می‌آید. در دنیای معاصر ارزش تولیدی جنگل‌ها میلیارد‌ها دلار است و از نظر اشتغال ۶٫۸ درصد کارگران صنعتی جهان در این بخش کار می‌کنند. به گزارش مناقصه‌مزایده، مساحت جنگل‌های جهان ۴ میلیارد […]

 

گروه محیط‌زیست- امروزه جنگل‌ها بیش از پیش مورد توجه می‌باشد. زیرا یکی از ارکان‌های اصلی توسعه پایدار در هر کشوری به حساب می‌آید. در دنیای معاصر ارزش تولیدی جنگل‌ها میلیارد‌ها دلار است و از نظر اشتغال ۶٫۸ درصد کارگران صنعتی جهان در این بخش کار می‌کنند.

به گزارش مناقصه‌مزایده، مساحت جنگل‌های جهان ۴ میلیارد هکتار است یعنی ۲۹ درصد از خشکی‌های زمین می‌باشد. این میزان جنگل‌ها بین همه کشور‌ها به نسبت مساوی تقسیم نشده است و اغلب آن در کشورهای آمریکا، کانادا و روسیه قرار دارند. سالانه ۸۳ میلیون و ۴۸۴ هزار هکتار از جنگل‌های جهان نابود می‌شود طبق گزارش بانک جهانی اگر در هر دو مترمربع جنگل یک درخت وجود داشته باشد هر سال بیش از ۴۱۰ هزار میلیارد درخت قطع می‌شود. مطابق نظر کارشناسان جهانی از جمله فائو چنان‌چه سطح جنگل‌های هر کشوری کم‌تر از ۲۵ درصد خاک آن کشور باشد، از نظر محیط‌زیست انسانی در وضعیت بحرانی قرار دارد.

در حال حاضر سطح پوشش جنگلی در کشور ایران ۷٫۵ درصد می‌باشد. سرانه جنگل در جهان ۰٫۸ هکتار است ولی در ایران ۰٫۲ هکتار، بنابر این ایران یکی از کشورهایی است که از لحاظ منابع جنگلی بسیار فقیر می‌باشد. سطح جنگل‌های کشور ایران از ۴۰ سال گذشته تاکنون حدود ۱۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد و به گفته کارشناسان جنگل، بیش‌ترین تخریب در سال‌های اخیر صورت گرفته است. در سال‌های اخیر با کشت نهال بخشی از کاهش‌ها جبران شده است.

اهمیت جنگل‌ها

– پوشش گیاهی و خاکبرگ‌ها نقش مهمی در جلوگیری از فرسایش خاک بر عهده دارند، گیاهان از برخورد مستقیم قطرات باران با زمین جلوگیری کرده و باران به آرامی به زمین برخورد می‌کنند. این نقش هم در جذب آب و هم در جلو‌گیری از فرسایش خاک مؤثر می‌باشد.

-جنگل‌ها و مراتع در اثر فعالیت جانداران و ریشه دواندن گیاهان و درختان به داخل خاک مناطقی ایجاد می‌کنند که آب قادر است در آن نفوذ کند. نفوذ یک لیتر آب در جنگل‌های پهن برگ ۷ دقیقه و ۴۰ ثانیه در زمین کشاورزی ۴۶ دقیقه و ۲۶ ثانیه و در خارج از جنگل ۴۰ساعت و۴۰ ثانیه طول می‌کشد.

– جلوگیری از فرسایش خاک، چنان‌چه هر کیلوگرم خاک فرسایش یابد ۷۵ کیلوگرم ازت، ۲۴ کیلوگرم فسفر و ۸ کیلوگرم پتاس در هر هکتار از مزارع از زمین از میان خواهد رفت.

– در بیابان‌ها فرسایش بادی غلبه دارد. درختان و به عبارتی پوشش گیاهی مانع حرکت شن‌های روان می‌شوند

– پوشش گیاهی با سایه انداختن بر محیط خشک بیابان مانع از تبخیر شدید آب می‌شود.

– پوشش گیاهی در اثر تبخیر و تعرق در یک محیط موجب تعدیل آب و هوا و ایجاد باران می‌شود. تقریباً ۳ درصد باران‌های کره زمین را جنگل‌ها ایجاد می‌کنند.

– در اطراف فرودگا‌ه‌ها کمربند سبز ایجاد می‌کنند تا از سروصدای ناشی از هواپیما‌ها جلوگیری کنند.

– ایجاد کمربند سبز در اطراف شهر‌ها از نفوذ باد‌ها و گرد و غبار جلوگیری می‌کند و امروزه در هر برنامه‌ریزی شهری ایجاد پارک‌ها و کمربند سبز از اصول شهر‌سازی به شمار می‌رود.

– پناهگاه انو اع حیوانات و حفظ گونه‌های درختی

– جلوگیری از سیلابهای وسیع و فرسایش خاک در واقع حفاظت از آب و خاک که مایه حیات و خاک بستر حیات می‌باشد. طبق محاسبات به عمل آمده سالیانه ۷۵ بیلیون تن خاک در جهان فرسایش می‌یابد که در اروپا یک بیلیون تن و در آسیا۲۵ بیلیون تن و در آفریقا۲۰ برابر بیش‌تر، در یک محاسبه در کشور مالزی به این نتیجه رسیدند جایی که ۹۴ درصد پوشیده از جنگل باشد یک دوم تن خاک و در صورتیکه ۶۴ درصد پوشش داشته باشد ۳٫۱۰ تن خاک فرسایش می‌یابد.

– گیاهان در یک اکوسیستم در ابتدای اکوسیستم قرار دارند و با نابودی آ ن دیگر سیستم‌ها نیز نابود خواهند شد.

– در گردنه‌ها و مناطق کوهستانی درختان مانند پایه‌ای لایه‌های عظیم برف را در سطح دامنه‌های پرشیب دوخته و از حر کت آن‌ها جلوگیری می‌کنند.

 -لاش‌برگ‌ها پس از پوسیده شدن تبدیل به هوموس شده و از فرسایش بیش‌تر خاک جلوگیری می‌کنند.

– جلوگیری از فرسایش خاک نقش مهمی در جلوگیر ی از افزایش رسوب پشت سد‌ها دارد. در سال۱۳۶۱ هشتصد میلیون متر مکعب رسوب در مخرن سد سفیدرود جمع شده است.

– تشکیل سفره‌های آب زیرزمینی و نهایتاً پیدایش چشمه‌ها و رودخانه

– تولید اکسیژن و جلوگیری از افزایش دی اکسیدکربن و جلوگیری از تخریب لایه ازن

– به دلیل تعدیل آب و هوا در تابستان زمین انرژی حرارتی خورشید را جذب می‌نماید و در زمستان به منزله روپوش مانع از از دست رفتن حرارت می‌گردد.

– جلوگیری از حرکات دامنه‌ای مانند لغزش و…

– از جنگل‌ها به عنوان پشتوانه کشاورزی و عامل افزایش تولیدات یاد می‌کنند. آب رودخانه‌ها که در نواحی جنگلی جریان دارند، حاوی مواد آلی غنی هستند. زیرا آب باران باعبور از لاش‌برگ‌ها که حاوی مواد غذایی است به زیرزمین رفته یا از روی آن عبور کرده و به زمین‌های کشاورزی می‌رسند.

– در ارتباط با تنظیم آب و هوا توسط جنگل‌ها تخمین زده می‌شود که کل موجودی محصول جنگل‌های جهان ۶۵۰ تا ۹۵۰ بیلیون تن می‌باشد. یعنی معادل ۴۷۵ تا ۸۲۵ بیلیون تن کربن است. جنگل‌های جهان مخزن کربن دنیا هستند و وقتی تخریب شوند این ماده به‌صورت گاز کزبنیک متصاعد می‌شوند. امروزه میزان زیادی از دی‌اکسیدکربن در دنیا ۳۵ تا ۵۰ درصد آن مربوط به تخریب و آتش زدن جنگل‌ها است. بنابر این هوای کره زمین ۰٫۵ تا ۰٫۷ درجه گرم شده است.

ویژگی‌های جنگل و ارزش‌های آن چنان است که هم‌اکنون قطع حتی یک درخت از یک جنگل می‌تواند فاجعه‌ای برای محیط‌زیست باشد. گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد در چندین دهه گذشته هزاران هکتار از جنگل‌های کشور به ویژه جنگل‌های شمال کشور از بین رفته است. جنگل‌تراشی برای ایجاد کشتزار، خانه و ویلا، استفاده از چوب برای سوخت، چرای دام، استفاده کارخانه‌های چوب‌بری از مشکلات بزرگ جنگل‌های کشور است که حل آن نیازمند اقدام جدی و قاطع است.کشور ما در مقیاس جهانی، کشوری فقیر از نظر سطح پوشش جنگلی است. بدین دلیل ما باید بسیار بیش‌تر به این هدیه الهی توجه و از آن مراقبت کنیم.

منابع:

mohsennopor.blogfa.com

بنان ،غلامعلی.۱۳۳۲،اهمیت جنگل‌های ایران، مجله کشاورزی اداره کل آموزش وزارت کشاورزی

 

ساریخانی – نصرت اله‌ـ ۱۳۷۰،بهره‌برداری جنگل