اقتصاد نفتی، چگونه جغرافیای ایران را خشکاند؟

یک کارشناس ارشد مدیریت منابع آبی، گفت: در منظر توسعه اقتصادی، انبوهی از متغیرها و با همبستگی‌های بسیار پیچیده چنان بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند که تحلیل و تشخیص آنچه درست است را با مشکل روبه‌رو می‌کنند. در این میان، از سال ۱۳۲۲ تاکنون، مدیریت منابع آب کشور از دو فناوری پمپ و بتن آسیب جدی […]

یک کارشناس ارشد مدیریت منابع آبی، گفت: در منظر توسعه اقتصادی، انبوهی از متغیرها و با همبستگی‌های بسیار پیچیده چنان بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند که تحلیل و تشخیص آنچه درست است را با مشکل روبه‌رو می‌کنند. در این میان، از سال ۱۳۲۲ تاکنون، مدیریت منابع آب کشور از دو فناوری پمپ و بتن آسیب جدی دیده است. به گزارش ایسنا، داریوش مختاری؛ با بیان اینکه آبشخور توسعه هر دو فناوری(پمپ و بتن)، درآمدهای نفتی بوده است؛ اظهار کرد: اولی با تصویب اعتبارات عمرانی در ظرف برنامه‌های توسعه و دومی با تأمین اعتبارات مستقیم بانکی و یارانه‌های کشاورزی تشویق و به کار گرفته شد. وی افزود: فناوری بتن در قامت ساخت سازه‌های بزرگ آبی به ویژه ۱۰۰۰ سازه سد که به طور عمده به توسعه بی‌رویه کشاورزی، متلاشی‌کردن نظام کهن بهره‌برداری از آب رودخانه‌ها، خشک شدن تدریجی تالاب‌ها، تغییر کاربری فزاینده اراضی شهر و توسعه کلانشهرها انجامید. به‌کارگیری فناوری پمپ در قامت حفر نزدیک به یک میلیون حلقه چاه آب کشاورزی و توسعه بی‌ رویه کشاورزی از یک میلیون هکتار به هشت میلیون هکتار انجامید. این کارشناس ارشد مدیریت منابع آبی، تصریح کرد: کلید فاجعه زیست‌محیطی ایران از سال ۱۳۳۲ زده شد؛ از همان هنگامی که با تزریق درآمدهای نفتی به اقتصاد کشور دست دولت برای توسعه شبکه‌های آبیاری و زهکشی باز شد. در همان سال در وزارت کشاورزی، بنگاه توسعه آبیاری تأسیس شد. پس از آن وزارت آب و برق و سپس وزارت نیرو تمام قد نماینده یک تفکر خام و خطرناک سازه‌ای بودند. مختاری؛ با بیان اینکه گویا با ساخت نزدیک به ۱۰۰۰ سد می‌توانند منابع آب را در یک فلات نیمه‌خشک مدیریت کنند، گفت: در متن مدیریت آب نیز خروجی یک وضعیت دهشتناک بود که شامل افزایش جریان‌های سیلابی، شستشوی سالانه میلیاردها تن خاک، افزایش دوره‌های خشکی و کم‌آبی و خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌های داخلی به ویژه گاوخونی، بختگان و ارومیه بوده است. وی ادامه داد: شتابزدگی در هزینه‌ کرد اعتبارات عمرانی در متن بتن و پرداخت یارانه به منظور توسعه کشاورزی در فضای باز چنان جذابیتی برای دولت‌ها داشته است که تأمین ارزان‌تر و پایدارتر برق کشور از انرژی خورشیدی و توسعه توربین‌های بادی و یا توسعه گلخانه‌های کشاورزی در دستور کار قرار نگرفت. چنانچه درآمدهای نفتی نبود و یا هزینه‌کرد درآمدهای نفتی بر پایه تحلیل‌های منفعت-هزینه انجام می‌گرفت، قطعاً اتفاقات ناگوار بالا نمی‌‌افتاد. به طوری که انرژی‌های خورشیدی و بادی و ساخت گلخانه‌های کشاورزی مورد حمایت قرار می‌گرفت و امروز در متن یک فروپاشی تمام عیار جغرافیایی و یک اقتصاد تورمی و ناپایدار قرار نگرفته بودیم.

این کارشناس ارشد مدیریت منابع آبی، با بیان اینکه اکنون چنان کارد به استخوان رسیده است و اقتصاد ایران از مسیر پایدار و درست خود به اندازه‌ای دچار انحراف شده است که توسعه صنایع آب‌بر و پروژه‌های خطرناک انتقال آب با انبوهی از مخاطرات زیست‌محیطی و ناپایداری و در همان حال رانت فزاینده و تورم‌زا در سردر توسعه کشور قرار گرفته‌اند، گفت: کلانشهرها همچنان توسعه داده می‌شوند و امکان انجام اقدام‌های زیربنایی در بخش کشاورزی تقریبا از بین رفته است و اقتصاد کشاورزی توان باز زنده‌سازی بخش کشاورزی را برای توسعه گلخانه‌ها ندارد. مختاری؛ با بیان اینکه اقتصاد کشور به مرور از قاعده پنجره شکسته پیروی کرده است و با نرخ تصاعد هندسی، تورم‌زا، خطرناک، در مرحله فروپاشی اقتصادی و فروپاشی جغرافیایی قرار گرفته است، گفت: اکنون راه به نادرست و شتابزده‌ای که گذرانده‌ایم را باید بازگردیم. دقیقاً همان کارهایی که انجام دادیم، ادامه ندهیم و همان کارهایی که باید انجام بدهیم به طور واقعی و جدی در دستور کار قرار گیرند. اشتباهاتی که جبران نشدن آن به بهای خالی از سکنه‌شدن فلات ایران خواهد انجامید. رخدادی که فلات بزرگ ایران در پیشینه تاریخی خود از جمله نابودی شهر سوخته سیستان در همجواری‌هامون بزرگ و تمدن جیرفت در همجواری جازموریان، در کارنامه خود دارد.