مدیریت صحیح مصرف برق، راهکار توسعه کشور

یادداشت

مدیریت صحیح مصرف برق، راهکار توسعه کشور

انرژی به‌عنوان عامل حرکت، جایگاه ویژه در چشم‌انداز رشد و توسعه کشورها دارد و در این میان برق به‌دلیل تأثیر آن بر توسعه همه‌جانبه در زندگی جایگاه بالایی در هرم تقاضای مردم به مصرف انرژی دارد. البته بهره‌گیری از این انرژی پاک با توجه به وابستگی آن برای تولید به سوخت‌های فسیلی، تبعاتی هم دارد. آمارها نشان می‌دهد، نزدیک به ۹۰ درصد برق مورد نیاز دوره اوج بار تابستان سال گذشته را نیروگاه‌های حرارتی تأمین کردند، نیروگاه‌هایی که سوخت مصرفی آن‌ها، گاز طبیعی، مازوت و گازوییل بوده است. از سویی رشد جمعیت، تقاضای مصرف و مقبولیت استفاده از انرژی الکتریکی، توجه سیاست‌گذاران این صنعت را همواره در جهت توسعه زیرساخت‌های آن سوق داده است. اما روشن است ساخت نیروگاه‌ها، هزینه‌های هنگفتی بر دوش دولت می‌گذارد که این موضوع از دو منظر قابل توجه است. نخست، هزینه‌های زیست‌محیطی که با مصرف منابع فسیلی برای تبدیل به انرژی الکتریکی، بر محیط‌زیست اثر می‌گذارد و دیگر هزینه‌های مالی که موثر از مصرف انواع سوخت‌های فسیلی و اجرای طرح‌های توسعه‌ای صنعت تولید برق است. با توجه به این موضوع، ساخت واحدهای نیروگاهی، نیازمند منابع مالی عظیمی است و براساس آمار موجود هزینه ساخت نیروگاه در سال ۱۴۰۰ به ازای هر یک کیلووات ساعت انرژی الکتریکی، حدود ۶۰۰ یورو بود که این مقدار برای ساخت یک نیروگاه سیکل ترکیبی با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات حدود ۳۰۰ میلیون یورو هزینه در برداشت که به طور حتم در سال‌جاری با توجه به آثار تورم و شرایط اقتصادی این رقم افزایش قابل‌ملاحظه‌ای خواهد یافت البته این رقم تنها هزینه‌های احداث را شامل می‌شود و هزینه‌های مرتبط با استهلاک واحدها ناشی از مصرف سوخت مایع در آن لحاظ نشده است. نکته دیگر آن که ساخت نیروگاه‌های جدید، مصرف سوخت را در کشور افزایش می‌دهد که علاوه بر هزینه‌های تولید سوخت، هزینه‌های زیست‌محیطی را هم می‌باید مورد توجه قرار داد. موضوع مهم دیگری که در حوزه تولید و مصرف برق مورد توجه قرار می‌گیرد، مصرف مضاعف برق در ماه‌های گرم سال است. در واقع مصرف برق رابطه مستقیم با دمای هوا دارد. سال گذشته، گرما زودتر از انتظار، نمایان شد و تبعات آن افزایش تقاضای مصرف برق خانگی بود که نگرانی زیادی در حوزه سیاست‌گذاری این صنعت ایجاد کرد. پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش زودهنگام دمای هوا در سال‌جاری است که برای برون‌رفت از وضعیت عدم توازن تولید و مصرف، متولیان حوزه صنعت برق اقدام به اجرای طرح‌های توسعه در صنعت تولید برق نموده‌اند. اما با توجه به دلایل مختلف و مهم‌تر هزینه‌های بسیاری که باید صرف ساخت نیروگاه‌ها شود، شاهد ناهمترازی تولید و مصرف در ماه‌های گرم سال هستیم که موجب نگرانی مسؤولان این صنعت شده است. هرچند نوسازی واحدهای فرسوده و ساخت نیروگاه‌های جدید از اولویت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت تولید برق و راهکاری برای پاسخ به نیاز روزافزون انرژی الکتریکی است اما بی‌تردید، تنها راه پاسخ به نیاز مصرف در کشور نخواهد بود. مطابق آخرین آمار ارائه شده تحت عنوان ترازنامه انرژی، سرانه مصرف برق خانگی در ایران معادل ۱۰۵۸ کیلووات ساعت برای هر نفر برآورد می‌شود، این در حالی است که متوسط جهانی این آمار معادل ۱۸۲ کیلووات ساعت است به عبارت دیگر میزان سرانه مصرف برق خانگی در ایران شش برابر متوسط جهانی است. این سخن بدان معناست که با رعایت الگوی صحیح مصرف، می‌توان از مصرف بی‌رویه و هدررفت انرژی الکتریکی و سوخت‌های فسیلی به مقادیر زیادی پیشگیری کرد که حاصل آن، کاهش هزینه‌های مربوط به طرح‌های توسعه نیروگاهی و کاهش قابل توجه آثار نامطلوب ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی خواهد بود. توسعه در حوزه‌های مختلف اقتصادی، کشاورزی، صنعتی، اجتماعی و… ، نیازمند بازبینی در مدیریت مصرف است و با ترویج فرهنگ مصرف بهینه می‌توان منابع مالی لازم را برای رشد همه‌جانبه در کشور فراهم نمود. تجربه ناخوشایند شیوع بیماری کرونا نشان داد که می‌توان با بهره‌گیری از ابزار فرهنگ، رفتار مناسب را برای برخورد با پدیده‌ها و موضوعات نامطلوب، نهادینه و الگوسازی کرد. به نظر می‌رسد که تابستان گرمی پیش‌رو است که در آن سهم تولید برق در نیروگاه‌های برق آبی به دلیل کاهش نزولات آسمانی و کمبود منابع آبی، بسیار کم خواهد بود و از این روی منطقی به نظر می‌رسد که به ‌جای سرمایه‌گذاری‌های جدید، به موضوع مدیریت مصرف توجه بیشتری شود.

موسی اصلی بیگی؛ کارشناس نیروگاه شهیدرجایی قزوین