داخلی‌سازی ١٠ قلم کالای نفتی؛ مهم‌ترین عملکرد وزارت نفت

داخلی‌سازی ١٠ قلم کالای نفتی؛ مهم‌ترین عملکرد وزارت نفت وزارت نفت در راستای دستیابی به اهداف توسعه‌ای کشور بر مبنای رویکردهای اساسی اقتصاد مقاومتی یعنی «درون‌زایی»، «برون‌نگری»، «عدالت‌محوری»، «دانش‌بنیانی» و «مردم نهاد» تلاش کرده است تا به‌خصوص با استفاده از شرایط پسابرجام، اقدامات تأثیرگذاری را به انجام رساند. به گزارش شانا؛ افزایش تولید نفت خام […]

داخلی‌سازی ١٠ قلم کالای نفتی؛ مهم‌ترین عملکرد وزارت نفت

وزارت نفت در راستای دستیابی به اهداف توسعه‌ای کشور بر مبنای رویکردهای اساسی اقتصاد مقاومتی یعنی «درون‌زایی»، «برون‌نگری»، «عدالت‌محوری»، «دانش‌بنیانی» و «مردم نهاد» تلاش کرده است تا به‌خصوص با استفاده از شرایط پسابرجام، اقدامات تأثیرگذاری را به انجام رساند.

به گزارش شانا؛ افزایش تولید نفت خام و میعانات گازی با تأکید بر توسعه حداکثری میدان‌های مشترک نفت و گاز در جهت بازیابی جایگاه ایران در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی و بازگشت به روال عادی معاملات در بازارهای خارجی و دریافت وجوه صادرات پیگری می‌شود.

حسب جدید‌ترین آمارها، صادرات نفت خام و میعانات گازی از ۳ ماه چهارم سال ٩٤ (همزمان با عملیاتی شدن رفع تحریم ها) سیر صعودی در پیش گرفته است.

اجرای طرح‌های بالادستی صنعت نفت به‌ویژه توسعه فازهای باقیمانده میدان گازی پارس‌جنوبی، میدان‌های مشترک غرب کارون و دیگر میدان‌های مشترک، همگی تسریع پیدا کرده و طرح‌های بلاتکلیف (به‌خصوص میدان مشترک آزادگان جنوبی و فاز ١١ پارس‌جنوبی) نیز تعیین تکلیف شد.

طرح‌های گاز و گاز مایع با کمک بخش خصوصی و غیردولتی نیز مورد پیگیری بوده و موانع موجود بر سر راه دیگر طرح‌ها نیز تا حد ممکن مرتفع شد.

در کنار این فعالیت‌ها، شرکت ملی نفت ایران پروژه‌های عام‌المنفعه زیربنایی نیز در مناطق نفتخیز و محروم کشور به انجام رسانده و یا در دست اقدام دارد.

در بخش گاز نیز اقدامات و فعالیت‌های بسیار مؤثری صورت گرفته است. گازرسانی به منطقه شرق کشور و شهر‌ها و روستاهای باقیمانده و همچنین تأمین حداکثری گاز برای نیروگاه‌ها و صنایع با اخذ مصوبه از شورای اقتصاد (با موضوع بند «ق» تبصره (٢) قانون بودجه سال ١٣٩٣و ماده (١٢) قانون رفع موانع تولید) از جمله اولویت اقدامات وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران بوده است.

در این رابطه، بیش از یکهزار و ١٦٤ واحد طی سال ٩٤ گازرسانی شده است. همچنین ٩٥ درصد واحدهای شهری و ٥٥ درصد واحدهای روستایی در مردادماه سال ٩٢ تحت پوشش شبکه گازرسانی در کشور درآمده بودند که این ارقام به ٩٧ درصد واحدهای شهری و ٦٦ درصد واحدهای روستایی تا انتهای سال ٩٤ افزایش یافته است.

در همین بخش باید به سهم سوخت مایع در سبد مصرفی نیروگاه‌ها اشاره کرد. طبق آمار‌ها سهم سوخت مایع در نیروگاه‌ها از ٤٢,٥ درصد در سال ٩٢ به ٢٧ درصد در سال ٩٣ کاهش یافته است (چیزی معادل کاهش ۸٫۷میلیارد لیتر سوخت).

از سوی دیگر میزان گاز طبیعی تحویلی به نیروگاه‌ها در سال ٩٤ حدود ٥٧,٩ میلیارد مترمکعب بوده که حدود ۷٫۹ میلیارد متر مکعب (۱۵٫۸ درصد) بیش از کل گاز تحویلی به نیروگاه‌ها در سال ٩٣ است.

در بخش گازرسانی به بخش‌های صنعتی نیز اختصاص گاز طبیعی به صنایع عمده در سال ٩٣ به میزان ٣٢,٥ میلیارد مترمکعب بوده که حدود ۹٫۲۵ درصد نسبت به سال ٩٢ افزایش نشان می‌دهد. این رقم در سال ٩٤ حدود ٣٣ میلیارد مترمکعب رسید. این در حالی است که تحویل گاز به صنایع عمده در دیماه سال ٩٣ (سرد‌ترین ماه سال) حدود ٧٠ درصد بیش‌تر از دی‌ماه سال ٩٢ بوده است.

این اقدامات با رویکرد عدالت محوری و درون‌زایی اقتصاد کشور و در راستای افزایش تولید ملی انجام شده است.

یکی دیگر از محورهای فعالیت وزارت نفت، تلاش برای نوسازی و بهسازی پالایشگاه‌های نفت داخلی (با هدف استفاده بهینه از خوراک نفت خام و میعانات گازی) بوده که منجر به بهبود کیفیت فرآورده‌های نفتی تولید داخل شده است.

در این راستا تولید بنزین اصلاح شده (Euro٤ و Euro٥) از میزان ٣,٣ میلیون لیتر در روز در سال ٩٢ به ۳۱٫۱میلیون لیتر در روز در دیماه سال ٩٤ افزایش یافته و تولید گازوئیل اصلاح شده نیز به بیش از ١٩ میلیون لیتر در روز رسیده است.

قطع برداشت هیدروکربورهای غیراستاندارد تولیدی پتروشیمی‌‌ها (برای اختلاط با بنزین مصرفی در کشور) و جایگزینی آن با بنزین Euro٤ وارداتی نیز از دیگر اقدامات وزارت نفت بوده که این امر به همراه توزیع بنزین Euro٤ به خصوص در هفت کلان‌شهر کشور منجر به بهبود قابل توجهی در وضع زیست‌محیطی شده است.

در بخش‌های پایین‌دستی نیز اقدامات اولیه برای احداث پالایشگاه‌های جدید از جمله دستاورد‌ها و اقدامات وزارت نفت محسوب می‌شود. در این رابطه مجموعه پالایشگاه‌های ٤٨٠ هزار بشکه‌ای سیراف، ١٥٠ هزار بشکه‌ای آناهیتا کرمانشاه، ١٢٠ هزار بشکه‌ای پارس شیراز و ٣٠٠ هزار بشکه‌ای بهمن گنو در دستور کار قرار دارند. همچنین تلاش‌های مجدانه‌ای برای اتمام پالایشگاه ٣٦٠ هزار بشکه‌ای ستاره خلیج‌فارس انجام گرفته است.

بدیهی است این اقدامات در راستای جلوگیری از خام‌فروشی نفت خام و میعانات گازی و ایجاد ارزش افزوده بیش‌تر در داخل کشور هم‌راستا با توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال در کشور انجام می‌گیرد.

در بخش پالایشی و در یک نگاه کلی، ظرفیت پالایشی کشور با احداث و تکمیل پالایشگاه‌های جدید و همچنین بهینه‌سازی پالایشگاه‌های موجود به حدود ٣,٣ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این امر ضمن تأمین تمام نیازهای داخلی برای فرآورده‌های نفتی، ایران را به یکی از کشورهای عمده صادرکننده فرآورده‌های نفتی در منطقه تبدیل می‌کند (صادرات بیش از ١٣٠ میلیون لیتر در روز فرآورده‌های اصلی نفتی).

از سوی دیگر در بخش پتروشیمی، فعالیت‌های توسعه‌ای را باید یکی از رئوس مهم اقدامات و برنامه‌های وزارت نفت قلمداد کرد. توسعه این صنعت به‌عنوان پایین‌دست صنعت نفت و گاز کشور با توجه به ایجاد ارزش افزوده و اشتغال بیش‌تر و همچنین ظرفیت این صنعت برای توسعه منطقه‌ای در کشور با جدیت دنبال می‌شود.

ظرفیت نصب شده صنعت پتروشیمی کشور در پایان سال ٩٤ به میزان ٦٣ میلیون تن در سال بوده و ٤٦,٣ میلیون تن انواع محصولات پتروشیمی طی سال ٩٤ تولید شده است.

این در حالی است که با راه‌اندازی چندین طرح دیگر در سال ٩٥، حدود ۷ میلیون تن به ظرفیت پتروشیمی کشور اضافه می‌شود.

در کنار این‌‌ها باید به مجموعه خط لوله اتیلن غرب اشاره کرد که شامل ١٣ واحد پتروشیمی بوده و پایان بهره‌برداری از این مجموعه، نقش ارزنده‌ای در فقرزدایی و توسعه منطقه جنوب غرب، غرب و شمال غرب کشور خواهد داشت.

توجه به این نکته ضروری است که بخشی از افزایش تولید محصولات پتروشیمی در سال‌های ٩٣ و ٩٤ ناشی از توجه مجموعه وزارت نفت در خصوص تأمین کافی و به موقع خوراک گاز و مایع مجتمع‌های پتروشیمی بوده است. عرضه گاز طبیعی به مجتمع‌های پتروشیمی در سال ٩٣ به میزان ١٤,٩٣ میلیارد متر مکعب بوده که ١٥ درصد نسبت به سال ٩٢ رشد داشته است.

از دیگر رئوس مهم اقدامات وزارت نفت باید به مقوله‌ی توجه به «داخلی‌سازی ١٠ قلم کالای مهم صنعت نفت» اشاره کرد. این اقدام در جهت رونق اقتصاد داخلی و کاهش وابستگی به خارج دنبال می‌شود. اقلام مهم مورد نیاز صنعت نفت شامل تجهیزات سرچاهی، رشته تکمیلی درون چاهی، پمپ‌های سرچاهی SRP، پمپ‌های درون چاهیESP، ساخت مته‌های حفاری، ابزارهای اندازه‌گیری در حفاری، پیگ هوشمند، لوله‌ها، شیرهای کنترلی ایمنی و تجهیزات جانبی و فولادهای آلیاژی است.

یکی دیگر از رویکردهای مهم وزارت نفت را باید توجه و اهتمام به مقوله‌ی «فن‌آوری» و «فعالیت‌ با محور فن‌آورانه» معرفی کرد. در این حوزه رئوس اقدامات وزارت نفت واقعاً چشمگیر است. برای مثال، واگذاری مطالعات ٢٠ میدان مهم نفتی و گازی به دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی داخلی را می‌توان در این چارچوب قلمداد کرد.

در همین رابطه اقداماتی نظیر «بومی‌سازی دانش فنی فن‌آوری‌های کلیدی و تکرارپذیر بخش پایین‌دست» و همچنین تفاهم‌نامه همکاری میان شرکت‌های پالایش، پتروشیمی و گاز با ١٢ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی برگزیده (با همکاری ٢٨ دانشگاه دیگر به منظور ایجاد انستیتوهای تحقیقاتی- تخصصی برای ١٢ طرح اولویت‌دار) به انجام رسیده است.

در مجموع، تلاش مجموعه مدیران و کارکنان زحمتکش صنعت نفت در سال‌های اخیر این بوده است که بتوانند ضمن بازگرداندن شرایط تولید و توسعه صنعت نفت به وضع قبل از تحریم‌های بین‌المللی و بازیابی جایگاه ایران در عرصه جهانی، رسالت خود در توسعه صنعت نفت به‌عنوان موتور رشد اقتصادی کشور را با هدف تأمین انرژی مورد نیاز و منابع ارزی لازم برای بخش‌های دیگر اقتصادی کشور در چارچوب اقتصاد مقاومتی به انجام رسانند.

محمد مهدی رحمتی

 

معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت