فاینانس کلاهی که بر سر پروژه مترو اهواز رفت

فاینانس کلاهی که بر سر پروژه مترو اهواز رفت

مدیرعامل قطارشهری اهواز با اشاره به مشکلات جدی این پروژه بی‌توجهی و عدم وجود عزم جدی در شهرداری اهواز و مدیران استان را مشکل جدی پروژه قطارشهری اهواز دانست وگفت: باوجود موافقت استاندار و من، شهردار اهواز زیر بار تغییر پیمانکار مترو نرفت.

به گزارش تسنیم، در گفت‌وگوی تفصیلی با عباس‌هلاکویی، مدیرعامل قطارشهری اهواز به برخی از مشکلات ویژه بزرگ‌ترین و پرهزینه‌‌ترین پروژه شهری استان در اهواز پرداختیم؛ وی مهم‌ترین مشکل این پروژه مهم و زیرساختی کلان‌شهر اهواز را بی‌توجهی و نبود اراده جدی توسط مدیران شهری و استانی عنوان می‌کرد که برای بسیاری از مخاطبان که به شیوه‌های مختلف با ما تماس داشتند بسیار قابل تأمل بود.

یکی از مصادیق این بی‌توجهی‌ها و قائل نبودن اولویت برای این نیاز مهم شهری، عدم اختصاص حتی یک ریال بودجه توسط شهرداری اهواز در دوران مدیریت شهردار فعلی است و مصادیق دیگر و عجیب‌تر این‌که به گفته هلاکویی وی از ۷مرداد استعفا داده و با وجود اطلاع استاندار خوزستان به عنوان رییس شورای سازمان قطارشهری و شهردار اهواز تاکنون این سازمان بدون مدیر و سرپرست ر‌ها شده است. در گفت‌وگو اشاره شد که در دوره شهردار فعلی اهواز حتی یک ریال هم از شهرداری به این پروژه تزریق نشده که سند این ادعا در این بخش از مصاحبه منتشر می‌شود.

+باتوجه به همه مشکلات و جزییاتی که مطرح کردید، از نظر مهندسی و اجرایی برای اطلاع مردم توضیح دهید که قطارشهری اهواز با همه هزینه‌ها و زمان‌هایی که از آن گذشته است چند درصد پیشرفت داشته است؟

پیشرفت پروژه دو بخش است؛ یک بخش کیسونی که مربوط به امور ساختمانی مثل احداث تونل و ایستگاه‌ها است و یک بخش نورنکویی مثل تأمین واگن‌های قطار و پله برقی‌های مخصوص و مدیریت آن، آن‌چه که نورنکو (شرکت چینی همکار با کیسون) باید برای ما جنس می‌آورد ۵۵ درصد پروژه بوده و ۴۵ درصد دیگر را کیسون باید کار ساختمانی می‌کرد.

از ۴۵ درصد کارهای ساختمانی که برعهده کیسون بوده است ۵۷درصد آن انجام شده ولی آن‌چه که نورنکو باید انجام می‌داد هیچ کاری انجام نشده است یعنی تجهیزات صفر درصد و ساختمانی ۵۷ درصد و در نهایت تقریباً ۲۷ درصد کل پروژه انجام شده است. از نظر کیلومتری از ۲۲ کیلومتر تونلی که باید احداث کنیم ۱۱ کیلومتر حفرشده و با درصد ۷۵ تا ۹۰ درصد انجام شده است.

از آن‌جا که با دستگاه حفار TBM کار می‌کنیم و دستگاه نیز ۷ متر ارتفاع دارد، باید ۷ متر بالا تر از دستگاه حفر شود همچنین به دلیل شیب زمین در کل عمق ایستگاه‌های مترو در اهواز ۱۷ متر است اما ایستگاه‌ها در زیر رودخانه ۳۵ متر عمق دارد.

+گفته می‌شود تهیه قطار و همچنین عبور تونل‌های مترو از رودخانه کارون از چالش‌های مهم پروژه هستند، با این چالش‌‌ها چکار کردید؟

۴ خطی که در اهواز کار می‌کنیم شرقی ‌و غربی رودخانه هستند یعنی رودخانه همانند دره‌ای سر راه ما قرار دارد. بزرگ‌‌ترین چالش در قطار شهری اهواز این بود که باید از رودخانه عبور کرد به همین خاطر با یک شیب ملایم که از ایستگاه‌ نادری شروع می‌شود تا عمق۳۵ متری زیر رودخانه کارون را حفر کردیم تا از حوادثی که ممکن است بعداً پیش بیاید جلوگیری کنیم.

خط ایستگاه فرودگاه تا فلکه ساعت که حدود ۱۱کیلومتر است و از زیر رودخانه هم می‌گذرد کاملاً حفر شده و خط دیگر از نادری تا فلکه هزار و ۷۵۰متر از آن باقی مانده است. رودخانه پاشنه آشیل مترو اهواز بود.

درباره موضوع دوم هم مشکل تهیه قطار را برای خطوط نداریم. دولت ۳۰۰ قطار برای اصفهان، تبریز و شیراز خریداری کرده و گفته اگر خط اهواز نیز راه افتاد از این تعداد به اهواز هم تعلق می‌گیرد. در کل مترو اهواز ۱۲۰ قطار لازم دارد که فعلاً در صورت تکمیل ایستگاه‌های مطرح شده ۱۰ قطار کافی است.

+این سؤال مرتباً مطرح می‌شود که چرا چینی‌‌ها در پروژه قطارشهری اهواز تعلل می‌کنند؛ سؤال مهم این‌جاست آیا اساساً چینی‌‌ها در این پروژه حضور دارند؟

 شرکت کیسون اصلاً چینی نیست. حتی استاندار هم می‌گوید پیمانکار چینی مترو! حداقل سؤال کنند که «کو پیمانکار چینی یا این‌‌ها که قیافه‌هایشان ایرانی است چه چینی‌هایی هستند؟» کیسون اسم یک روستا است در استان گلستان و در اصل گیسون است ولی اسم شرکت را کیسون گذاشته‌اند. کیسون یک شریک چینی دارد به اسم نورنکو که ۲۰ سال است در کشور ما کار می‌کند و حتی با مترو تهران نیز کار کرده است. شرکت کیسون ایرانی است مالک و سهامدارانش نیز ایرانی است ولی با یک شرکت چینی قرارداد بسته تا پروژه ما را انجام دهند.

پس در اصل دو شرکت با هم شریک شدند تا پروژه قطار شهری اهواز را انجام دهند. شرکت چینی چون فاینانس نشده اصلاً نیامده و اکنون ما با شرکت کیسون که ایرانی است، کار می‌کنیم و به جای این‌که او برای ما پول بیاورد ما داریم پول نقد به این شرکت می‌دهیم تا کار کند. به جای این‌که کیسون پول بیاورد و ما خرج کنیم و بعد از ۵سال به او پول را برگردانیم ما به او پول نقدی می‌دهیم که کار کند.

نهایتاً این‌که پیمانکار این پروژه ایرانی است و ما با شریک خارجی کار نکرده‌ایم چون زمانی با خارجی کار می‌کنیم که جنس را خودش بیاورد و کار کند و ۵ سال بعد از ما پول آن را بگیرد. هیچ شرکت خارجی چه چینی و چه آلمانی تا حالا یک ریال به این پروژه پول نداده ولی اسم آن‌‌ها در قرارداد هست.

+تشکر از توضیح شفاف شما آن هم به زبان ساده؛ خوب حالا همین شرکت کیسون چقدر با شما بدعهدی کرده است؟

شرکت کیسون دو بد عهدی کرده یکی این‌که به این شرط در قرار‌داد آمد چون تنها شرکتی بود که گفت من فاینانس می‌آورم و اگر قرار بود فاینانس نیاورد شرکت‌های دیگر با احتمال شرایط بهتر وجود داشت اما در مناقصه گفتند هر شرکتی که بتواند فاینانس بیاورد، برنده است و کیسون اعلام کرد که با فاینانس ظرف ۴ سال این کار را انجام می‌دهم و این ۴ سال هم پولش را خودم از طریق نورنکو که شریک ما است تهیه می‌کنیم.

از آن‌جا که کیسون گفت ما با نورنکو این کار را انجام می‌دهیم در مناقصه گفتند که دیگر بقیه پاکت‌ها را باز نکنیم در حالی که شاید قیمت بقیه شرکت‌ها کمتر از قیمت پیشنهادی کیسون بوده باشد.

+چرا بعد از ۱۰ سال و با وجود عدم اجرای تعهدات پیمانکار، با کیسون لغو قرارداد نکردید؟

ما در این زمینه بیش از ۴ جلسه داشتیم که پیمانکار را خلع‌ید کنیم ولی خلع‌ید کردن پیچیدگی‌های حقوقی دارد؛ با این وجود می‌شد که خلع‌یدش کرد و ما هم چند بار در این باره اقدام کردیم. کیسون می‌گفت درست است که فاینانس نیاوردم ولی مشکل از تحریم بود چرا که روزی که قرارداد مناقصه را گذاشتیم تحریم‌ها به این صورت نبود و فصل بود.

کیسون می‌گفت که اگر مرا خلع‌ید کنید من هم در دادگاه بین‌المللی از شما شکایت می‌کنم و می‎گویم که ایران تحریم بوده و کسی به او وام نمی‌داده است به زبان ساده می‌گوید «به من چه؟ مقصر خود ایران است»

بعد از برجام استاندار خوزستان گفت این شرکت این‌کاره نیست و حتی وزیر کشور به ما نامه نوشت که پیمانکار را رد کنید چرا که به درد نمی‌خورد. استاندار، من و معاون عمرانی استاندار همه نامه را برای خلع‌ید کردن کیسون امضا کردیم ولی شهر دار باید قرارداد را لغو می‌کرد چون شهردار قرارداد را با کیسون و نورنکو بسته بود. شهردار هم می‌گفت که من باید مطمئن شوم که اگر خلع‌ید کردیم شکایت نمی‌کند و اموال شهرداری مصادره نمی‌شود.

+به بحث فاینانس در پروژه قطارشهری اهواز اشاره کردید، این موضوع به کجا رسید؟ آیا دوران پسابرجام گشایشی برای اعتبار مترو اهواز ایجاد کرد؟

کلاه بزرگی که سر اهواز گذاشتند فاینانس بود. به جز اهواز و کرج بقیه شهر‌ها به دنبال فاینانس نبودند چون می‌دانستند، فاینانس واقعی نیست؛ وضع متروی کرج از ما بدتر است و فقط ۱۶یا ۱۷ درصد پیشرفت داشته است.

الان هیچ فرقی با قبل تحریم نداریم و هیچ فاینانسی در کار نیست مگر نه این‌که گفتند برجام می‌شود و فاینانس انجام می‌شود؟ ادامه روند کار قطار شهری اهواز به استاندار برمی‌گردد به این صورت که یا خودش باید از اعتبارات دولت پول بیاورد و یا این‌که شهردار را براساس قانون مجبور کند از طریق اوراق مشارکت برای پروژه اعتبار تأمین کند. اگر شهردار پول ندهد دولت نیز پول ندهد استاندار هم کاری نکند همچنان پروژه تعطیل خواهد بود.

روز اولی که حرف از اجرای فاینانس شد هیچ‌کدام از مدیران نمی‌دانستند که فاینانس چیست! چون فاینانسی اتفاق نیفتاده بود که بدانند فاینانس چه سیکلی دارد. هیچ کس از قوانین فاینانس مطلع نبود.

وقتی شهردار، استاندار از فاینانس اطلاعی ندارند چگونه فاینانس انجام شود. همین الان هم بسیاری از مدیران روش را نمی‌دانند یعنی اگر به استاندار بگویند شما چرا فاینانس را دنبال نمی‌کنید نمی‌داند که باید چه کار کند. استاندار باید رییس بانک را به عنوان نماینده برگزیند و از او بخواهد مشکلات را پیگیری کند.

علت عدم اجرای فاینانس این است که متولی بازپرداخت وام دولت و شهرداری است و به همین دلیل این موضوع هیچ وقت به نتیجه نمی‌رسد چون هیچ بانکی برای وامی که به یک پروژه می‌دهد خودش را همزمان با دو جا(دولت و شهرداری) درگیر نمی‌کند.

در فاینانس باید بانک عاملی وجود داشته باشد بانک عامل همان بانکی است که بین بانک ایرانی و خارجی قرارداد ایجاد می‌کند. یعنی در فاینانس باید یک بانک ایرانی ضامن پروژه ما شود؛ طبق قرارداد ۵۰ درصد شهرداری و ۵۰ درصد دولت باید تضمین دهند. ما این مراحل را طی کردیم و به بانک عامل اطلاع دادیم ولی بانک قبول نکرد و می‌گفت یا دولت و یا فقط شهرداری باید تضمین دهند.

چون سال ۷۰ به شهرداری تهران برای مترو وامی داده ولی بعد نتوانسته پول را از شهرداری بگیرد به همین دلیل بانک گفت ما دیگر از هیچ شهرداری‌ ضامن قبول نمی‌کنیم و باید ضمانت را صددرصد از دولت بگیرید. دولت نیز می‌گفت قانون اجازه نمی‌دهد. سؤال این‌جاست که چرا فاینانس نیروگاه یا سد عملی می‌شود؟ دلیلش این است که صددرصد آن پروژه‌ها را دولت تضمین می‌دهد.

+چرا از ابتدا به مشکلات فاینانس آن هم برای یک پروژه در این سطح فکر نشده بود؟

 اگر فاینانسی عملیاتی نشود قرارداد خود به خود و قانوناً لغو می‌شود. این سیاست غلطی بوده که از اول گفتند قرارداد داد براساس فاینانس باشد چون قدرت دولت را محک نزده بودند و انگار نشسته بودند در نیویورک و با شرایط یک کشور خارجی قرارداد بسته‌اند و نمی‌دانستند در اهواز آن هم با اوضاع تحریم و گرفتاری‌های که در کشور هست قرارداد فاینانس امضا کردن یعنی چه!

همه مسؤولان حواسشان نبوده حتی وزارت کشور چون ما مکاتباتی با وزارت کشور داشتیم. تا به امروز نه تنها برای ما بلکه برای کرج هم فاینانسی انجام نشده است.

الان مترو اهواز و کرج تعطیل است ولی «یک آدم دلسوز در کشور نمی‌آید بگوید ما دو پروژه ملی در کشور انجام دادیم و برای هر کدام هم ۵۰۰ میلیارد تومان پول دادیم بیاییم بنشینیم و ببینیم الان چه کار کنیم تا موضوع حل شود.»

+به عنوان سؤال پایانی؛ بالاخره پس از این همه روز از استعفای شما از مدیریت سازمان قطارشهری به نظرتان مدیر توانمند برای این پروژه چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

پروژه قطار شهری پروژه‌ای نیست که یک جوان بی‌تجربه بتواند مسؤولیت آن را بر عهده بگیرد و کار را جلو ببرد. کسی از من پرسید بهترین فرد برای جایگزینی خودت کیست من گفتم حجازی چرا که معاون استاندار و استاندار بوده است.

 

به نظر من باید در حد حجازی برای جایگزینی من و با توجه به مشکلات قطار شهری اهواز دنبال کنند ولی به دنبال کسانی هستند که با شورا ارتباط داشته باشند و مهم نیست که اطلاعات فنی ندارد، یک بار به من گفتند یکی از افرادی که مسؤول پسماند بوده و وزارت کشور هم او را عزل کرده را می‌خواهند جایگزینت کنند؛ واقعاً نسبت به تصمیم‌های مدیریتی چقدر عقب مانده هستند. فقط می‌گویم خداوند شهر را با این اتفاقات حفظ کند.