ایران چهاردهمین سازنده توربین‌های بادی بزرگ‌مقیاس در دنیا

  ایران با توجه به دارا بودن ظرفیت متخصصان جوان و تلاش شرکت‌‌های دانش‌بنیان، در حال‌حاضر یکی از ۱۴ سازنده توربین‌های بادی بزرگ‌مقیاس دنیاست. به گزارش مناقصه‌مزایده، اگر به فهرست نه‌چندان پرشمار سازندگان توربین بادی نگاهی کوتاه بیندازید، متوجه خواهید شد که فقط ۱۳ کشور چین، روسیه، ایالات متحده آمریکا، هند، آلمان، کره‌جنوبی، ژاپن، کرواسی، […]

 

ایران با توجه به دارا بودن ظرفیت متخصصان جوان و تلاش شرکت‌‌های دانش‌بنیان، در حال‌حاضر یکی از ۱۴ سازنده توربین‌های بادی بزرگ‌مقیاس دنیاست. به گزارش مناقصه‌مزایده، اگر به فهرست نه‌چندان پرشمار سازندگان توربین بادی نگاهی کوتاه بیندازید، متوجه خواهید شد که فقط ۱۳ کشور چین، روسیه، ایالات متحده آمریکا، هند، آلمان، کره‌جنوبی، ژاپن، کرواسی، تایوان، فرانسه، دانمارک، برزیل و بلژیک در کنار جمهوری اسلامی ایران توانایی ساخت توربین‌های عظیم بادی را دارند. به طور کلی اجزای توربین بادی در فناوری‌ها و برند‌های تجاری مختلف آن تقریباً یکسان است. امروزه بیشترین توربین‌های بادی، توربین‌هایی با محور افقی هستند که در این قسمت اجزا این توربین‌ها معرفی می‌شوند. منظور از عبارت محور افقی این است که محور اصلی توربین بادی که نیرو محرکه را تولید می‌کند موازی محور زمین نصب می‌شود. روتورها (rotor) توربین‌های بادی با محور افقی براساس نحوه قرار گیری در جهت باد (رو به باد (upwind) و یا پشت به باد(downwind))، طراحی‌هاب(hub)، کنترل دور روتور (استال و یا گام(pitch))، تعداد پره‌ها blade  (معمولاً دو یا سه و حتی پنج پره) و نحوه کنترل جهت توربین با باد، سیستم یاو(yaw) دسته‌بندی می‌شوند. اگر بخواهیم نگاهی جزیی‌تر به فرآیند ساخت اجزای توربین بادی توجه کنیم، چالشی‌ترین قسمت در یک توربین بادی ساخت پره است. در واقع پره‌ها اجسام آیرودینامیکی هستند که وظیفه اصلی استحصال انرژی از جریان باد را به عهده دارند. پره‌ها به یک عضو مرکزی به نام‌ هاب متصل می‌شوند و ‌هاب حرکت دورانی را به محور اصلی منتقل می‌کند. در توربین‌های جعبه دنده‌دار (gearbox) محور اصلی به یک جعبه دنده افزاینده مرتبط می‌شود که جعبه دنده سرعت دورانی را به سرعت مورد نیاز ژنراتور افزایش می‌دهد (ولی در سیستم‌های بدون جعبه دنده (direct drive) محور اصلی مستقیماً به ژنراتور متصل می‌شود.) پس از جعبه دنده در خط انتقال قدرت یک ترمز دیسکی قرار می‌گیرد. پس از آن نیز ژنراتور توربین در انتهای خط انتقال قدرت قرار می‌گیرد. در این خط انتقال قدرت بعضاً اجزای فرعی چون کلاچ نیز استفاده می‌شود.

*صفرتا صد بومی‌سازی توربین‌های بادی در کشور

با توجه به جزییات ارائه شده محدود از نحوه فعالیت یک توربین بادی، اجزای اصلی توربین نظیر، پره، شفت اصلی، ژنراتور، سیستم کنترل و پایش، شاسی یا ناسل فریم، سیستم الکترونیک قدرت و برج به طور ۱۰۰درصدی در شرکت‌های داخل کشور تولید می‌شوند. در همین راستا، روش تولید pre-perg و روش تولید vacuum infusion در کشور برای تولید پره مدنظر قرار گرفته است. در شیوه تولید vacuum infusion، لایه چینی به صورت خشک صورت می‌گیرد و بعد از تحت خلأ قرار گرفتن الیاف، عملیات تزریق رزین و نهایتاً پخت انجام می‌شود. این تکنولوژی نیز در حال‌حاضر کاملاً بومی شده و در حال بهره‌برداری خواهد بود. در بخش شفت اصلی، با توجه به طراحی درایوترین‌های توربین بادی شفت اصلی می‌تواند از جنس چدن و یا از جنس فولاد در نظر گفته شود. در نوع چدنی نیز این شفت‌ها عمدتاً از چدن GGG  تولید شده و می‌تواند از لحاظ هندسی مانند شفت‌های فورج بوده و یا متناسب با نوع طراحی طول کوچک‌تری داشته باشد. ژنراتورهای توربین بادی نیز انواع متفاوتی از جمله ژنراتور تغذیه دو سویه DFIG، ژنراتور مغناطیس دائم PMSG  (دور بالا و دور پایین)، ژنراتورهای دور پایین EESG و ژنراتورهای آسنکرون که در مدل‌های قدیمی‌تر استفاده می‌شدند. بر این اساس در حال‌حاضر ژنراتور‌های تغذیه دو سویه بومی‌سازی شده‌اند و در مورد مغناطیس دائم دور بالا نیز برنامه ساخت داخل دنبال می‌شود. بر این اساس بومی‌سازی سیستم کنترل و پایش نیز با تکمیل فرآیند سیستم پیچ و یاو به طور کامل انجام شده و همچنین در بخش شاسی نیز فریم اصلی توربین بادی به صورت سازه فلزی و صد در صد ساخت داخل است و قسمت‌هایی مانند منطقه نشیمن ژنراتور و یا فریم مربوط به کرین‌ها و ساپورت نگهدارنده کاور توربین بادی به راحتی از طریق سازه فلزی قابل تولید هستند. در حوزه سیستم الکترونیک قدرت، مبدل‌ها در توربین‌های بادی نقش اساسی داشته و در دو نوع مبدل‌های Partial و مبدل‌های Full ساخته می‌شوند، در این راستا مبدل‌های Full کل توان تولید شده توسط ژنراتور تغییر یافته و با فرکانس ثابت تحویل شبکه می‌دهند. بر این اساس مبدل‌های نوع اول در مقیاس مگاواتی در حال‌حاضر بومی سازی شده و تمرکز بر ساخت نوع دوم نیز در دستور کار قرار گرفته است. در نهایت نیز، برج‌های توربین بادی با انواع مختلف نظیر برج‌های فلزی استوانه‌ای Tubular steel tower، برج‌های فلزی خرپایی Lattice tower، برج‌های کاملاً بتنی Concrete tower و برج‌های هیبریدی وجود دارد که در این بهش نیز برج‌های استوانه‌ای در داخل کشور بومی‌سازی شده‌اند. با توجه به جزییات مطرح شده از روند ساخت داخل توربین بادی، ایران با این فناوری می‌تواند مناطق بی‌شمار مستعد استحصال انرژی از باد کشور را شکوفا کرده و گام بلندی در تأمین برق برداشته شود. در این راستا مطابق برنامه بلندمدت وزارت نیرو، روند توسعه نیروگاه‌های بادی که هم‌اکنون با چهار نیروگاه عظیم در حال توسعه است با موافقت‌نامه شورای اقتصادی برای نصب چهار هزار مگاوات توربین دیگر توسعه پیدا خواهد کرد.