بررسی وضعیت آب مجازی در ایران و جهان در مرکز پژوهش‌های مجلس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با بررسی تجارب و نتایج مطالعات انجام شده درمورد آب مجازی در ایران و جهان بر ضرورت بهینه‌سازی اقتصادی در مورد این تجارت یا تراز بین صادرات و واردات آب مجازی با عنایت به حفظ سطح […]
بررسی وضعیت آب مجازی در ایران و جهان در مرکز پژوهش‌های مجلس
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با بررسی تجارب و نتایج مطالعات انجام شده درمورد آب مجازی در ایران و جهان بر ضرورت بهینه‌سازی اقتصادی در مورد این تجارت یا تراز بین صادرات و واردات آب مجازی با عنایت به حفظ سطح درآمد تولیدکنندگان کالا‌‌ها و خدمات، مسایل محیط‌زیستی و اجتماعی آن تأکید کرد.
به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز در این گزارش با یادآوری این که پیشرفت و توسعه بشر به همراه رشد جمعیت و افزایش تقاضا از یک طرف و محدودیت عرضه منابع طبیعی از طرف دیگر باعث شده است استفاده بهینه و مناسب از این منابع از اهمیت زیادی برخوردار باشد، افزود: در این میان منابع آب به دلیل روند رو به رشد مصارف آب به ویژه در کشورهای در حال توسعه از اهمیت مضاعفی برخوردار است و چشم‌انداز تولید و دستیابی به امنیت غذایی را در این کشور‌‌ها به شدت تهدید می‌کند.
براساس این گزارش، رویکرد تجارت آب مجازی به عنوان رویکردی که به نهاده آب در تولید و مصرف کالاهای مختلف اهمیت می‌دهد تقریباً دو دهه است معرفی شده و مورد بحث قرار گرفته است، این رویکرد به این موضوع می‌پردازد که به ازای کالاهایی که تولید یا مصرف می‌شود چقدر منابع آب استفاده شده است.
در ادامه این گزارش آمده است: براساس این مفهوم، بحث تجارت آب مجازی اهمیت پیدا کرده و کشور‌‌ها به این موضوع علاقه‌مند شده‌اند که بدانند در تجارت کالاهای کشاورزی و صنعتی که انجام می‌دهند چه میزان آب صادر یا چه میزان آب وارد می‌کنند؟ همچنین چقدر در تأمین امنیت غذایی و تولید کالاهای مورد نیاز داخلی خود به آب‌های داخل کشورشان متکی هستند؟
مرکز پژوهش‌های مجلس یادآور شد: در پاسخ به این سؤال‌ها، تجارب آب مجازی به عنوان یکی از رویکردهای مدیریت منابع آب مورد پذیرش قرار گرفت و در کشورهای زیادی مطالعات به سمت محاسبه رد پای آب مجازی کالاهای تجارت شده سوق پیدا کرد.
در این گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس یادآور شد: از این رو، مطالعه حاضر با هدف بررسی و تحلیل مطالعات به عمل آمده داخلی و تجربیات کشورهای دیگر انجام شد تا نقش تجارت آب مجازی در مدیریت منابع آب را بررسی کند و مشخص شود که چه حجمی از منابع آب کشور‌‌ها از طریق تجارت و به صورت مجازی انتقال داده می‌شود. به عبارت دیگر، تجارت آب مجازی چقدر در مدیریت منابع آب نقش دارد و چه انتظاری می‌توان از آن داشت؟
در ادامه این گزارش همچنین تأکید شده است: نتایج بررسی مطالعات انجام شده داخلی و خارجی نشان داد که حجم تجارت شده آب مجازی سهم بسیار زیادی از کل منابع آب تجدیدپذیر ندارد، ولی برخی کشور‌‌ها براساس آینده‌نگری که دارند، درصد خودکفایی از آب‌های داخلی را کاهش و به واردات محصولات آب بر کشاورزی رو آورده‌اند.
براساس این گزارش، در این ارتباط پژوهش‌های مختلفی میزان صرفه‌جویی در منابع آب از طریق واردات محصولات کشاورزی و صنعتی توسط ایران را گزارش کرده‌اند. از جمله این مطالعات می‌توان به مطالعه چاپگین (۲۰۰۴) اشاره کرد که براساس آن ایران از طریق واردات محصولات کشاورزی طی دوره زمانی ۱۹۹۷-۲۰۰۱، حدود ۱۹ میلیارد متر مکعب آب صرفه‌جویی کرده است. پژوهش هاکسترا (۲۰۰۳) نیز این رقم را برای دوره زمانی ۱۹۹۵-۱۹۹۹ حدود ۱٫۲۹میلیارد متر مکعب محاسبه کرده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش خاطرنشان کرد: در مطالعات داخلی نیز، یافته‌های پژوهش جعفری و زارعی (۱۳۸۶) نشان می‌دهد که خالص واردات آب مجازی ایران در طول سال‌های ۱۳۷۵-۱۳۸۳ حدود ۸٫۱۲میلیارد متر مکعب بوده است. علاوه بر این، نتایج مطالعه محمدی‌کانی‌گلزار (۱۳۹۱) نشان می‌دهد که ایران در طول دوره ۱۳۸۰-۱۳۸۸ برای ۳۲ محصول عمده کشاورزی، وارد کننده خالص آب مجازی بوده و سالیانه ۷٫۱۳میلیارد متر مکعب آب از این مبادلات ذخیره کرده است. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که میزان صرفه‌جویی در منابع آب از طریق تجارت آب مجازی در ایران بین ۱۰ تا ۲۵ درصد کل منابع تجدیدپذیر سالیانه بوده است.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: همچنین طبق پژوهشی که توسط چاپگین و هاکسترا (۲۰۰۴) انجام شده است، متوسط جریان بین‌المللی آب مجازی در طول دوره ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۱ حدود ۱۶۲۵ میلیارد مترمکعب در سال بوده است که از این میزان، سهم محصولات کشاورزی و دامی حدود ۷۸ درصد و سهم محصولات صنعتی ۲۲ درصد است. علاوه بر این، میزان آب مجازی تجارت شده، تقریباً معادل ۱۶ درصد کل آب مصرف شده در جهان بوده است.
در ادامه گزارش بیان شده است: با وجود این، استفاده از رویکرد تجارت آب مجازی به عنوان یکی از روش‌های مدیریت منابع آب مورد پذیرش اکثر محققین است و بر این نکته تأکید کرده‌اند و راهکارهای مختلفی برای دستیابی به آن بیان کرده‌اند.
در پایان این گزارش آمده است: اگرچه لازم است به میزان اثرگذاری آن در جلوگیری از بحران آب توجه شود. بر این اساس، لازم است یک بهینه‌سازی اقتصادی در مورد تجارت آب مجازی یا تراز بین صادرات و واردات آب مجازی با عنایت به حفظ سطح درآمد تولیدکنندگان کالا‌‌ها و خدمات، مسایل محیط‌زیستی و مسایل اجتماعی آن صورت گیرد تا بتوان تأثیرگذاری این ابزار را در کنترل بحران منابع آب افزایش داد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.