۹۸ درصد شکاف ارزی پر شد

یکسان‌سازی نزدیک‌تر از قبل

۹۸ درصد شکاف ارزی پر شد

رییس کل بانک مرکزی در شرایطی بار دیگر بر یکسان‌سازی حتمی نرخ ارز تا پایان سال جاری تأکید کرده که به اعتقاد وی کاهش حدود صددرصدی شکاف بین دو نرخ آزاد و مبادله‌ای و از سویی دیگر گسترش روابط بین‌المللی بانکی در پسابرجام زمینه لازم برای اجرای این سیاست را فراهم کرده است.

به گزارش ایسنا، به نظر می‌رسد وعده‌های زمانی ولی‌ا…سیف، برای یکسان‌سازی نرخ که از ابتدای دولت یازدهم در هر دوره اعلام اما تمدید می‌شد این بار جدی تر از گذشته بوده و می‌توان انتظار داشت که به‌طور حتم تا پایان سال اجرایی شود.

گرچه نظام ارزی ایران با سیاست تک نرخی ناآشنا نیست و دو تجربه در دهه‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۰ را در عقبه خود دارد اما شاید عبرت از عدم پایداری یکسان سازی‌های انجام شده در گذشته موجب شد تا بانک‌های مرکزی بعدی با احتیاط بیش‌تری نسبت به گذشته برای ورود به این سیاست حرکت کنند، آنهم در شرایطی که تحریم‌های بین‌المللی در مقطعی از ابتدای دهه ۱۳۹۰ شدت گرفت و دسترسی به ارز و مبادلات ارزی ایران را به ویژه در مورد دلار با مشکل مواجه کرد.

زمانی که در سال۱۳۷۲ ارز رسمی با قیمت هفت تومان به ۱۴۰ و در مدتی کوتاه به ۱۷۵ تومان رسیده و به یک‌باره تا ۲۰ برابر رشد کرد، و یا در دوره‌ای در سال ۱۳۸۲ با سرعت کم‌تری این بار نرخ ارز ۴ برابر شده و از ۱۷۵ به ۸۰۰ تومان افزایش یافت. اما در هر دو صورت با مدت زمانی متفاوت، سیاست ارز تک نرخی به دلایل خاص خود از جمله نبود روابط کارگزاری قوی بانکی و نبود کنترل ابتدایی لازم بر فاصله بین نرخ‌های موجود به جایی نرسید و نرخ‌های متفاوت بار دیگر به نظام ارزی بازگشت.

این در حالی است که در این سال‌ها انتقادات بسیاری از سوی کارشناسان نسبت به فساد و رانت‌های موجود در فضای ارزهای چند نرخی مطرح بوده و حتی با وجود اعتقاد بانک مرکزی از دوره‌های متفاوت به یکسان‌سازی نرخ ارز این مهم هنوز رسماً به اجرا در نیامده است. نبود روابط کارگزاری در شرایط تحریم، عدم دسترسی به منابع ارزی کافی برای جابه‌جایی منابع و همچنین تأمین ارز لازم برای بازار، نوسان و عدم ثبات در بازار غیررسمی و همچنین فاصله قابل توجهی که بین دو نرخ مبادله‌ای و آزاد ایجاد شده و حتی تا بیش از ۷۰۰ تومان هم در مقاطعی پیش رفته، مانع از اقدام مجدد برای اجرای سیاست ارز تک‌نرخی بود.

با این حال اجرایی شدن برجام از دی ماه سال گذشته و به دنبال آن لغو تحریم‌های بانکی و آزادسازی منابع ایران و از سویی دیگر کاهش فاصله بین نرخ‌های رسمی و غیررسمی عاملی شده تا رییس‌کل بانک مرکزی تأکید داشته باشد که شرایط مهیا شده و سال ۱۳۹۵ پایان دوران ارزهای چند نرخی خواهد بود.

براساس گزارش‌های اعلامی بانک مرکزی متوسط نرخ ارز از متوسط ۲۶۰۵ تومان در سال ۱۳۹۱ به حدود ۳۱۸۴ تومان در سال ۱۳۹۲، به ۳۱۸۴ تومان و تا پایان ۵ ماهه ابتدایی امسال با نرخ ۳۴۹۳ تومان در جریان بوده و به عبارتی دامنه نوسانات نرخ ارز از حدود ۷۴۱ تومان به ۳۲ تومان در سال جاری کاهش یافته است. این در حالی است که در همین دوره یعنی سال ۱۳۹۱ تا پایان مردادماه ۱۳۹۵ نیز شکاف نرخی ارز به تدریج از ۱۱۲٫۶ درصد به ۱۴ درصد در پایان مرداد ماه امسال کاهش یافته است.

شکاف ارزی در حالی تا حدود ۹۸ درصد پر شده که رییس کل بانک مرکزی معتقد است به منظور زمینه‌سازی برای اجرای سیاست ارز تک نرخی، لازم بود شکاف نرخی میان ارز رسمی و بازار آزاد کنترل شود. این نظر سیف در حالی مطرح می‌شود که جریان نرخ دلار در مرکز مبادلات ارزی به ویژه در حدود یک‌سال گذشته با روند سریع تری پیش رفته و نرخ از اغلب افزایش تغییر کرده به‌طوری که در ۵ ماه اول امسال تا بیش از ۱۰۰ تومان افزایش قیمت داشته است، در حالی که نرخ دلار پیش از این با این سرعت تغییر نداشت.

 

با این وجود سیف گفته که شرط دیگر برای یکسان‌سازی گسترش و تعمیق روابط بانکی بین‌المللی و تسهیل آن بود که با برجام، فضای مناسبی ایجاد شده تا شبکه ارتباطات بانکی بین‌المللی ما گسترده‌تر شود. به اعتقاد وی مجموع این دستاوردها، شرایط لازم را برای یکسان‌سازی نرخ ارز مهیا کرده و آرامش را به بازار متلاطم ارز بازگردانده و در این فضا یکسان‌سازی حتمی خواهد بود. اظهاراتی که می‌تواند فعالان اقتصادی و تمامی گروه‌های درگیر با مبادلات ارزی حداکثر تا ۶ ماه دیگر در انتظار پایداری ارز، حذف نرخ‌های متفاوت و برچیده شدن فضای رانت ارز چند نرخی نگه دارد.