ماهواره خیام که با همکاری روسیه ساخته شد اولین تجربه مشترک خارجی ایران نبود؛ پیش از آن ماهواره «مصباح» قرار بود طی یک همکاری مشترک بین ایران و ایتالیا به فضا پرتاب شود اما این پروژه هیچگاه به نتیجه نرسید. به گزارش فارس، مصباح جزء اولین پروژههای ماهواره ای ایران پس از انقلاب اسلامی بود. […]
ماهواره خیام که با همکاری روسیه ساخته شد اولین تجربه مشترک خارجی ایران نبود؛ پیش از آن ماهواره «مصباح» قرار بود طی یک همکاری مشترک بین ایران و ایتالیا به فضا پرتاب شود اما این پروژه هیچگاه به نتیجه نرسید. به گزارش فارس، مصباح جزء اولین پروژههای ماهواره ای ایران پس از انقلاب اسلامی بود. این ماهواره یک ماهواره مخابراتی مدار نزدیک زمین بود که برای پژوهشهای علمی و اهداف آموزشی طراحی شد و قرار بود سال ۸۶ به فضا پرتاب شود. اهداف اصلی این ماهواره، پیدا کردن منابع معدنی، منابع آب و خاک، هواشناسی و همچنین کنترل شبکههای آب، برق و گاز و امدادرسانی در هنگام وقوع بلایای طبیعی هدفگذاری شده بود. محمدحسن انتظاری؛ مدیر وقت پروژه مصباح درباره جزییات این ماهواره توضیح داد: این پروژه یک فاز آزمایشگاهی داشت که در سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران انجام شد. یک فاز دیگر نیمه صنعتی بود که توسط مرکز تحقیقات مخابرات و سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران به صورت مشترک انجام شد. یک فاز فضایی هم داشت که این دو سازمان پژوهشی و شرکت ماهوارهساز اروپایی به صورت مشترک آن را نهایی کردند. فاز مهندسی ساخت ماهواره در سال ۸۰ آغاز شد و به سال ۸۶ ختم شد. تعداد ۶۰ مهندس ایرانی که در ۱۳ رشته مختلف مانند نرمافزار، سختافزار، مدیریت، مکانیک، برق، الکترونیک، شیمی و مواد تحصیل کردهاند در این پروژه همکاری داشتهاند. وی ادامه داد: این ماهواره ۷۰ کیلوگرمی به لحاظ مأموریت، ۱۰۰درصد مخابراتی غیرهمزمان است و برای ارتباطات راه دور مثل خواندن کنتور و ارتباطات غیر همزمان بین مشترکین طراحی شده است. مصباح برای قرار گرفتن در مدار هزار کیلومتری طراحی شد. پس از اتمام طراحی و ساخت «مصباح»، اطلاعات این ماهواره ۱۰۰ درصد مخابراتی در اتحادیه جهانی مخابرات نیز به ثبت رسید و هماهنگی بینالمللی برای پرتاب انجام شد. به گفته انتظاری؛ سازه ماهواره کاملاً در ایران ساخته شد، نرمافزارهای ارتباطی و بخشی از نرمافزارهای کنترلی هم در ایران طراحی شد. تستهای فضایی مربوط به ماهواره اغلب در اروپا و روسیه و تعداد اندکی در ایران انجام شد. مصباح، قرار بود سال ۸۶ با ماهوارهبر روسی پرتاب شود. قراردادهای مربوط به آن منعقد و مجوزها دریافت شده بود. اما درست در همان موقع بحث تحریم هستهای ایران آغاز و پرتاب با تأخیر مواجه شد. برای پرتاب چند گزینه وجود داشت که در نهایت پرتاب با پرتابگر روسی نهایی شد و مجوز پرتاب هم گرفته شد قرار بود ایتالیا کارهاش را که تموم کرد با پرتابگر روسی پرتاب کند.
*روزهایی که به دلیل نداشتن پرتابگر، ناگزیر به استفاده از پرتابگر خارجی بودیم
محمود واعظی؛ وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات هم در زمان مسؤولیت خود در پاسخ به این سؤال که «چرا ماهواره مصباح به جای پرتاپ به فضا قرار است به موزه منتقل شود؟» گفت: این اظهارنظر یکی از کارشناسان سازمان فضایی نادرست بوده است. ما اصلاً موزهای برای ماهواره نداریم؛ تکلیف ماهواره مصباح، بعد از تحویل از ایتالیا و توسط کارشناسان کشورمان مشخص میشود. وی گفته بود: ماهواره مصباح نخستین ماهواره سنجشی بود که از ۱۳ سال قبل شروع شد و ۱۰ سال قبل تمام شد. در آن زمان ما خودمان پرتابکننده نداشتیم، دولت وقت براساس یک هماهنگی اولیه، ماهواره را برای پرتاب به ایتالیا فرستاد؛ در آن زمان مشکلاتی به وجود آمد و ایتالیاییها اعلام کردند که موشک را پرتاب نمیکنیم. وقتی عمر ماهواره میگذرد و باطریاش تمام میشود، انواع و اقسام اتفاقها برای آن میافتد؛ این ماهواره به مدت ۱۰ سال از دست ما خارج بوده و ما نمیدانیم چه بر سر آن آمده است. وزیر ارتباطات، گفت: از آن زمان ماهواره در ایتالیا ماند؛ البته بعد از یکی دو سال رئیسجمهوری وقت اعلام کرد که اگه آنها موشک را پرتاب نمیکنند ما برای ماهواره بعدی گام برمیداریم. همینطور هم شد و ماهوارههایی در دولت قبل و این دولت ساخته شد و ماهوارههایی پیشرفتهتر به فضا پرتاب شد.
*ماهواره مصباح پرتاب نشده از رده خارج شد
تأخیر در پرتاب ماهواره مصباح طولانی شد و به دلیل قطع همکاری روسیه و ایتالیا امکان پرتاب آن فراهم نشد. در نهایت با وجود اینکه ماهوارههایی مانند «مصباح»، اهدافی برای ارتقای زندگی بشر و استفاده کاملاً صلحآمیز دارند، اما شواهد نشان میدهد که همکاریهای بینالمللی خوبی در حوزه فضایی با ایران صورت نگرفته است. محسن بهرامی؛ رئیس وقت سازمان فضایی ایران در این باره، گفته بود: ماهواره مصباح سالها پیش با همکاری یک شرکت ایتالیایی طراحی و ساخته شد. اگر چه ماهواره ۱۰ میلیون دلاری مصباح برای تست نهایی در اختیار ایتالیا بود، ولی با آغاز تحریمها و خودداری ایتالیا و روسیه از همکاری بیشتر در زمینه پروژههای فضایی با ایران، شانس پرتاب به فضا را پیدا نکرد و ما درحال تلاش برای حل این مشکل و پرتاب ماهواره مصباح به فضا هستیم. او گفت: ایران قصد دارد این ماهواره را به مدار بفرستد و مذاکرات با رم برای آغاز مجدد پروژه ماهواره مصباح در جریان است و به طور همزمان مذاکرات برای پرتاب این ماهواره آغاز شده است. اما همه رایزنیها سرانجام بینتیجه ماند و در نهایت محمدجواد آذریجهرمی؛ وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات، با اشاره به خُلفوعده همکاریهای بینالمللی در عرصه فضایی، گفت: یک ماهواره مشترک با نام «مصباح» با کشورهای خارجی تولید کردیم اما سالها منتظر پرتاب آن هستیم، این ماهواره طول عمر مفیدی داشت و با وجود خُلف وعدههای بینالمللی، هماکنون از رده خارج شده است. وی البته به اظهارنظرهایی از سمت خودش که سبب شد دیپلماسی در این حوزه به نتیجه نرسد، اشاره نکرد.
*نقش دیپلماسی فعال در پرتاب ماهواره خیام
موضوعات ماهواره مصباح پیچیده شده بود و حتی تلاشها برای بازگرداندن ماهواره پرتاب نشده پس از اجرایی شدن برجام هم به نتیجه نرسید. برای مثال موضوعاتی از جمله خروج ماهواره از کشور بدون اخذ تضمینهای لازم از جمله مواردی بود که دردسرهای زیادی را در این همکاری ایجاد کرد. در قرارداد ماهواره خیام، سازمان فضایی تلاش کرد تا پیچیدگیها را پیشبینی و چارهاندیشی کند تا در نهایت با بهرهگیری از دیپلماسی فعال، قرارداد به نقطه عملیاتی برسد. همچنان که عیسی زارعپور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در این باره با تأکید بر نقش دیپلماسی فعال در پرتاب ماهواره خیام، اظهارداشت: از پنج سال قبل در مورد این ماهواره بحث شده بود اما مشکلات فنی وجود داشت و بعد از دهها جلسه مشترک میان طرف ایرانی و روسی با دیپلماسی فعال توانستیم این ماهواره را پرتاب کنیم. وزیر ارتباطات، گفت: کاری که پنج سال پیش شروع شد را در دولت سیزدهم با دیپلماسی فعال به نتیجه رساندیم و آن را به یک قرارداد عملیاتی تبدیل کردیم. باید به فکر ماهواره بعدی باشیم و خط تولید این ماهوارهها را به صورت مشترک راهاندازی کنیم.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.