از «سیمرغ» ابررایانه ایرانی چه می‌دانید؟

راه‌اندازی «سیمرغ» توسط جوانان کشور در شرایطی انجام گرفت که نیاز به پردازش کلان داده‌ها به حد بحرانی رسیده و این امید ایجاد شد که این ابررایانه بتواند نقطه آغاز توسعه ابر رایانه‌ها در کشور باشد. به گزارش ایسنا، توان محاسباتی ابررایانه‌ها هزاران بار بیشتر از توان محاسباتی رایانه‌های معمول و متعارف است؛ به‌عنوان مثال پیش‌بینی آب و هوا در کمتر از چند ثانیه توسط ابررایانه‌ها قابل انجام است و برای سایر کاربردها مانند تحلیل زمین‌شناسی، تهیه خروجی از تصاویر، تحلیل داده‌های ژنتیک، تحلیل داده‌های موشکی و هسته‌ای نیازمند ابررایانه‌های با توان پردازشی بسیار بالا هستیم. اما از جمله حوزه‌های کاربردی که تأثیر به‌سزایی در زمینه سرعت‌بخشی به نیاز ابر رایانه در سال‌های آینده خواهند داشت، عبارت است؛ از هوش‌مصنوعی، کلان‌داده‌ها، اینترنت‌اشیاء و زنجیره بلوکی. در حال‌حاضر تعدادی از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی دارای ابررایانه با قدرت پردازشی محدود هستند که توسعه ظرفیت‌های موجود آنها با در نظر گرفتن روند افزایشی حجم داده‌ها و نیازهای پردازشی و تحلیلی اجتناب‌ناپذیر است. در حال‌حاضر چین ۴۲ درصد ابررایانه دنیا را در اختیار دارد و بعد از آن آمریکا با سهم ۲۲٫۶ درصدی در رتبه دوم قرار گرفته است. ژاپن، فرانسه و آلمان هم در رتبه‌های بعدی هستند و در زمینه ظرفیت پردازش سریع، آمریکا نسبت به چین برتری دارد که این امر نشان از برقراری جنگ میان ابرقدرت‌هاست و نشان می‌دهد که اقتصاد چهارم صنعتی براساس اقتصاد دیجیتال تعریف شده است. بر این اساس در حال‌حاضر ۲۱ کشور دنیا ابررایانه‌هایی با توان ظرفیت بیش از یک پتافلاپس دارند و در منطقه نیز عربستان دارای چهار ابررایانه است. اما در ایران دانشگاه صنعتی امیرکبیر از گذشته سابقه توسعه فناوری ابررایانه‌ها را دارا بود و در سال ۶۶-۶۷ در دانشکده برق اقدام به راه‌اندازی آزمایشگاه تحقیقات پردازش سریع کرد که در زمان جنگ موفق به طراحی برخی قطعات و نصب آن بر روی هواپیماها شد.

ابررایانه سیمرغ چیست و چه کارکردی دارد؟

در سال ۱۳۹۰ ابررایانه «سیمرغ» با سرمایه‌گذاری هزار میلیارد ریالی با همکاری وزارت ارتباطات و معاونت علمی ریاست جمهوری و با ظرفیت ۸۰ ترافلاپس راه‌اندازی شد که تاکنون سرویس‌های لازم را به مراکز تحقیقاتی ارائه داده است. خدمات این ابررایانه در سه لایه نرم‌افزاری، توسعه خدمات و زیرساخت‌های ابری تعریف شده است که در حوزه‌های هوش‌مصنوعی، مدل‌سازی و شبیه‌سازی‌های علمی، تصویرسازی، بازی‌سازی، پویانمایی، ذخیره‌سازی داده‌ها و تحلیل کلان‌داده‌ها و سکوی اینترنت‌اشیاء کاربرد دارد. بر این اساس یکی از نیازهای عمده ما در کشور، داده‌های پردازشی است و با توجه به اینکه اقتصاد آینده مبتنی بر داده است و در این حوزه کمبودهایی مشاهده می‌شود، ابررایانه «سیمرغ» در فاز نخست خود ۱۸۰ ترافلاپس ظرفیت پردازشی داشت و می‌توانست خدمات پردازشی را به دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و صاحبان صنایع ارائه کند. با راه‌اندازی این ابررایانه، کسب‌وکارها در حوزه‌های مختلف مانند حمل‌ونقل می‌توانند برای شناسایی گروه‌های هدف خود از امکان پردازش اطلاعات آن استفاده کنند. همچنین این ابررایانه می‌تواند در صنایع مختلف و صنعت انیمیشن و بازی رایانه‌ای نیز مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس داشتن ابررایانه برای هر کشوری یکی از مؤلفه‌های قدرت نرم آن کشور است و با راه‌اندازی سیمرغ، ایران این بحث مطرح شد که ایران می‌تواند وارد کلوپ کشورهای محدود دارای ابررایانه شود. سال گذشته این ابر رایانه با ظرفیت یک میلیارد عملیات ممیز شناور ۶۴ بیتی در ثانیه رسما افتتاح و رونمایی شد. ظرفیت‌پردازی این ابر رایانه تا پنج پتافلاپس با استفاده از زیرساخت‌های فعلی و تا ۱۰ پتافلاپس در فازهای بعدی قابل افزایش است؛ همچنین این پروژه در فضایی به مساحت تقریبی ۲۵۰ مترمربع با قابلیت گسترش به ۴۰۰ مترمربع اجرایی شده بود. لازم به ذکر است؛ ابررایانه سیمرغ با ظرفیت ۴۲رک قابل گسترش به ظرفیت ۸۴رک بر مبنای سطح سوم استاندارد TIA-942 ساخته شد و می‌تواند از توان پردازشی پنج پتافلاپس پشتیبانی کند. از قابلیت‌های ابررایانه سیمرغ همان‌گونه که ذکر شد، می‌توان به هوش‌مصنوعی، تحلیل کلان داده، اینترنت‌اشیاء، بازی‌سازی و پویانمایی، شبیه‌سازی‌های علمی، هواشناسی و تحلیل داده‌های ژنتیک اشاره کرد. ابررایانه «سیمرغ» با همت جوانان کشور توسعه داده شده است، ولی این کافی نیست؛ چرا که نیاز کشور به ظرفیتی تا ۱۰ پتافلاپس برآورد شده و به گفته مسؤولان حوزه ارتباطات، نیاز به پردازش کلان داده‌ها به حد بحرانی رسیده است و این امیدواری وجود دارد که راه‌اندازی «سیمرغ» نقطه آِغاز توسعه ابر رایانه‌ها در کشور باشد.