محمدرضا عیوضی اهمیت انتقال تکنولوژی و نقش آن در توسعه صنعتی کشورها و پر کردن شکاف تکنولوژی بین کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه‌یافته انکارنشدنی است که مدل‌های مختلف اجرای آن در کشورهای جنوب شرق آسیا به توسعه و پیشرفت عمومی تبدیل شده است. با مطالعه سابقه توسعه کشورهای درحال توسعه، خصوصاً کشورهای […]
محمدرضا عیوضی
اهمیت انتقال تکنولوژی و نقش آن در توسعه صنعتی کشورها و پر کردن شکاف تکنولوژی بین کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه‌یافته انکارنشدنی است که مدل‌های مختلف اجرای آن در کشورهای جنوب شرق آسیا به توسعه و پیشرفت عمومی تبدیل شده است.
با مطالعه سابقه توسعه کشورهای درحال توسعه، خصوصاً کشورهای شرق آسیا ملاحظه می‌شود که آن‌‌ها در مسیر توسعه، بنیان تکنولوژی کشور خود را از طریق انتقال آن از سایر کشورهای توسعه‌یافته، تقویت کرده و سپس با ایجاد زیربنای اقتصادی مناسب، درصدد تقویت مراکز دانشگاهی و پژوهش خود آمده‌اند.
کشورهایی مثل کره‌جنوبی، تایوان، هنگ‌کنگ، چین و مالزی با استفاده از ابزار فناوری‌های مخابراتی و ارتباطی در دهه ۱۹۸۰ گام‌های جدی توسعه صنعتی و همه جانبه خود را برداشتند. در این مسیر عمدتاً از دو روش انتقال، واردات کالا و تجهیزات تکنولوژی محور به داخل و یا از سرمایه‌گذاری خارجی به‌طور مستقیم استفاده کرده‌اند. در این رهگذر کره‌جنوبی با تکیه به روش اول و چین با روش دوم مسیر توسعه خود را پیش گرفته و هر دو موفق به دستیابی به توسعه مدنظر خود شدند.
این‌که الگوی کدام کشور مبنای توسعه کلی کشور و بالاخص توسعه حوزه فاوا در کشور باشد، محل بحث کارشناسان است. استفاده از اسناد بالادستی و سیاست‌های جاری کشور خصوصاً در بخش دیدگاه متولیان اجرایی در کشور، مشخص می‌کند که توسعه مد نظر از طریق سرمایه‌گذاری خارجی با تکیه بر انتقال تکنولوژی، مهارت‌های فنی و مدیریتی صورت می‌گیرد.
البته در این روش علاوه بر مزایای بسیار؛ دغدغه‌هایی نیز مدنظر است، که از جمله آن تلاش برای نفوذ و استیلای شرکت‌های خارجی در بازار کشور مورد دغدغه است که این دغدغه در حوزه‌های فن‌آوری‌های ارتباطی از اهمیت دو چندان برخوردار است.
البته روش‌های دیگر انتقال تکنولوژی از جمله توسعه از طریق سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های خارجی، قراردادهای تولید و ارایه خدمات فن‌آوری تحت لیسانس شرکت‌های خارجی و همچنین انتقال تکنولوژی با روش بیع متقابل و یا اجرای پروژههای کلیدی در دست با شرکای خارجی و یا انتقال تکنولوژی به روش مهندسی معکوس هر کدام می‌تواند در مسیر ارتقای دانش فنی کشور مؤثر باشد و باید بنگاه‌ها با ارزیابی منافع و تهدیدات هر روش به اجرای طرح‌های کلان خود بپردازند.
در دنیای رقابتی امروز، کشورها از روش‌های مختلفی برای اکتساب و جهش فن‌آوری استفاده می‌کنند. در حالی که هدف نهایی از اکتساب و انتقال فن‌آوری در کشورهای در حال صنعتی شدن، جذب و بومی‌سازی دانش فنی فن‌آوری است، به نظر می رسد، این مهم بعضی اوقات به دلیل وجود برخی موانع و عوامل، محقق نمی‌شود. اگرچه موانع موجود در مسیر بومی‌سازی فن‌آوری در کشور ایران نیز مانند سایر کشورهای رو به پیشرفت وجود دارد، اما به دلیل مسایل ویژه‌ای مانند تحریم، از اهمیت بیش‌تری برخوردار است.
انتقال فن‌آوری به روش تحت لیسانس هنوز یکی از روش‌های رایج برای انتقال دانش فنی محسوب می‌شود. تجربیات جهاد دانشگاهی علم و صنعت نشان می‌دهد، حضور در مناقصات سایر کشورها نیازمند مورد تأیید قرار گرفتن فن‌آوری‌های ساخته شده داخلی است.
اگرچه اخذ تأییدیه فنی از شرکت‌های خارجی در زمره روش‌های مرسوم برای انتقال فن‌آوری به شمار نمی‌رود، اما؛ یافته‌های جدید نشان می‌دهد حضور افراد خبره و متخصص در تیمهـای تعامل‌کننده با شرکت گواهی‌دهنده، می‌تواند، زمینه‌ساز جذب دانش فنی و حل مسایل فن‌آورانه باشد. نکته قابل توجه، آمادگی شرکت‌های خارجی برای انجام پروژههای سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های توانمند و فن‌آور ایرانی، علی‌رغم اعمال تحریم، است. به عقیده خبرگان، شرکتهـای خارجی با مشاهده توان فن‌آورانه بالای شرکت‌های ایرانی، حاضر به تسهیم منابع مدیریتی، فنی، تولیدی، بازرگانی خود هستند تا در یک تعامل برد – برد، از سازوکار بومی‌سازی فن‌آوری توسط شرکت‌های ایرانی آگاه شوند.
در انتها لازم به یادآوری است، نزدیک به یک سال است که سخن از تدوین پیوست و الزام انتقال فن‌آوری در قراردادهای کلان کشور مطرح شده و نشست‌های فراوانی در این راستا به ثمر نشسته است اما هنوز دانش توسعه‌محور در متن زیرساخت‌های صنعتی کشور وارد نشده است.
امیدواریم موضوع انتقال فن‌آوری و دانش نوین جهانی گرفتار دام منفعت‌های مالی موقتی نشود.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.