شفافیت مناقصات آرزوی دست نیافتنی!؟

  مجتبی قدیری – فریال مستوفی، رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری خارجی اتاق ایران و رییس کمیته جذب سرمایه‌گذاری کمیته پسابرجام اتاق تهران ادعا دارد که عملاً شاهدیم که خیلی وقت‌‌ها در مناقصه‌ها شفافیت وجود ندارد و رقابت‌های واقعی دیده نمی‌شود. ادعایی که سخن به گزافه نیست و برگزاری مناقصات در کشور هنوز شفافیت لازم را ندارد. از […]

 

مجتبی قدیری – فریال مستوفی، رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری خارجی اتاق ایران و رییس کمیته جذب سرمایه‌گذاری کمیته پسابرجام اتاق تهران ادعا دارد که عملاً شاهدیم که خیلی وقت‌‌ها در مناقصه‌ها شفافیت وجود ندارد و رقابت‌های واقعی دیده نمی‌شود. ادعایی که سخن به گزافه نیست و برگزاری مناقصات در کشور هنوز شفافیت لازم را ندارد. از این رو به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مناقصات به گلوگاه اصلی فساد اداری و اقتصادی در کشور تبدیل شده است.

این‌که امروزه با توجه به وجود قانون مناقصات در کشور، چرا این امر یک گلوگاه فسادخیز شده است، نیاز به کمی تأمل دارد. نکته این‌جاست که اطلاع‌رسانی مناقصات از سوی دستگاه‌های اجرایی به شکل درستی صورت نمی‌گیرد. هنوز بسیاری از مسؤولان دستگاه‌های اجرایی در خصوص اطلاع‌رسانی پیرامون مناقصات خست به خرج می‌دهند و در نشست‌های خبری خود با خبرنگاران فقط با بیان این‌که مثلاً برای فلان پروژه قرار است مناقصه برگزار شود یا مناقصه برگزار شده، بسنده می‌کنند. البته گا‌هی اگر نیاز به تأمین مالی پروژه از طریق فاینانس باشد یا برنده مناقصه یک شرکت بزرگ و خارجی باشد به این موارد نیز اشاره‌ای گذرا می‌شود. البته شاید بخشی از این اطلاع‌رسانی ناقص در خصوص مناقصات نیز به رسانه‌ها باز گردد، چرا که به این اطلاعات محدود نه تنها اکتفا کرده بلکه خرسند می‌شوند!

به راستی چرا در مراسم بازگشایی پاکت‌های مناقصات از خبرنگاران دعوت نمی‌شود، تا با حضور در مناقصات از روند مناقصه و چند و چون‌های قیمتی و پیمانکاران گزارش تهیه نمایند. در حالی‌که دستگاه‌های اجرایی برای اخبار کم‌اهمیت‌تر از این موضوع، نشست و تورهای خبری با هزینه‌های گزاف برگزار می‌کنند. اما برای اطلاع‌رسانی از یک مناقصه فقط به درج آگهی آن در نشریات کثیرالانتشار که هزینه آن نیز برعهده برنده مناقصه است، اکتفا می‌کنند.

در حالی‌که همین کشور همسایه بحث واگذاری شرکت‌ها و پروژه‌ها در قالب مناقصات و مزایدات بزرگ از طریق شبکه تلویزیونی پخش مستقیم می‌شود تا همه شهروندان بتوانند در جریان مناقصه یا مزایده قرار گیرند. ترکیه بیش از یک دهه است که برای شفاف‌سازی مناقصه‌ها و مزایده‌ها از پخش مستقیم تلویزیونی بهره می‌برد. اما هنوز در کشور ما در خصوص اطلاع‌رسانی از چند و چون اخبار مربوط به مناقصات خودداری می‌کنند.

امروز با توجه به افزایش تعداد کانال‌های تلویزیونی به راحتی می‌توان از این ظرفیت‌های ایجاد شده صدا و سیما برای این شفاف‌سازی‌ها بهره برد. اما گویا مسؤولان امر قصد ندارند از این ظرفیت ایجاد شده استفاده کنند و هنوز در تلاش هستند تا با روش قدیم آن هم به صورت محدود در خصوص واگذاری‌ها و مناقصات بزرگ اطلاع‌رسانی کنند.

در حالی‌که شفاف‌سازی معاملات دولتی می‌تواند گره‌گشای مشکلات بسیاری باشد و در جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی نقش‌آفرینی کند، معلوم نیست چرا برخی مسؤولان از این شفاف‌سازی واهمه دارند و بدتر از آن چرا رسانه‌ها در این خصوص کوتاهی می‌کنند، قطعاً اطلاع‌رسانی کامل و جامع از واگذاری‌ها به بخش خصوصی باعث می‌گردد تا شاهد رقابت آزاد در رعایت اصل برابری حقوق مناقصه و مزایده باشیم که در پی خود کاهش سوء‌استفاده‌ها را دارد چرا که امکان نظارت مضاعف توسط رسانه‌ها که رکن چهارم دموکراسی هستند را فراهم می‌آورد.

شفافیت بخشیدن به فرایند برگزاری مناقصات و متعاقب آن معاملات دولتی از ضروری‌‌ترین اقدامات در نظام مالی و اداری می‌باشد که دولتمردان و رسانه‌ها باید به آن توجه ویژه داشته باشند. چرا که مناقصات و به‌طور کلی معاملات دولتی یکی از مهم‌ترین گلوگاه‌های فسادخیز می‌باشد.

قطعاً حضور رسانه‌ها به عنوان رکن چهارم دموکراسی در مراسم بازگشایی پاکت‌های مناقصه و مزایده منجر به شفاف‌سازی بالایی می‌شود. چرا که رسانه‌ها چشم مردم هستند و حضورشان در مناقصه‌ها به خصوص مناقصه‌های بزرگ می‌تواند سطح اعتماد عمومی را بالاتر برده و بر شفاف‌سازی اقتصادی کمک شایانی کنند. از این‌رو ضرورت دارد روابط‌عمومی‌های سازمان‌ها و وزارتخانه‌های عریض و طویل کشور در این خصوص به فکر اطلاع‌رسانی گسترده باشند و در کنار نشست‌‌ها و تورهای خبری خود برنامه حضور خبرنگاران در مراسم بازگشایی پاکت‌های مناقصه را تدارک ببینند. حتی می‌توانند در کسوت سخن‌گوی سازمان خود بعد از برگزاری جلسه بازگشایی پاکت‌های مناقصه یک اطلاع‌رسانی دقیق از روند مناقصه، شرکت‌های حاضر در مناقصه، توان فنی، امتیازات کیفی و قیمت‌های پیشنهادی برای رسانه‌ها اعلام نمایند. به امید اطلا‌ع‌رسانی کامل از مناقصات.