یادداشت نقش کلیدی اطلاعات پایه زمین‌شناسی در توسعه بخش معدن و عمران اطلاعات پایه مبنای طرح‌ریزی‌ها و پردازش اطلاعات بعدی است و توسعه بخش معدن و عمران کشور بدون در نظر گرفتن نقش اطلاعات پایه زمین‌شناسی ناممکن است. نظر به منویات ارزشمند رهبر معظم انقلاب در جمع دولتمردان پیرامون عقب‌ماندگی بخش معدن کشور، ضرورت تکمیل […]
یادداشت
نقش کلیدی اطلاعات پایه زمین‌شناسی در توسعه بخش معدن و عمران
اطلاعات پایه مبنای طرح‌ریزی‌ها و پردازش اطلاعات بعدی است و توسعه بخش معدن و عمران کشور بدون در نظر گرفتن نقش اطلاعات پایه زمین‌شناسی ناممکن است. نظر به منویات ارزشمند رهبر معظم انقلاب در جمع دولتمردان پیرامون عقب‌ماندگی بخش معدن کشور، ضرورت تکمیل زنجیره ارزش این بخش و شناسایی ظرفیت‌های ناشناخته طبیعی و معدنی کشور و همچنین باتوجه به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی معظم‌له مبنی بر لزوم استفاده از توان سرزمینی، استفاده از ظرفیت نخبگان و همچنین شناسایی منابع طبیعی و معدنی کشور، در این یادداشت به بررسی نقش و اهمیت اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشافی در روند توسعه بخش معدن، عمران و زیرساخت کشور خواهیم پرداخت. اطلاعات پایه، در تعریف به مواردی اطلاق می‌شود که مبنای طرح‌ریزی‌ها و پردازش اطلاعات بعدی است که در این نوشتار مقصود از اطلاعات پایه، مواردی است که مبنای طرح‌های عمرانی، زیرساختی و معدنی کشور است. با نگاهی به مأموریت اصلی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی جمهوری اسلامی ایران و مقایسه تطبیقی جایگاه این سازمان‌ها در جهان درمی‌یابیم که همگی این سازمان‌ها وظیفه اصلی تولید اطلاعات پایه علوم زمین و اکتشاف ذخایر معدنی را بر عهده دارند که استفاده درست و تخصصی از این اطلاعات، به هنگام‌سازی و تولید آنها مطابق با آخرین استانداردها و نیاز کشور، حلقه آغازین توسعه بخش معدن، عمران و زیرساخت است. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جمهوری اسلامی ایران در طول بیش از شش دهه فعالیت خود با نگاهی دقیق و متناسب با تجهیزات و دانش روز خود، بهره‌گیری از متخصصان و کارشناسان ارزشمند و همچنین بر پایه نظام ایندکس نقشه‌های پایه کشور اقدام به تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشافی در مقیاس‌های گوناگون کرده است. تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی و اکتشافی که نزدیک به ۱۰۰ عنوان نقشه را شامل می‌شود در مقیاس‌هایی نظیر یک میلیونیوم، یک‌دویست‌وپنجاه هزارم، یکصدهزارم، یک‌بیست‌وپنج‌هزارم و به تازگی یک‌پنجاه‌هزارم در کشور گواهی بر فعالیت‌های آگاهانه و مستمر متخصصان این سازمان در سراسر کشور است. وجود اطلاعات پایه یکپارچه و دقیق، در حقیقت مبنای تصمیم‌گیری، تعریف طرح‌های توسعه‌ای، زیرساختی و معدنی کشور است و به دلیل لحاظ شدن نکات علمی، شناساندن وضعیت‌های طبیعی در این نقشه‌ها و اطلاعات پایه از حیث وجود ذخایرمعدنی، مخاطرات طبیعی، پدیده‌ها و پتانسیل‌های زمین‌شناسی و اکتشافی دارای ارزشی بالا و غیرقابل وصف است که بدون تردید موجب توسعه و رونق بخش اقتصادی کشور می‌شود. نگاه تصمیم‌سازان و برنامه‌ریزان کشور به تولید اطلاعات پایه و ارزش آن درست و هدفمند نبوده است.آنچه درخصوص اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشافی و اهمیت آن در بالا آورده شد بخشی از اهمیت آن در هر کشوری است که ایجاب می‌کند تا مبنای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی بدنه حاکمیت کشور باشد و روند تولید آن، حفظ و نگهداشت نیروی انسانی متخصص این حوزه و منابع مالی مورد نیاز آن را به‌صورت مستمر و منظم پایش کند تا موجبات تحرک و رونق در بخش‌های مختلف اقتصادی، عمرانی و در نهایت ایجاد ثروت ملی و اشتغال پایدار را به دنبال داشته باشد. با نگاهی به روند تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشافی در کشور و همچنین وجود نیروی انسانی متخصص در این بخش در دو دهه اخیر به بروز پدیده‌هایی چون کاهش چشمگیر میزان دانشجویان و دانش‌آموختگان رشته‌های زمین‌شناسی و معدن (همه گرایش‌ها)، تعطیلی، غیرفعال شدن، رهاسازی فعالیت یا حتی مهاجرت دسته‌جمعی شرکت‌های مهندسان مشاور در گرایش‌های مرتبط با فعالیت‌های بخش حاکمیتی کشور در حوزه زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی، کندی روند تولید اطلاعات پایه و نیاز روزافزون کشور به این ابزار مغزافزاری برخورد می‌کنیم. ظهور این پدیده‌ها حاصل ضعف و نگاه نادرست کارشناسی- تخصصی برنامه‌ریزان و تصمیم‌سازان کشور بوده که نتایجی چون کاهش سهم بخش معدن در اقتصاد کشور، کمبود مواد اولیه معدنی موردنیاز صنایع، ایجاد زیرساخت‌ها و جانمایی‌های نادرست عمرانی و عدم اکتشاف ذخایر و معادن قابل بهره‌برداری در کلاس جهانی و همچنین اضمحلال چرخه متخصصان بخش زمین‌شناسی، اکتشاف و معدن را به همراه داشته است. آنچه در این میان اهمیت دارد تناقض میان واژه کوچک‌سازی دولت‌ها، برون‌سپاری خدمت و جایگاه فعالیت‌های حاکمیتی است که برای ایجاد ثروت و تحرک اقتصادی دولت‌ها عنصری حیاتی است که در سالیان اخیر از منظر نیروی انسانی همواره سعی بر عدم جذب و ایجاد محدودیت در روند به‌کارگیری متخصصان و کاهش کمیت و کیفیت ایشان در بدنه حاکمیت و همچنین بخش خصوصی بوده است. نکته جالب توجه در این مقوله نبود حتی ظرفیت برون‌سپاری خدمات تخصصی به شرکت‌های مهندسان مشاور دارای رتبه به جهت محدود بودن تعداد ایشان در رسته‌های تخصصی و همچنین ظرفیت کار ارجاعی و ضریب ریالی آن است. در واقع می‌توان گفت که سیاست‌گذاری نادرستی در روند تولید اطلاعات پایه، ظرفیت‌سازی برون‌سپاری خدمت و به‌کارگیری متخصصان در این حوزه داشته‌ایم. آنچه در این یادداشت تحلیلی آمد خلاصه‌ای بر اهمیت و نقش تولید اطلاعات پایه، جایگاه و نقش پدیدآورندگان آن در کشور بود که با توجه به برنامه‌ها و نیازهای پیش روی کشور نیازمند تولید اطلاعات جدید مطابق با آخرین روش‌های روز برداشت، تجزیه و تحلیل، روش‌های نوین آنالیزهای فیزیکی و شیمیایی نمونه‌های حاصل از عملیات زمین‌شناسی و اکتشاف و در نهایت انتشار منظم، دقیق و گسترده نقشه‌های آن هستیم. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور از سال ۱۴۰۰ با انتخاب رسمی مقیاس حاکمیتی یک پنجاه هزارم در کشور بر مبنای ایندکس نقشه‌های ملی، سعی در ایجاد تحول در روند تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی کشور داشته که در فاز نخست تولید نقشه‌های زمین‌شناسی، زمین‌شناسی اقتصادی، ژئوشیمی و در فاز بعدی نقشه‌های زمین‌شناسی مهندسی و مخاطرات طبیعی(لایه‌های مختلف)، زمین‌شناسی دریایی(لایه‌های مختلف)، ژئوتوریسم و… را در دستور کار خود قرار داده است. تعریف طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی که از مهرماه سال ۱۴۰۰ در استان خراسان‌جنوبی به اجراء درآمد و متعاقب آن اجرای این طرح در استان‌های کردستان، آذربایجان‌غربی و دیگر استان‌های هدف در راستای این سیاست خواهد بود. اجرای این طرح که محصول آن تولید و انتشار اطلاعات جدید و به‌روز در حوزه زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی کشور و به تبع آن ایجاد تحرک و شکوفایی در حوزه معدن، زیرساخت و عمران توسط بخش‌های مختلف اقتصادی کشور اعم از دولتی، غیردولتی و تعاونی‌هاست نیازمند همراهی و پشتیبانی هدفمند و مستمر مدیران و تصمیم‌سازان کشور برای فراهم آوردن قوانین متناسب با اجرای این تحول، منابع انسانی و مالی موردنیاز اجرای آن خواهد بود که بی تردید ارزش‌افزوده حاصل از آن قابل توصیف نیست و تبعات و تحولات مفید و رونق‌بخشی به دنبال خواهد داشت.
رضا جدیدی؛ مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.