تأثیر مخرب معادن بر محیط‌ زیست

یکی از مهم‌ترین معضلات توسعه معدنکاری تخریب طبیعت است که معمولاً در قلب طبیعت و در بسیاری از زیستگاه‌های بکر نظیر زیستگاه‌های کوهستانی اتفاق می‌افتد که به دلیل نیاز به ایجاد دسترسی جاده‌ای به تخریب زیستگاه می‌انجامد. معدن‌کاوی به‌طور مستقیم به تخریب پوشش گیاهی و خاک منجر می‌شود، در حقیقت خودبه‌خود اثرات مخرب معدن‌سازی بر […]

یکی از مهم‌ترین معضلات توسعه معدنکاری تخریب طبیعت است که معمولاً در قلب طبیعت و در بسیاری از زیستگاه‌های بکر نظیر زیستگاه‌های کوهستانی اتفاق می‌افتد که به دلیل نیاز به ایجاد دسترسی جاده‌ای به تخریب زیستگاه می‌انجامد. معدن‌کاوی به‌طور مستقیم به تخریب پوشش گیاهی و خاک منجر می‌شود، در حقیقت خودبه‌خود اثرات مخرب معدن‌سازی بر زیستگاه‌ها بالاست و متأسفانه بازسازی مناسبی هم پس از اتمام کار معدن انجام نمی‌شود، به طور کلی معادن زمینه‌ساز تخریب زیستگاه‌های جانوری، پوشش گیاهی و… می‌باشد که در بلندمدت نتیجه این فعالیت‌ها خود را در قالب سیل، طوفان گردوغبار، گرمایش زمین، تغییرات اقلیمی و کمبود آب نشان می‌دهد. به گزارش مناقصه‌مزایده، در همین رابطه محسن حبیبی؛ معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال‌وبختیاری، اظهار کرد: براساس اکتشافات صورت گرفته، درصد مهمی از ذخایر معدنی دنیا به لحاظ نوع و مقدار در ایران وجود دارد که این امر به معنای این است که کشور از مناطق پراهمیت معدنی به‌شمار می‌آید. وی افزود: برخلاف اینکه معادن مهم و حیاتی هستند، اما بخش مهمی از اکوسیستم و سلامت محیط‌زیست را به نابودی می‌کشانند، یعنی با از بین بردن پوشش گیاهی، منجر به کوچ و انقراض برخی از حیوانات می‌شوند، بنابراین هرگونه استفاده از منابع طبیعی بدون تخریب و اثرگذاری بر محیط‌زیست غیرممکن است، اما تخریب‌ها را می‌توان با انجام اقدامات پیشگیرانه و متفاوت بودن سطح تخریب، کاهش داد. حبیبی؛ ادامه داد: پیش از اینکه معدنی اقدام به شروع فعالیت کند باید مجوزات زیست‌محیطی که شامل راهکارهای لازم برای کاهش آسیب به محیط‌زیست منطقه بوده، اخذ شود، زیرا زمانی که بخشی از محیط‌زیست نابود شود دیگر نمی توان انتظار داشت که به حالت قبل برمی‌گردد و قطعاً قابل بازسازی نخواهد بود، حتی اگر قابلیت بازسازی داشته باشد شاید بخش اندکی از آن بازسازی شود. معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال‌وبختیاری، بیان کرد: تخریب معادن شامل تخریب محیط‌زیست، از بین رفتن حیات جانوری و پوشش گیاهی می‌شود، از طرفی این تخریب‌ها می‌تواند آلودگی‌هایی ناشی از فعالیت‌های معدنی برجای بگذارد، مثلاً منجر به تغییر شکل زمین، تخریب چشم‌انداز، پوشش گیاهی و بافت خاک شود که این آلودگی‌ها جزء بلایای زمین‌شناسی معادن‌ هستند. به گفته وی، از دیگر آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌توان به آلودگی‌های صوتی ناشی از خرد کردن سنگ‌ها توسط دستگاه‌های خاص، صدای ناشی از تردد ماشین‌آلات سنگین، آلودگی آب‌های زیرزمینی از طریق ورود املاح به آب، آلودگی هوا ناشی از گردوغبار و تردد وسایل نقلیه و تخریب شدید پوشش گیاهی اشاره کرد. وی توضیح داد: دسته سوم تخریب‌ها شامل تخریب معیشت پایدار مردم است، مثلاً کارگاه معدنی که از شن و ماسه رودخانه‌ای استفاده می‌کند بستر رودخانه را تخریب، آب را آلوده، کیفیت محصولات تولیدی منطقه را کاهش داده فرصت‌های گردشگری از بین خواهد رفت. حبیبی؛ با بیان اینکه معادنی که در دل کوه ایجاد می‌شود با ایجاد گردوغبار و ریزگردهای ناشی از معادن موجب تخریب برخی معیشت‌ها می‌شود، تصریح کرد: باید به این موضوع توجه ویژه‌ای صورت گیرد، زیرا توسعه پایدار به معنای برقراری تعادل میان رشد اقتصادی، رفاه اجتماعی و محیط‌زیست است که باید در فعالیت‌های معدنی هزینه فایده‌ای انجام شود که تاکنون این هزینه فایده برای معادن کشور انجام نشده است. معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال‌وبختیاری، گفت: متأسفانه در سال ۹۰ قانونی در مجلس تصویب شد که در این قانون بیان شد معادن به جز آن‌هایی که در مناطق حفاظت شده هستند نیاز به اخذ مجوز محیط‌زیست ندارند، یعنی در این قانون معادن را از گرفتن مجوز زیست‌محیطی معاف کردند، به همین دلیل نظارت‌های محیط‌زیست تأثیرگذار نیست. وی ادامه داد: این قانون در اغلب موارد موجب صدمه جدی به محیط‌زیست و تهدید جدی برای تنوع زیستی شده است، چرا که خارج از مناطق حفاظت شده کریدورهایی وجود دارد که ارتباط میان زیست‌گاه‌های مختلف را مسدود می‌کند، بنابراین اگر در این کریدورها مجوز معدن صادر شود مسیر تردد حیوانات قطع و موجب جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها خواهد شد، می‌توان گفت این قانون تهدید جدی برای اکوسیستم و زیستگاه‌های حیات‌وحش بوده که نیازمند اصلاح است. حبیبی؛ در ادامه اضافه کرد: اما در سال ۹۶ ماده ۱۱ قانون هوای پاک بیان کرده اخذ مجوز احداث و بهره‌برداری از تمامی فعالیت‌های تولیدی، صنعتی و معدنی مستلزم اخذ مجوز محیط‌زیست است، اما متاسفانه وزارت صمت تاکنون زیربار نرفته و این قانون را اجرا نمی‌کند یعنی هیچ‌گونه استعلامی خارج از مناطق حفاظت شده صورت نمی‌گیرد. وی تأکید کرد: لازم است این موضوع با تعاملی جدی میان وزارت صمت و سازمان حفاظت محیط‌زیست حل‌وفصل شود چرا که صدور مجوز خارج از مناطق حفاظت شده ممکن است تخریب‌هایی را ایجاد و موجب جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها شود که آینده غیرقابل جبران باشد. معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال‌وبختیاری، با بیان اینکه اغلب معادن موجود در استان سنگ تزئینی و لاشه است، یادآور شد: گرچه معادن فلزی فعال در استان نداریم اما تخریب سنگ لاشه به دلیل روش استفاده از سنگ تزئینی بیش‌تر است، یعنی روش استفاده سنگ لاشه با استفاده از انفجار صورت می‌گیرد و تخریب‌هایی به بار می‌آورد که غیرقابل جبران است. حبیبی؛ خاطرنشان کرد: تقاضا برای فعالیت‌های معدنی در مناطق حفاظت شده وجود دارد، اما به واسطه سطح تخریب و از بین رفتن بکری منطقه تاکنون با آن‌ها موافقت نشده است، زیرا تخریب مناطق حفاظت شده نسبت به فایده‌های معدن هزینه بیشتری به دنبال دارد، در حقیقت می‌توان گفت از زمان ارتقای مناطق حفاظت شده مجوزی برای ایجاد معادن در این مناطق صادر نشده است.