مزیت‌های سوآپ و تجارت فرآورده نفتی روسیه برای کشور

با وقوع جنگ میان روسیه و اکراین و شروع تحریم‌ها علیه روسیه نخریدن نفت وگاز این کشور توسط کشورهای اروپایی آغاز شد. به‌طوری طبق برنامه تحریمی اروپا، واردات فرآورده نفتی روسیه از سوی کشورهای اروپایی در فوریه ۲۰۲۳ به صفر می‌رسد و این یعنی روسیه روزانه۱٫۵ میلیون بشکه سوخت مازاد خواهد داشت. در این شرایط […]

با وقوع جنگ میان روسیه و اکراین و شروع تحریم‌ها علیه روسیه نخریدن نفت وگاز این کشور توسط کشورهای اروپایی آغاز شد. به‌طوری طبق برنامه تحریمی اروپا، واردات فرآورده نفتی روسیه از سوی کشورهای اروپایی در فوریه ۲۰۲۳ به صفر می‌رسد و این یعنی روسیه روزانه۱٫۵ میلیون بشکه سوخت مازاد خواهد داشت. در این شرایط روسیه برای دور زدن تحریم‌ها فرآورده نفتی خود را با قیمت‌های تخفیفی و هزینه ترانزیت بالا در بازارهای جهانی به فروش می‌رساند با توجه به این شرایط ایران به لحاظ جغرافیایی و وجود سواحل دریای خزر می‌تواند برای خرید و فروش فرآوده‌های نفتی روسیه علاوه بر کسب سود مناسب به هاب انرژی در منطقه تبدیل شود. به گزارش مناقصه‌مزایده، به گفته جلیل سالاری؛ مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، درباره فرصت‌های ایران برای تجارت با فرآورده نفتی روسیه، می‌گوید: اگر بتوانیم فرآورده کشورهای حاشیه خزر را از شمال کشور دریافت و در همان‌جا مصرف کنیم و معادل آن را در جنوب به آن کشور تحویل دهیم، هزینه ترانزیت فرآورده ایران از جنوب به شمال کاهش می‌یابد و یک مزیت برای ایران محسوب می‌شود. وی اظهار کرد: افزون بر کاهش هزینه ترانزیت، با سوآپ فرآورده روسیه یک حق سوآپ یا سوآپ فی نیز به ازای هر بشکه می‌توانیم دریافت کنیم که سود ایران را در این معامله دوچندان می‌کند. سالاری؛ ادامه داد: هم‌اکنون در بنادر شمالی ایران شامل نکا، انزلی، نوشهر و امیرآباد ظرفیت دریافت روزانه ۹۰ هزار بشکه فرآورده نفتی روسیه وجود دارد که البته قابل ارتقاء به اعدادی در حدود ۴۰۰ هزار بشکه نیز است. طبق محاسبات بنادر در صورتی که ایران روزانه ۹۰ هزار بشکه فرآورده روسیه را خریداری و بازصادرات کند و روی هر بشکه سه دلار سود کند، سالانه درآمدی معادل سه هزار میلیارد تومان نصیب کشور می‌شود. اما به‌طور کلی سوآپ یا تجارت فرآورده نفتی روسیه چهار مزیت عمده برای ایران به همراه دارد:

 با خرید فرآورده روسیه با قیمت تخفیفی و صادرات آن به قیمت بالاتر، درآمد ارزی ایران افزایش می‌یابد.

 در شرایط کسری بنزین و گازوئیل در کشور، واردات سوخت از روسیه می‌تواند حاشیه اطمینانی را برای تأمین پایدار سوخت در روزهای اوج مصرف ایجاد کند.

 در صورت سوآپ فرآورده روسیه، مبلغی با عنوان حق سوآپ به ایران تعلق می‌گیرد.

 خرید و فروش فرآورده نفتی می‌تواند شبکه تراستی ایران برای انتقال‌های مالی را که در سال‌های کرونا و مازاد بنزین ایجاد شده بود احیا کند.

نکته جالب اینکه برخلاف همکاری نفتی و گازی، تجارت با فرآورده نفتی روسیه تحریم‌ناپذیر است و این محموله‌ها در یک شبکه مویرگی به هزاران خریدار منطقه‌ای و با روش‌های متنوع زمینی و دریایی به فروش می‌رسد. در همین راستا، سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی؛ گفت: با توجه به شرایطی که برای کشور روسیه اتفاق افتاده است، این مراودات تجاری و اقتصادی، خصوصاً در حوزه انرژی می‌تواند به نفع هر دو کشور باشد. در واقع ما می‌توانیم گازی را که در شمال کشور به آن نیاز داریم را از طریق کشور ترکمنستان وارد و گاز مازاد را از جنوب به کشورهای دیگر صادر کنیم. وی افزود: قطعاً خرید و سوآپ گاز از کشور روسیه علاوه بر تأمین نیاز گاز در شمال کشور، می‌تواند ما را در منطقه به یک هاب انرژی تبدیل و درآمد ارزی فراوانی را وارد کشور کند. در واقع این درآمد ارزی حاصل صادرات گاز به چند کشور است. رئیس فراکسیون راهبردی مجلس افزود: در کنار مشاغل جدیدی که در کشور ایجاد خواهد شد ما شاهد رشد و رونق اقتصادی نیز خواهیم بود. قطعاً با رشد اقتصادی و تبدیل شدن کشور به یک هاب انرژی، می‌توانیم تحریم‌ها را بر کشور خنثی و بی‌اثر کنیم. محمدعلی خطیبی؛ مدیر اسبق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت نیز، در این باره، گفت: با وقوع جنگ اوکراین خرید فرآورده روسیه از فوریه سال ۲۰۲۳ از سوی اروپا ممنوع می‌شود و همین الان هم روند واردات از روسیه نزولی است. در نتیجه فرآورده‌های روسیه روی دستش باد کرده است که ما می‌توانیم با قیمت ارزان‌تر و به صورت تخفیفی از این کشور خریداری کنیم. سیدمحسن قمصری؛ مدیر اسبق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت نیز، معتقد است: در شرایط فعلی ایران باید به سمت سوآپ یا تجارت فرآورده‌های نفتی همسایگان شمالی حرکت کند، زیرا دیگر مشکلات تحریمی در این حوزه گریبانگیر ما نیست و سودآوری بیشتری نیز دارد. قمصری؛ در این باره گفت: این طرح برای منافع ملی است و شاید برای شرکت ملی نفت سودآور نباشد، اما برای کل کشور مزایای فراوانی دارد. جدای از وابستگی سیاسی کشور‌‌ها به ایران، این طرح می‌تواند از حمل‌ونقل جاده‌ای هزاران نفتکش از جنوب به شمال کشور جلوگیری کند و به این ترتیب، هزینه انتقال را به‌طور محسوسی کاهش دهد.