بانکداری بدون ربا و موفقیت خیره‌کننده آن در عرصه بین‌المللی دکتر رامین پاشایی فام بیش از ۳ دهه از اجرای بانکداری بدون ربا در کشورمان می‌گذرد، شاید کم‌تر کسی باور می‌کرد بانکداری بدون ربا به این سرعت جای خود را در سیستم بانکداری دنیا و سیاست‌های پولی و مالی جهان باز کند. امروز دیگر نظام […]
بانکداری بدون ربا و موفقیت خیره‌کننده آن در عرصه بین‌المللی
دکتر رامین پاشایی فام
بیش از ۳ دهه از اجرای بانکداری بدون ربا در کشورمان می‌گذرد، شاید کم‌تر کسی باور می‌کرد بانکداری بدون ربا به این سرعت جای خود را در سیستم بانکداری دنیا و سیاست‌های پولی و مالی جهان باز کند. امروز دیگر نظام اقتصادی دنیا بانکداری بدون ربا را که به عنوان بانکداری اسلامی شناخته شده به عنوان یک نظام مترقی و پیشرفته پذیرفته و در بسیاری از موارد جایگزین روش‌های قبلی خود کرده است. چنین اقدامی به این وسعت بی‌شک بدون مطالعه و بررسی علمی موشکافانه صورت نگرفته است. مطمئناً اقتصاد توسعه‌یافته، منفعت محور و مشتری‌مدار کشورهای غربی و آمریکا اگر در ارتباط با ویژگی، کاربرد و مترقی بودن بانکداری بدون ربا به باور نمی‌رسید آن را به این وسعت به اجرا در نمی‌آورد. کارشناسان و اقتصاددانان برجسته جهان چون پروفسور منصورمالک نیز بی‌دلیل سال ۲۰۰۵ را سال بانکداری اسلامی نخوانده است. رشد ناگهانی بانکداری بدون ربا (اسلامی) آنقدر خیره‌کننده بوده که نگاه تمام بانک‌های جهانی را طی سال‌های اخیر به خود معطوف کرده است. هم‌اکنون موضوع بانکداری و فاینانس اسلامی به موضوعی مهم در بازار پولی و مالی جهان تبدیل شده، این مهم تا بدان جا پیش رفته که خزانه‌داری فدرال آمریکا نیز در جلسه خود چارچوب قانونی برای فعالیت بانک‌های اسلامی تدوین کرده تا این بانک‌های بدون محدودیت به اجرای بانکداری بدون ربا بپردازند. بانکداری اسلامی به شکلی در اقتصاد جهان متبلور شده که شورای خدمات مالی انگلستان نیز با ایجاد تغییرات قانونی در نظام مالی این کشور راه را برای فعالیت آزادانه بانکداری بدون ربا براساس قوانین اسلامی بازکرده است. شرکت‌های بین‌المللی همچون کلیفرود چنس، کلایداندکو نیز به‌طور روز افزونی مشتریان خود را به استفاده از قراردادهای مالی اسلامی و بانکداری بدون ربا توصیه می‌کنند. مؤسسه اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری بریتانیا نیز اعلام کرده قصد دارد با مؤسسه امور مالی لبنان به منظور ایجاد مهارت‌های تخصصی در زمینه بانکداری اسلامی همکاری کند. براساس آمار بین‌المللی ارایه شده اعتبارات خدمات مالی انگلستان حساب‌هایی که خواستار تسهیلات بانکی مبنی بر قوانین شرع اسلام هستند از ۲۰۰ میلیارد دلار به ۵۰۰ میلیارد دلار افزایش یافته و هر ساله نیز ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این بانک اسلامی بریتانیا که در شهریور ماه سال ۸۳ (سپتامبر ۲۰۰۴) آغاز به‌کار کرد فراتر از شعب خود در لندن، بیرمنگام وستر، خدمات پستی و تلفنی به مسلمانان ارایه می‌دهد و هفت شعبه جدید ارایه‌دهنده خدمات بانکداری اسلامی در سراسر آن کشور راه‌اندازی کرده است.
بانکداری مترقی اسلامی چنان جای خود را در عرصه جهانی بازکرده و توانایی و کاربرد خود را به رخ مؤسسات پولی و مالی دنیا کشیده که بانک بین‌المللی «سیتی گروپ» که در بیش از یکصد کشور جهان حضور فعال داشته و بالغ بر ۲۰۰ میلیون مشتری جذب کرده حساب ویژه برای بانکداری بدون ربا بازکرده و از سال ۱۹۹۶ تا کنون بیش از ۶ میلیارد دلار از عملیات بانکی خود را بر مبنای مقررات اسلامی انجام داده است.
حضور موفق و توجه ویژه جهانیان به بانکداری بدون ربا به این جا ختم نمی‌شود «دویچه بانک» آلمان، بانک انگلیسی – آسیایی «اچ. اس. بی. سی»، بانک «آ. پ. ان. آمرو» هند، «استاندارد چارترد» انگلیس، بانک‌های «سویسته ژنرال» و «ب. ان. پ. پاریب » در فرانسه نیز طی سال‌های گذشته بخش‌های جداگانه و در عین حال ویژه جهت ارایه خدمات بانکی و مالی بر مبنای مقررات اسلامی تأسیس کرده‌اند.
برخلاف تصور برخی کارشناسان توجه ویژه مؤسسات بین‌المللی و کشورهای توسعه‌یافته جهان به بانکداری بدون ربا را به دلیل ارتباط این مؤسسات با کشورهای اسلامی می‌دانند اما نگارنده معتقد است اگر توانایی و انعطاف و کارایی بالای سیستم مترقی بانکداری بدون ربا (اسلامی) نبود این مؤسسات این‌گونه به آن اقبال نشان نمی‌دادند. این توجه به گونه‌ای بود که حتی در برخی نقاط جهان که ارتباطی با کشورهای اسلامی یا مسلمانان نداشت مؤسسات مالی آن، اقدام بر اجرای قوانین بانکداری اسلامی کردند و آن را سرلوحه و مبنای فعالیت‌های خود قراردادند. نمونه بارز آن را می‌توان ایالت «زاکسن آنهالت» آلمان عنوان کرد. این ایالت علاقه ویژه‌ای به بانکداری اسلامی نشان داده به گونه‌ای که اوراق بهاداری به ارزش بیش از یکصد میلیون یورو بر مبنای مقررات اسلامی به علاقه‌مندان ارایه کرده، این مبلغ صرف سرمایه‌گذاری در بخش پروژه‌های ساختمانی و مسکن شده است. خریداران این اوراق نیز به جای گرفتن بهره ثابت پول خود، درآمدهای حاصله را به عنوان اجاره املاک دریافت می‌کنند. بدون شک وجود این برتری‌ها بود که باعث شد اوراق بهادار اسلامی منتشره در آلمان از مؤسسه « فیچ » درجه ممتاز (AAA) بگیرد.
علاوه بر موارد بیان شده در سطور بالا اگر تا سال ۱۹۹۹ میلادی صرفاً ۱۰ صندوق و مؤسسه ویژه سرمایه‌گذاری بر مبنای مقررات اسلامی وجود داشت امروز این مؤسسات به ۱۵۰ هزار مورد در سراسر جهان رسیده است. موفقیت بانکداری اسلامی از نگاه مطبوعات خارجی نیز پنهان نمانده به گونه‌ای که روزنامه «تاگس اشپیگل» آلمان در یکی از مقالات خود نوشت «بانکداری اسلامی طی ۱۰ سال گذشته موقعیت خود را تثبیت کرده و به یک بخش مهم در بازار مالی بین‌المللی تبدیل شده است».
نکات یاد شده تنها گوشه‌ای از توجه جهانیان به قوانین مترقی اقتصاد اسلامی است که در بانکداری بدون ربا متبلور شده است. امروزه در سراسر جهان اقتصاددانان و کارشناسان پولی و مالی، بانکداری اسلامی را به عنوان یک سیستم کاملاً مترقی در عرصه بانکداری می‌شناسند و در حال تحقیق گسترده و موشکافانه بر روی توانایی‌ها و پتانسیل‌های بالقوه آن هستند. توجه ویژه سیستم‌های پولی و مالی جهان به قابلیت‌ها و پتانسیل‌های بانکداری بدون ربا بیانگر مترقی بودن و کاربرد بالای آن در عرصه پولی و مالی است. بی‌شک اجرای همه جانبه بانکداری بدون ربا در کشورمان را باید از اقدامات شجاعانه مسؤولین اقتصادی در سال ۶۱ عنوان کرد. اقدامی که در دنیا بی‌سابقه بود. تاکنون هیچ یک از کشورهای اسلامی علی‌رغم مترقی بودن این سیستم و کارایی بسیار بالا شجاعت به‌کارگیری همه جانبه آن را نداشته‌اند. در عین حال با وجود شجاعت به‌کارگیری یکپارچه این سیستم متکامل در ایران باید بپذیریم که کاستی‌هایی هم داشته‌ایم. کاستی‌هایی که نه در ماهیت بانکداری بدون ربا بلکه در نحوه اجرا و درک و فهم کامل آن ایجاد شده، مطمئناً آموزش همه جانبه و تبیین درست ماهیت بانکداری بدون ربا این مشکل را حل خواهد کرد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.