بررسي روش‌هاي برآورد قيمت كشتي و عوامل مؤثر در اين برآورد جهت شركت در مناقصه قيمت‌گذاري پروژه‌هاي جديد در كشتي‌سازي كاري بسيار حساس و پرخطر علي رضا روشن‌بين بهمن حروفي ابراهيمي چكيده کارخانه‌های كشتي‌سازي به‌واسطه ساخت كشتي‌هاي جديد يا تعمير كشتي‌هاي فرسوده، با خدمات مختلف و تجهيزات متنوعي سرو كار دارند. اين تنوع زياد به […]
بررسي روش‌هاي برآورد قيمت كشتي و عوامل مؤثر در اين برآورد جهت شركت در مناقصه
قيمت‌گذاري پروژه‌هاي جديد در كشتي‌سازي كاري بسيار حساس و پرخطر
علي رضا روشن‌بين
بهمن حروفي ابراهيمي
چكيده
کارخانه‌های كشتي‌سازي به‌واسطه ساخت كشتي‌هاي جديد يا تعمير كشتي‌هاي فرسوده، با خدمات مختلف و تجهيزات متنوعي سرو كار دارند. اين تنوع زياد به ويژه در بازار رقابتي حال حاضر، باعث خواهد شد كه ارايه قيمت پيشنهادي در هنگام عقد قرارداد، سخت و حساس باشد. اين در حالي است كه قيمت تمام شده كشتي براي کارخانه‌های كشتي‌سازي وابسته به عوامل گوناگوني بوده كه برخي از اين عوامل پارامترهايي هستند كه به آساني قابل تخميين و تعيين هستند (از قبيل: قيمت فولاد، تجهيزات فرعي و موتور اصلي، رنگ وغيره…) اما برخي از اين عوامل به سادگي قابل تخمين نبوده و وابسته به نرم استاندارد كار در كشور و يا حتي استاندارد كار در كارخانه هستند و در نهايت برخي پارامترها به صورت غيرمستقيم در فرايند كاري وارد مي‌شوند كه تشخيص و تحليل اين پارامترها نقش تعيين كننده‌اي در برآورد صحيح از قيمت تمام شده كشتي و در نهايت تخمين سود واقعي كشتي‌ساز خواهد داشت.
با وجود حداقل بازده موجود براي سود كشتي‌ساز و زمان بسيار اندك و با ارزشي كه براي ارایه پيشنهاد در اختيار او قرار مي‌گيرد، قيمت‌گذاري پروژه‌هاي جديد كاري بسيار حساس و پرخطر خواهد بود، مگر اين‌كه يك ابزار سريع و دقيق براي تهيه برآورد قيمت عقلايي و قابل اطمينان وجود داشته باشد.
براي دستيابي به اين ابزار شناخت كافي از عوامل مؤثر در قيمت كشتي و انواع روش‌هاي موجود براي برآورد قيمت كشتي، غير قابل اجتناب است. در اين مقاله ضمن بررسي روش‌هاي تخمين هزينه كشتي، عوامل مختلف مؤثر در آن نيز بررسي شده است كه باعث افزايش دانش برآورد كننده درجهت تخمين درست قيمت كشتي خواهد شد.
مقدمه
در صنايع مختلف از جمله صنعت ساخت سازه‌هاي ساختماني شهري، پيشنهاد قيمت براساس طرح نهايي و براساس Bill of Material Take Off (متره) انجام مي‌گيرد و سازنده به‌طور دقيق مي‌تواند ميزان هزينه مواد و خدمات را محاسبه كرده قيمت ساخت سازه را اعلام کند. اما در صنعت كشتي‌سازي كارها فرمولاسيون خاصي ندارند، به عبارت ديگر در مرحله قرارداد ترم‌هاي كاري در اين صنعت به صورت تفصيلي تدوين نشده است.
در قرارداد تعمير كشتي معمولاً آيتم‌هاي كاري مشخصي تعيين مي‌شود كه مي‌بايست به انجام برسند اما اين كارها نيز به‌ندرت با نقشه‌هاي توليد مناسب و در دسترس همراه هستند. حتي قراردادهاي مربوط به ساخت كشتي‌هاي جديد نيز بدون وجود نقشه‌هاي توليدي بسته مي‌شوند. آن‌چه كه معمولاً به يك كشتي‌ساز اجازه برآورد معقول هزينه‌هاي مربوط به توليد و تعمير كشتي را مي‌دهد، توانايي تهيه فهرست پيشينه هزينه‌ها در قالب ساختارهاي تفكيك كار يا WBS مناسب است.
استراتژي‌هاي طراحي و قيمت‌گذاري
براي تعيين قيمت شناور بايد ابتدا نوع ديدگاه برآورد كننده در فرايند توليد كشتي مشخص شده باشد. به عبارت ديگر بررسي هزينه كشتي به ميزان بسيار زيادي به نوع تفكر مديريتي و استراتژيك حاكم بر اين روند دارد.
هزينه به عنوان يك متغير مستقل (CAIV)
اين استراتژي به اين معني است كه در يك سيستم مشخص (كه براساس سنجش بازده هزينه در رابطه با آن تصميم‌گيري شده) ميزان هزينه تعيين شده باعث تحميل كاهش كارايي سيستم نشود. به عبارت ديگر CAIV براي اعمال هزينه‌هاي واقعي يك پروژه و ارزيابي هزينه‌هاي كلي ناشي از آن است. روش CAIV متمركز بر طراحي براساس هزينه است، به‌طوري‌كه بتوان هزينه واقعي را در كل دوره زندگي يك برنامه (فرايند) بررسي كرد. در اين روش هزينه به عنوان يك فاكتور با مفهومي مستقل است كه نيازمند سنجش بازده محصول است تا به عنوان هزينه‌هاي واقعي و محدود پذيرفته شود. اين استراتژي معمولاً در صنايع نظامي كه كارايي محصول از ميزان هزينه ساخت آن مهم‌تر است مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
طراحي براساس هزينه
اين استراتژي يك مفهوم مديريتي به معناي اين است كه سقف هزينه‌هاي واقعي به‌طور قطعي تصويب شده و طراحي براساس منابع موجود انجام خواهد شد. اين هدف با سنجش قابليت كاربري و كارايي اهداف و همچنین ساير واقعيات برنامه‌هاي مورد نظر قابل دستيابي است. بنابراين هزينه، برجسته‌ترين معيار در سراسر طراحي و در طي مراحل توليد خواهد بود. در اين استراتژي، فرايند تخمين هزينه در تمام طول فرايند توليد detail design نيز انجام مي‌يابد. در تحليل‌هاي نهايي رابطه هر سيستم، زير سيستم و متعلقات آن‌ها با هزينه و تأثير آن‌ها بر روي هزينه برنامه، بايد مورد بررسي قرار بگيرد.
در اين استراتژي براي كاهش هزينه‌ها معمولاً از روش‌هاي ساده‌سازي، كاهش تعداد بخش‌ها و آسان‌سازي آن‌ها به منظور كاهش مخارج ساخت استفاده مي‌شود.
نرخ توليد مصوب
اين استراتژي، نوعي قرارداد براساس زمان و مصرف مواد، در جايي است كه محدوده كاري به صورت كامل تعريف نشده باشد. اين قرارداد نه تنها نرخ استفاده از نيروي انساني بلكه نرخ اجرايي توليد را نيز در آغاز قرارداد، مصوب مي‌نمايد.
اين نرخ توليد مستقيماً براساس CERS كارخانه كشتي‌سازي، براي انجام انواع كارهاي مختلف در مراحل ساخت متفاوت محاسبه مي‌شود. استفاده از اين قبيل استراتژي‌هاي هزينه‌يابي و تعيين قيمت براي مديريت هزينه‌هاي كشتي‌سازها يا صاحبان كشتي و يا هر دو ريسك بسيار بزرگي است، زيرا هميشه امكان دارد كه با تغيير درخواست و يا ساير مسايل جزیي كه قابل شناسايي نيستند، قيمت تثبيت شده قرارداد به مقدار بسيار زيادي جابه‌جا شود.
هزينه دوره زندگي
هزينه دوره زندگي شامل هزينه‌هاي طراحي، توليد، تملك و همچنین هزينه‌هاي مربوط به استفاده و پشتيباني از محصولات در سراسر مدت زندگي محصول است. هزينه دوره زندگي اغلب از سوي صاحبان كشتي به صورت بررسي تجاري انجام مي‌شود كه عموماً حداقل سود و بازگشت سرمايه در آن لحاظ مي‌شود. اگر هزينه‌هاي استفاده شده در مراحل طراحي و ساخت كه شامل هزينه پول نيز مي‌شود، در مدت زمان متعارف، قابل جبران نباشد، كشتي اقتصادي نبوده و نبايد ساخته شود. همچنین اگر هزينه‌هاي استفاده از كشتي و تعمير و نگهداري ماشين‌آلات كشتي به علاوه هزينه استهلاك سازه، از ميزان درآمد ناشي از به‌كارگيري كشتي تجاوز كند، كشتي غير اقتصادي بوده و ساخته نخواهد شد.
دوره زندگي كشتي در اصل به۴ مرحله تقسيم مي‌شود:
-مرحله مفهومي
-مرحله تملك
-مرحله استفاده
-مرحله انهدام
هزينه مالكيت
«هزينه مالكيت» شامل تمامي ترم‌هاي «هزينه دوره زندگي» به‌علاوه هزينه مورد نياز براي زيرساخت‌هاي لازم جهت پشتيباني آموزش دستگاه‌ها و ساير فعاليت‌هاي معمول است كه به صورت غيرمستقيم باعث توليد هزينه براي صاحب كشتي مي‌شوند.
بازگشت سرمايه
بازگشت سرمايه نشان‌دهنده هزينه تخمين زده شده براي كشتي در مقابل مقدار تخميني بازگشت سرمايه است. در اين نوع استراتژي در مرحله طراحي، حداقل ميزان نرخ جابه‌جايي كالا براي بهينه‌سازي طرح محاسبه مي‌شود.
برآورد قيمت سنتي
در روش‌هاي سنتي با توجه به ۳ فاز طراحي شناور (مفهومي، مقدماتي، قراردادي) برآورد قيمت معمولاً در ۳سطح از دقت مورد محاسبه قرار مي‌گرفت.
در بالاترين سطح (اولين مرحله)، تنها ROM تهيه مي‌شد كه مقداري بسيار تخميني بود. اين مقدار از برآورد قيمت شناور پيش از detail design كشتي و پيش از بررسي كامل مراحل ساخت شناور به دست مي‌آمد. اين برآورد اوليه براساس وزن شناور، اندازه و ساير پارامترهاي كلي مربوط به نحوه عملكرد شناور محاسبه مي‌شد (به عنوان مثال: طول، وزن جابه‌جايي،قدرت سيستم رانش.)
سطح بعدي زماني بود كه طراحي مقدماتي انجام مي‌شد و وزن سيستم‌ها برآورد مي‌گشت. اين سطح از برآورد قيمت براي تعيين چگونگي نحوه سرمايه‌گذاري در پروژه مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
در اين مرحله از SWBS مربوط به سيستم‌هاي كشتي استفاده مي‌شد (به عنوان مثال: سيستم سازه‌اي، سيستم رانش، سيستم تهويه و گرمايش).
برآورد جزیي‌تر نيز به منظور تهيه طرح قرارداد با روندي مشابه فرمت SWBS مربوط به سيستم‌هاي جزیي‌تر (زير سيستم‌ها) انجام مي‌شد (به عنوان مثال: سيستم خنك ساز موتور اصلي، سيستم پمپ سوخت موتور اصلي، سيستم استارت موتور اصلي).
زمينه‌هاي مختلف بررسي هزينه
ارايه يك پيشنهاد مناسب براساس برآورد معقول، وابسته به تهيه و توليد اطلاعات تخمين قيمت، در زمينه‌هاي مختلف است.
سازه بدنه غالباً براساس وزن بدنه و نوع مواد آن (فولاد، آلومينيم)، قيمت‌گذاري مي‌شود.
بعضي از روندهاي برآورد قيمت، سازه بدنه را به بلوك‌ها و بخش‌هاي تعريف شده‌اي از قبيل كف دوجداره، دك‌ها و غيره تقسيم مي‌کند. هر يك از اين بلوك‌ها به درجات مختلفي از سختي توليد (نفر ساعت بر تن ساخت) وابسته هستند و بنابراين، هزينه متفاوتي براي ساخت آن‌ها بايد برآورد شود.
قيمت آيتم‌هاي اصلي تجهيزات، از قبيل موتور ديزل سيستم رانش، معمولاً با دريافت پيشنهاد قيمت فروشنده‌ها تعيين مي‌شوند و تخمين قيمت براي اين موارد مربوط به برآورد نيروي انساني مورد نياز جهت نصب و تست آن‌ها است. براي آيتم‌هايي با قرارداد طولاني كه در اصطلاح به آن‌ها long term مي‌گويند، تورم و ساير تأثيرات اقتصادي نيز در طي اين مدت لحاظ شده و مقدار آن با هزينه اين اقلام جمع مي‌شود.
در صورتي‌كه detail material take-off براي طراحي‌هاي جديد موجود باشد ساير سيستم‌هاي تجهيزاتي براساس آن برآورد خواهند شد، در غير اين صورت به‌وسيله تخمين هزينه نيروي انساني يا هزينه مواد، بر اساس ميانگين هزينه در واحد پارامتر مورد نظر، به‌دست خواهند آمد. بنابراين مي‌توان با استفاده پيشينه هزينه‌هاي جمع‌آوري شده در قالب WBS و محاسبه پارامترهاي وابسته به مواد، فاكتورهاي تعيين قيمت اين دسته از تجهيزات را تعيين کرده و در محاسبه برآورد قيمت تجهيزات لحاظ کرد. اين امر در صورتي كه اين اطلاعات گردآوري شده و به سهولت در دسترس فرد برآوردكننده قرار بگيرند، ميسر است.
سرويس‌هاي پشتيباني خدماتي، شامل مهندسي، مديريت پروژه و ساير تلاش‌هايي كه مربوط به پشتيباني توليد است (جابه‌جايي مواد، سرويس‌هاي موقت و غيره) معمولا به صورت درصدي از هزينه نفرساعت كلي توليد برآورد مي‌شوند. اين درصد براساس موارد عدم انطباق مورد انتظار در طي قرارداد، درجه سختي تكنيكي و ساير فاكتورهايي كه قابليت تأثير بر هزينه‌هاي مربوط به اين نوع سرويس‌ها را دارند، محاسبه مي‌شود.
به منظور كامل‌سازي مباني ارايه پيشنهاد قيمت مناقصه، براساس هزينه‌هاي جانبي كارخانه كشتي‌سازي، قيمت برآورد شده مقدار بيش‌تري خواهد بود. زيرا برخي هزينه‌هايي كه قابل پيش‌بيني نيست، به‌واسطه انجام فرايند توليد، هزينه‌هاي غير مستقيمي را بر قراردادهاي جديد تحميل خواهند كرد.
آخرين آيتمي كه در برآورد قيمت شناور بايد لحاظ شود سود كارخانه است. مقدار اين سود وابسته به سياست كلي كارخانه مبني بر حفظ بازار يا ارايه پيشنهادي در جهت پيروزي در مناقصات است.
اين امر بستگي به ميزان آگاهي كشتي ساز از بازار عرضه وتقاضاي كشتي، حمل بار و قيمت جهاني كشتي دارد.
۳) دو ديدگاه دسته‌بندي هزينه‌ها
ديدگاه اول
در اين ديدگاه هزينه‌هاي توليد به ۳ بخش تقسيم مي‌شود.
-هزينه مواد
–هزينه ساخت
-هزينه طراحي
هزينه توليد به معني كل هزينه‌هاي صرف شده براي ساخت كشتي است. اين هزينه بخش بزرگي از هزينه‌هاي مربوط به دوره زندگي شناور است. در شناورهاي VLCC هزينه توليد يك‌چهارم هزينه دوره زندگي پروژه بوده و هزينه به‌كارگيري و تعمير ونگهداري در حدود سه‌چهارم اين مقدار است.
هزينه مواد يك كشتي مقدار بزرگي از هزينه كلي توليد را در بر مي‌گيرد. در شناورهاي VLCC اين مقدار به ۵۰ تا ۶۰ درصد هزينه كلي توليد شناور مي‌رسد. در ميان هزينه مواد هزينه ورق‌ها يكي از بزرگ‌ترين مقادير هزينه را تشكيل مي‌دهد.
-هزينه ساخت
هزينه ساخت به‌طور مثال در شناورهاي VLCC در حدود ۳۰ درصد هزينه توليد است كه ۵۰ درصد از اين هزينه مربوط به بخش سازه‌اي بدنه است.
– هزينه طراحي
نرخ هزينه طراحي در حدود ۵ درصد هزينه توليد است. معمولاً بحث طراحي به دو بخش detail design و basic design تقسيم مي‌شود كه بخش اول ۲ تا ۳ ماه و بخش دوم در حدود ۶ تا ۸ ماه به طول مي‌انجامد اما نهايي شدن نقشه‌هاي كارگاهي معمولاً تا آخرين مراحل توليد ادامه مي‌يابد.
ديدگاه دوم
در فرايند تخميين قيمت شناورها، هزينه‌هاي معمولي کارخانه‌های كشتي‌سازي به دو بخش اصلي هزينه‌هاي نيروي انساني و هزينه‌هاي مواد تقسيم مي‌شود.
– هزينه نيروي انساني
اين هزينه از جمع زمان‌هاي صرف شده براي توليد محصول مورد نظر به‌دست مي‌آيد. هزينه نيروي انساني معمولاً تابعي از ساعت كار نيروي كار خواهد بود و وابسته به نرخ كار نيروي انساني كارخانه است.
– هزينه‌هاي مواد
هزينه‌ها با جمع‌آوري اطلاعات لازم از طريق كنترل سفارش خريد يا مقدار ورودي و خروجي مواد از انبار در هنگام استفاده از آن‌ها محاسبه خواهد شد.
كشتي سازي‌ها معمولاً كار طراحي كشتي را در واحد مهندسي و كار تخمين قيمت را در واحد برآورد قيمت خود انجام مي‌دهند. سيستم برآورد قيمت جهت پشتيباني اين بخش‌ها است و با كمك اطلاعاتي كه از طريق سيستم مهندسي، مهندسي هزينه (اقتصاد) و برآورد كننده هزينه‌ها دريافت مي‌شود، اصلاح خواهد شد.
در اين روش تمركز بر دو بخش مرتبط مهندسي و هزينه است. هر يك از اين بخش‌ها شامل زيرمجموعه‌هايي هستند.
– قسمت مهندسي شامل ۵ بخش است:
-استفاده از مقادير كمي كشتي‌هاي مشابه
-استفاده از ويژگي‌هاي اصلي كشتي‌هاي مشابه
-تعيين پارامتريك كميته‌اي مهندسي
-محاسبه كميته‌اي مهندسي
-تعيين پارامترهاي مهندسي از خروجي‌هاي فوق جهت تخمين قيمت
بخش هزينه‌ها نيز شامل ۴ بخش مي‌شود:
-مقايسه هزينه‌هاي به دست آمده از كشتي‌هاي مشابه و هزينه‌هاي به دست آمده از پارامترهاي اصلي با يكديگر
–هزينه‌هاي تخصيص داده شده
-انتخاب منابع هزينه: در اين بخش برآورد كننده هزينه يكي از مقادير هزينه (هزينه تخصيص داده شده يا مقادير حاصل از مطالعات پارامتريك) را به عنوان مبنا انتخاب مي‌كند.
-گزارش برآورد هزينه
نتيجه‌گيري
– براي تعيين قيمت شناور بايد ابتدا نوع ديدگاه برآوردكننده در فرايند توليد كشتي مشخص شده باشد.
– در روش‌هاي سنتي با توجه به۳ فاز طراحي شناور (مفهومي، مقدماتي، قراردادي) برآورد قيمت معمولاً در۳ سطح از دقت مورد محاسبه قرار مي‌گيرد.
– در صورتي‌كه detail material take-off براي طراحي‌هاي جديد موجود باشد ساير تجهيزات براساس آن برآورد خواهند شد، در غير اين صورت به‌وسيله تخمين هزينه نيروي انساني يا هزينه مواد، براساس ميانگين هزينه در واحد پارامتر مورد نظر، به‌دست خواهند آمد.
– هزينه توليد يك كشتي يك‌چهارم هزينه دوره زندگي آن بوده و هزينه به‌كارگيري و تعمير ونگهداري، در حدود سه‌چهارم اين مقدار است.
– ايجاد بانك پيشينه هزينه مواد و خدمات براساس SWBS از ملزومات برآورد هزينه است.
– در فرايند تخميين قيمت يك شناور، هزينه‌هاي کارخانه‌های كشتي‌سازي يا به دو بخش اصلي هزينه‌هاي نيروي انساني و هزينه‌هاي مواد تقسيم مي‌شود و يا به ۳ بخش هزينه مواد، هزينه ساخت و هزينه طراحي.
منبع: نهمين همايش صنايع دريايي
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.