ادامه مونتاژ خودرو یا تولید رشد داخلی

سهم صنعت خودرو از پسا برجام

ادامه مونتاژ خودرو یا تولید رشد داخلی

با گذشت حدود نیم قرن از شکل‌گیری صنعت خودروسازی در ایران، تکذیب توقف تولید خودروهای مونتاژی درحالی به یک دغدغه برای خودروسازان تبدیل شده که با توجه به اهمیت تولید ملی، تاکنون اتفاق قابل‌توجهی درجهت بومی‌سازی این صنعت صورت نگرفته است.

به گزارش خانه ملت، مونتاژکاری یا تولید داخلی سؤالی اصلی که این روز‌ها ذهن بیش‌تر کارشناسان را در قراردادهای جدید خودرویی درگیر کرده است؛ با گذشت حدود نیم‌قرن از شکل‌گیری صنعت خودروسازی در ایران، تکذیب توقف تولیدخودروهای مونتاژی درحالی به یک دغدغه برای خودروسازان تبدیل شده که با توجه به اهمیت تولید ملی، ‌تاکنون اتفاق قابل‌توجهی در جهت بومی‌سازی این صنعت صورت نگرفته است.

نگاهی به وضعیت تولید خودرو در ایران نشان‌دهنده وابستگی شدید این صنعت به شرکت‌های خارجی است، درعین حال خودروسازان ایرانی در انتخاب شرکای خارجی خود تمام اختیارات را منحصر به تولیدکنندگان یک یا دو کشور کرده‌اند و این شرکای خارجی از انحصار قابل‌توجهی در تأمین قطعه شریک ایرانی خود برخوردارند.

این درحالی است که طبق اصول اقتصادی، محدود کردن تأمین قطعات به یک شرکت خاص، به صلاح نیست و این تک‌منبع بودن باعث می‌شود تا شرکت خارجی هر زمان که اراده کرد نسبت به محدود کردن یا قطع تحویل قطعه اقدام کند.

توجه به داخلی‌سازی خودرو‌ها علاوه برافزایش توان طراحی و تولید خودرو در کشور باعث کاهش قیمت تمام شده تولید نیز خواهد شد؛ اما خلأ موجود در این بخش امروزه عاملی برای رشد روزافزون قیمت تمام شده تولید خودرو در کشور و کاهش بهره‌وری خودروسازان شده است، به همین دلیل شرکت‌های خودروساز مدام به دنبال دریافت مجوز افزایش قیمت تولیدات خود هستند.

با توجه به رکود شدید بازار خودرو و مشکلات جدی قطعه سازان، به نظر می‌رسد این عمق داخلی‌سازی پایین موجب تشدید رکود در صنعت قطعه‌سازی کشور می‌شود و باید تمهیداتی برای ورشکسته نشدن قطعه‌سازانی که بازارشان را به خاطر انعقاد این قرارداد‌ها در خطر می‌بینند، اندیشیده‌ شود.

حال با این وضعیت نا‌مناسب در زمینه تکنولوژی در صنعت خودرو ایران و با گذشت بیش از ۴۰ سال از آغاز فعالیت، صنعت خودرو در ایران می‌خواهد به کدام راه برود؛ آیا این صنعت مونتاژ‌کار است، آیا تنها می‌خواهد پایگاه تولید باشد یا این‌که سرانجام می‌خواهیم به خودروسازانی واقعی تبدیل شویم، سال‌هاست که این پرسش‌‌ها مطرح می‌شود.

اگر سیاست براین باشد که ایران به عنوان یک قطب منطقه‌ای برای هر برند خودروسازی در منطقه تبدیل شود، باید از مونتاژکاری فاصله گرفته و به سوی تولید داخلی حرکت کند و سهم قطعه‌سازان داخلی را در تولیدات مشترک با شرکت‌های خارجی افزایش دهد.

اما اگر واقعاً تصمیم به خودروساز شدن داریم، با این روشی که تاکنون پیش رفته‌ایم، کشورمان خودروساز نخواهد شد، در همین راستا نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خانه ملت، ضمن تأکید بر انتقال تکنولوژی و استفاده از توان تولید داخلی در قراردادهای جدید خودرویی بر فعالیت مشترک قطعه‌سازان ایرانی با شرکت‌های خارجی تأکید کردند، که به شرح زیر است:

الزام خودروسازان به استفاده ۴۰درصدی از قطعات داخلی

داریوش‌اسماعیلی با بیان این‌که مبنای کار در قراردادهای جدید خودرویی و شرکت‌های خارجی بر این بوده که از ۴۰ درصد تولید داخلی شروع شده و در طول زمان افزایش یابد، گفت: اگر قرار نبوده که تولید خودروهای مشترک از ابتدا با تولید داخلی ۴۰ درصد شروع شود، ۴۰ درصد مقرر شده در قراردادهای جدید به چه چیزی اختصاص می‌یابد، اگر به تولید اختصاص نیافته احتمالاً به مونتاژ اختصاص می‌یابد.

نماینده مردم سروستان، کوار و خرامه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به این‌که مجلس برای همراهی با وزارت صنعت در قراردادهای جدید چند مؤلفه در نظر گرفته است، افزود: انتقال تکنولوژی به داخل، شروع فعالیت‌ها با تولید داخلی و افزایش سهم داخلی به مرور زمان از الزامات مجلس در قراردادهای جدید بوده است.

ارتباط خودروسازان و قطعه سازان با تحقیق و توسعه باید گسترش یابد

اسماعیلی با بیان این‌که کمیسیون صنایع و معادن مجلس مطالبه ارسال متن قراردادهای جدید خودرویی به کمیسیون را داشته است، ادامه داد: مونتاژکاری در مجموع به خودروساز شدن منتهی نمی‌شود، ارتباط خودروسازان و قطعه‌سازان با دانشگاه و تحقیق و توسعه باید گسترش یابد.

وی با تأکید بر این‌که انعقاد قراردادهای جدید باید همراه با انتقال تکنولوژی باشد، یادآور شد: شرکت‌های قطعه‌ساز داخلی باید با خودروسازان خارجی فعالیت مشترک داشته باشند تا به سرعت وارد رقابت بین‌المللی شوند.

ایران نباید برای همیشه مونتاژکار و مصرف کننده خودروهای خارجی بماند

اسماعیلی با بیان این‌که ایران نباید برای همیشه مونتاژکار و مصرف کننده خودروهای خارجی بماند، افزود: باید از قطعات داخلی برای ساخت خودروهای جدید استفاده کرد و بر تولید داخلی تکیه کرد، البته کیفیت قطعات داخلی نیز به مرور زمان افزایش یابد.

وی با اشاره به این‌که در همکاری‌های خودرویی استفاده از قطعات داخلی خودرو‌ها از ۴۰درصد شروع و در مدت دو سال به ۸۰ درصد برسد، ادامه داد: اگر الزامات مجلس مبنی بر استفاده از توان داخلی و انتقال تکنولوژی محقق نشود، حتماً مجلس و کمیسیون صنایع و معادن این موضوع را پیگیری می‌کنند و خودروسازان باید پاسخگو باشند.

نایب‌رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، با بیان این‌که در این شرایط باید هرچه بیش‌تر از قطعه‌سازان داخلی حمایت کرده تا زمینه داخلی‌سازی انواع قطعات در کشور فراهم شود، اظهار کرد: هدف وزارت صنعت باید رساندن ساخت داخل قطعات خودرو‌ها به بالا‌ترین سطح ممکن باشد تا تولید در برابر تکانه‌های خارجی آسیبی جدی نبیند.

ضرورت گنجاندن پیوست تکنولوژی در قراردادهای جدید

رضاانصاری با بیان این‌که در قراردادهای جدید به ویژه صنعت خودرو تحت عنوان انتقال تکنولوژی، خرید تجهیزات انجام می‌شود، گفت: توانمندی طراحی، ساخت، R&D در قرارداد‌ها به کشور انتقال نمی‌یابد و ایران تنها توانمندی بهره‌برداری، مونتاژکاری و تعمیر و نگهداری را از این قرارداد‌ها کسب می‌کند.

نماینده مردم داراب و زرین دشت در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به این‌که تکنولوژی به معنای واقعی به کشور وارد نشده و ایران سالیان طولانی از واردات محصولات متضرر شده است، افزود: اگر انتقال تکنولوژی به داخل کشور صورت گیرد، ایران از مونتاژکاری صرف فاصله گرفته و توان ساخت محصولات در داخل کشور را پیدا خواهد کرد.

پیوست فن‌آوری و تکنولوژی باید در تمام قراردادهای خارجی گنجانده شود

انصاری با بیان این‌که در تمام قراردادهای خارجی باید پیوست فن‌آوری و تکنولوژی گنجانده شود، ادامه داد: با این روش دانشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی ضلع سوم قرارداد‌ها می‌شوند و با یادگیری فن‌آوری‌های نو از مونتاژکاری فاصله گرفته می‌شود.

وی با اشاره به این‌که با مونتاژکاری نمی‌توان خودروساز شد، یادآور شد: ایران برای این‌که بتواند قطب منطقه‌ای خودروی یک برند شود، باید فن‌آوری آن برند را به داخل کشور منتقل کند تا بتوان ارزش افزوده بیش‌تری نصیب کشور کرد.

بازار را در قراردادهای جدید نباید در اختیار بنگاه‌های خارجی قرارداد

انصاری با بیان این‌که برندهای بزرگ به عنوان منبع تکنولوژی به خاطر منافع بنگاه‌های خود علاقه و تمایلی به انتقال توانمندی‌های طراحی، مهندسی و تحقیق و توسعه به کشور ندارند، افزود: در قراردادهای جدید نباید بازار را دراختیار کشور‌ها و بنگاه‌های خارجی قرارداد و باید در این قراردادها، صنعت کشور و مراکز پژوهشی را که گیرنده تکنولوژی هستند، در قراردادهای جدید وارد کرد.

وی با اشاره به این‌که برای خروج از مونتاژکاری باید توان مراکز پژوهش فن‌آوری را شناخت و با ارزیابی این واحد‌ها آن‌ها را رتبه‌بندی کرد، ادامه داد: دغدغه مسؤولان صنعتی کشور و خودروسازان باید ورود تکنولوژی و کاهش و قطع مونتاژکاری در کشور باشد و این حرکت می‌تواند سیر صعودی رونق صنعت کشور را تسریع بخشد.

جلوگیری از مونتاژکاری سبب رقابت پذیری صنعت در فضای بین‌المللی می‌شود

این نماینده مردم در مجلس دهم، با اشاره به تجربه موفق کشورهایی همانند کره‌جنوبی، چین و ترکیه در انتقال تکنولوژی به داخل کشور، اظهار کرد: جلوگیری از مونتاژکاری سبب رقابت‌پذیری صنعت در فضای بین‌المللی و ارزآوری برای کشور می‌شود و اقتصاد را در برابر تکانه‌های خارجی مقاوم می‌کند.

تمام مشکل صنعتی کشور کمبود نقدینگی نیست

انصاری با بیان این‌که عامل اصلی در مونتاژکاری خودروهای جدید میزان درآمد حاصله آن برای کشور است، افزود: ایجاد نگاه ترکیبی که یک‌سوی آن توانمندی‌های داخلی و طرف دیگر تجربه کشورهای موفق جهانی است، می‌تواند کشور را به سمت توسعه و رشد صنعتی پیش ببرد.

عضوکمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، با اشاره به این‌که تمام مشکل صنعتی کشور کمبود نقدینگی نیست، تصریح کرد: شرکت‌های موفق تکنولوژی‌های خاص را خریداری کرده و این فن‌آوری را در تولید محصولات خود به‌کار برده و در صنعت خود ادغام می‌کنند.

قطعه سازان ایرانی توان تولید قطعات مدرن را دارند

ولی ملکی گفت: اخیراً به نمایندگی از کمیسیون صنایع و معادن از مجموعه‌های خودروسازی ایران خودرو و سایپا بازدید کردم که مشاهده شد برخی اقدامات در زمینه طراحی بدنه خودرو انجام شده است.

نماینده مردم مشکین شهر در مجلس شورای اسلامی، با بیان این‌که یکی از مهم‌ترین فاکتور‌ها در خودروسازی بدنه خودرو است، افزود: در مدت چندماه اخیر پس از اجرای برجام مدل‌های جدیدی طراحی و ماکت آن ساخته شده است، که در این طراحی‌ها از کارشناسان خبره طراحی شرکت‌های بزرگ خودروسازی استفاده شده است.

بیش‌تر خودرو‌ها از قطعات ساخت داخل استفاده می‌کنند

ملکی با اشاره به این‌که خودروسازان درگذشته در این سطح وارد طراحی خودرو نمی‌شدند، ادامه داد: در طی یک سال طراحی خودرو‌ها نتیجه قطعی نمی‌دهد و شاید بتوان تغییرات جزیی در برخی اجزای خودرو حاصل کرد.

وی با بیان این‌که نمی‌توان انتظار داشت تمامی قطعات موتور در طی زمانی کوتاه داخلی باشد، یادآور شد: مونتاژکاری زمانی رخ می‌دهد که قطعات ساخت خودرو از خارج وارد شود، در ایران جز برخی خودرو‌ها که تولید داخلی ندارند، مابقی خودرو‌ها از قطعات ساخت داخل استفاده می‌کنند.

مونتاژکاران به مرور زمان به سمت داخلی‌سازی قطعات حرکت کردند

ملکی با بیان این‌که خودرویی که برای نخستین بار وارد کشور می‌شود طبیعتاً مونتاژ می‌شود، افزود: به مرور زمان از مونتاژ کاری کاسته شده و برخی قطعات آن در داخل کشور ساخته می‌شود و فن‌آوری ساخت این مدل از خودرو به داخل منتقل می‌شود.

قطعه‌سازان ایرانی توان تولید قطعات مدرن را دارند

وی با اشاره به این‌که هرچقدر عمق قطعات ساخت داخل بیش‌تر شود، تعرفه واردات قطعه بیش‌تر خواهد شد، ادامه داد: اگر خودروسازان و مونتاژکاران نخواهند هزینه حمل و نقل بدهند و خروج ارز کم‌تر شود، قیمت نهایی خودرو هم تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و به سمت کاهش هدایت می‌شود.

رییس کمیته صنعت کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: مونتاژکاران به مرور زمان به سمت داخلی‌سازی قطعات حرکت کردند و قطعه سازان ایرانی توان تولید قطعات مدرن را دارند.

در پایان لازم به ذکر است؛ افزایش سهم تولیدات داخلی کشورمان باعث می‌شود تا سیاست مونتاژکاری مطلق به حداقل خود نزدیک شده و در نهایت سهم بیش‌تری از قطعات موردنیاز از سوی تولیدکنندگان و متخصصان داخلی تأمین شود.

 

مدیریت دولتی در صنعت خودروسازی ایران عاملی برای ادامه سیاست مونتاژکاری و قبل از هرگونه تصمیم‌گیری یا ایجاد نقشه راه جدید، بد نیست نسبت به خروج مدیریت دولتی توجه داشته باشیم.