سیاست «تولید بارِ اول» مهم‌ترین راهکار بی‌اثر کردن تحریم‌ها علیه صنایع کشور در دولت سیزدهم به شمار می‌رود؛ چراکه موفقیت‌های بزرگی برای کشور به کمک ظرفیت نخبگانی در تولید تجهیزات نفتی رقم زد به‌طوری که پس از سال‌‌ها ایران توانست برای اولین‌بار سهامدار پالایشگاه‌های فراسرزمینی شود. در شرایط تحریم ایران و برای پیشرفت در حوزه […]
سیاست «تولید بارِ اول» مهم‌ترین راهکار بی‌اثر کردن تحریم‌ها علیه صنایع کشور در دولت سیزدهم به شمار می‌رود؛ چراکه موفقیت‌های بزرگی برای کشور به کمک ظرفیت نخبگانی در تولید تجهیزات نفتی رقم زد به‌طوری که پس از سال‌‌ها ایران توانست برای اولین‌بار سهامدار پالایشگاه‌های فراسرزمینی شود. در شرایط تحریم ایران و برای پیشرفت در حوزه انرژی تنها راهکار، استفاده از توانمندی‌های مؤسسات و شرکت‌های دانش‌بنیان این عرصه است. تجربه موفقیت‌آمیز تولید بار اول اقلام راهبردی صنعت نفت که در گذشته کمک فراوانی به توسعه صادرات کشور کرده است. دلیلی بر این ادعاست. تجربه‌های موفق تولید بار اول در صنعت نفت و گاز کشور، نه‌تنها مانع آسیب زدن تحریم‌ها به کشور شدند بلکه به درآمدزایی ارزی نیز کمک کردند. تولید بار اول اقلام راهبردی علاوه بر کاهش ارزبری و صرفه‌جویی ارزی، در بخش‌های مهم زنجیره ارزش نفت و گاز نظیر پالایشگاه‌ها یا پتروشیمی‌‌ها نیز ایران را به توانمندی بسیار بالایی رسانده است؛ تا جایی که اکنون در بخش تجهیزات و خدمات فنی‌مهندسی صنعت پالایشگاهی، به مرحله صادرات رسیده‌ایم و اخیراً نیز در راستای همین صادرات تجهیزات، سهامدار پالایشگاه‌های فراسرزمینی در ونزوئلا، سوریه و ازبکستان شده‌ایم و از این طریق فروش نفت ایران نیز به دلیل استفاده از تجهیزات پالایشی ایرانی در پالایشگاه‌های مذکور، افزایش یافته است. در زمینه کاتالیست‌‌ها نیز اخیراً کاتالیست‌های ایرانی که پس از تحریم صنعت پتروشیمی ایران، تولید بارِ اول داشته است، به پتروشیمی‌های روسیه صادر و جایگزین کاتالیست‌های اروپایی شده است که از ابتدای سال، صنعت پتروشیمی روسیه را تحریم کردند. اهمیت سیاست تولید بار اول به‌خصوص در صنعت نفت و گاز کشور و تجربه‌های موفق پیشین، الگوبرداری از این سیاست مهم و صنعتی برای افزایش توانایی توسعه زنجیره ارزش و امکان تهیه بخشی از نیاز صنعت نفت و گاز دنیا را بیش از پیش عیان کرده است و نه فقط صنعت نفت و گاز، بلکه صنایع دیگر کشور نیز باید به سرعت به این سمت حرکت کنند و به تأمین مالی تولید بار اول تجهیزات راهبردی زنجیره ارزش صنعت خود بپردازند. سیاست «تولید بارِ اول» که از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و با هدف مقابله با تحریم‌های عدم فروش تجهیزات راهبردی مورد نیاز صنایع طراحی و تدوین شده است، رویکردی جدید است که زمینه را برای ورود جدی و بیش از پیش دانشبنیانها به حوزه صنایع بزرگ کشور فراهم می‌کند. تحریم‌های اقتصادی که به‌طور مستقیم صنایع بزرگ ایران را هدف گرفته، از یک دهه گذشته وارد فاز جدیدی شده است و هر روز نیز شدیدتر می‌شود. در چنین شرایطی نیاز به برنامه‌ریزی برای برخورد و مواجهه متفاوت با این تحریم‌ها بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. از این‌رو، راهبردی جدید به پشتوانه شرکت‌های دانش‌بنیان و توانمند داخلی برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها در پیش گرفته شده است. این مواجهه هدفمند و متقابل با تحریم‌های عدم فروش تجهیزات راهبردی مورد نیاز صنایع کشور، زیرنظر معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور طی سال‌های اخیر تحت عنوان سیاست تولید بار اول شکل گرفت؛ سیاست جدیدی که برای دانش‌بنیان شدن صنایع بزرگ و با رویکرد ارتباط مؤثر بین صنعت و شرکت‌های توانمند دانش‌بنیان داخلی ذیل کارگروه تولید بار اول طراحی شد و به صورت هدفمند تولید بار اول تجهیزات و اقلام استراتژیک و راهبردی صنایع مختلف کشور را در پیش گرفت. این سیاست مهم در زمینه بومی‌سازی اقلام راهبردی صنایع مختلف در ماده۱۰ قانون جهش‌تولید دانش‌بنیان، علاوه بر به حداقل رساندن اثر تحریم‌های غرب بر علیه ایران، موجب شد که کشور با این رویکرد مواجهه فعالانه با تحریم‌ها، در صنایع مختلف از جمله صنعت پالایشگاهی و تجهیزات فرآیندی این صنعت و همچنین صنعت پتروشیمی و کاتالیست‌های موجود در این صنعت به خودکفایی و بومی‌سازی اقلام راهبردی زنجیره ارزش نفت و گاز بپردازد و صنعت نفت و گاز کشور به سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کند. علاوه بر این طی ماه‌های اخیر به پشتوانه تولید بار اول و بومی‌سازی این اقلام راهبردی زنجیره ارزش نفت و گاز کشور، ایران توانسته است به صادرکننده این اقلام به کشورهای مختلف تبدیل شود. در ماه‌های اخیر جواد اوجی؛ وزیر نفت، با اشاره به توانمندی متخصصان داخلی در بازسازی پالایشگاه‌های نیمه‌فعال کشورهای همسو، از صادرات تجهیزات و خدمات فنی مهندسی ایرانی به پالایشگاه‌های فراسرزمینی جدید ایران در ونزوئلا و سوریه خبر داد که موجب بهبود فروش نفت کشور نیز شده است. همچنین صادرات کاتالیست‌های ایرانی به پتروشیمی‌های روسیه نیز دیگر دستاورد مهم تولید بار اول و بومی‌سازی اقلام راهبردی زنجیره ارزش نفت و گاز کشور بود که موجب افزایش ارزآوری و همچنین بازارسازی جدید برای محصولات دانش‌بنیان تولیدی برای بار اول در کشورهای مختلف دنیا شد. در رابطه با قانون جهش‌تولید و بهره‌مندی از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان در مقابله با تحریم‌ها و پیشبرد اهداف کلان کشور با حسین علی حاجی دلیگانی عضو هیأت رئیسه و عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو پرداختیم. وی به خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، گفت: اهمیت دانشبنیانها به حدی است که مقام معظم رهبری امسال را تحت همین عنوان نام‌گذاری کردند و از طرفی مجلس با تسریع قانون جهش‌تولید دانش‌بنیان اهمیت موضوع را برای کشور به اثبات رساند. حاجی دلیگانی؛ با تأکید بر لزوم توجه بیشتر بر دانش‌بنیان کردن صنعت نفت و گاز کشور، اظهار داشت: با توجه به وجود برخی محدودیت‌ها برای برخی فعالیت‌های ضروری در کشور، اکنون تنها راه برون‌رفت از تحریم ممنوعیت فروش اقلام راهبردی زنجیره ارزش صنایع، شرکت‌های دانش‌بنیان هستند. وی ادامه داد: مؤسسات دانش‌بنیان با استفاده از روش‌های مبتنی بر علم و عملیاتی کردن آن به دنبال راه‌های برون رفت از تحریم هستند که این موضوع به این معناست که بیش از پیش باید این صنعت مورد توجه قرار گیرد. در این میان نقش معاونت علمی، فناوری و دانش‌بنیان ریاست جمهوری در تحقق و موفقیت بومی‌سازی و تولید بار اول تجهیزات راهبردی مورد نیاز صنایع مختلف بسیار بالاست زیرا توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان را این نهاد بهتر از هر جای دیگر شناسایی کرده است. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه تحریم فروش تجهیزات و اقلام راهبردی یکی از ابزارهای غرب برای ضربه زدن به صنعت نفت و گاز محسوب می‌شود، گفت: گرچه تحریم و ممنوعیت فروش تجهیزات و اقلام راهبردی، هزینه‌های تولید در کشور را افزایش داد، اما دولت سیزدهم خنثی کردن تحریم‌های حوزه نفت و گاز را یکی از اولویت‌های جدی خود قرار داده و در این زمینه به موفقیت‌های زیادی نیز دست یافته است.
برنامه تولید بارِ اول
برنامه تولید بار اول کالاهای فناورانه در قالب ماده۱۰ قانون جهش‌تولید دانش‌بنیان به تصویب مجلس و شورای‌نگهبان رسیده است. همچنین آیین‌نامه اجرایی آن در دولت تصویب و ابلاغ شده است. سورنا ستاری؛ اولین معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در دولت سیزدهم در مردادماه امسال درخصوص شکل‌گیری کارگروه تولید بار اول محصولات فناورانه و تصویب این برنامه در قانون جهش‌تولید دانش‌بنیان گفته بود که، این کارگروه به منظور مقابله با تحریم‌های حوزه محصولات فناورانه، با عضویت نمایندگان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت صنعت،معدن‌وتجارت، در شهریور ۱۳۹۸ تشکیل شده است، در صورت تأیید کارگروه فوق‌الذکر، برای عقد قرارداد با شرکت‌های دانش‌بنیان به منظور تولید بار اول اقلام فناورانه تحریمی و راهبردی، الزامی به برگزاری مناقصه نیست و معامله مورد نظر بدون انجام تشریفات قانون و مقررات برگزاری مناقصات قابل انجام است. سقف هر قرارداد برای حوزه انرژی پنج‌هزار میلیارد ریال و برای سایر حوزه‌ها دوهزار و ۵۰۰ میلیارد ریال است. به گفته وی، تعداد طرح‌های دریافت شده در این کارگروه طی سه سال گذشته از زمان تشکیل این کارگروه، ۱۹۳ طرح است که از بیش از ۷۰ دستگاه دولتی و حاکمیتی، توسط دبیرخانه کارگروه تولید بار اول دریافت شده و برای ۹۹ مورد از آن‌ها مجوز ترک‌تشریفات قانون و مقررات برگزاری مناقصات از طرف معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری صادر شده است. ارزش طرح‌های تأیید شده معادل ۸۴ میلیون دلار است که تاکنون ۵۳ مورد از آن (به ارزش ۳۵ میلیون دلار) به عقد قرارداد منجر شده و پیگیری عقد قرارداد موارد باقی‌مانده نیز توسط دبیرخانه تولید بار اول در حال انجام است. همچنین براساس برآوردهای انجام شده در صورت موفقیت طرح‌های مذکور، سالانه بیش از ۴۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی حاصل از عدم واردات اقلام بومی‌سازی شده، برای کشور حاصل می‌شود. شیوه درخواست مجوز از این کارگروه به این ترتیب است که در صورت درخواست انعقاد قرارداد تولید بار اول، لازم است نامه تقاضا از سوی بالا‌ترین مقام دستگاه اجرایی (مدیران عامل یا رؤسای هیأت مدیره شرکت‌ها و همچنین رؤسای مؤسسات و سازمان‌هایی که طرف قرارداد با شرکت دانش‌بنیان هستند) به دبیرخانه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ارسال شود.
به عقیده بسیاری از کارشناسان، آنچه زمینه را برای حضور کشورمان در پالایشگاه‌های فراسرزمینی و افزایش تضمینی فروش نفت مهیا کرد، اعتماد به توان داخل و دانش‌بنیان کشور و استفاده حداکثری از محصولات تولید بار اول در صنایع نفت و گاز بود. به گزارش فارس، این راهکار جدید که ایران با صادرات خدمات فنی و […]
دیدگاه بسته شده است.