بورسی که هنوز خوب «جا» نیفتاده!

خواب تابستانی سهامداران به پاییز می‌کشد؟

بورسی که هنوز خوب «جا» نیفتاده!

مسعود طاهری- دولتی قمار می‌خواندش و دولتی دیگر باعث توسعه، دولتی باعث هدر رفت سرمایه می‌خواندش و دیگری دستور تزریق پول می‌داد.

حال و روز این روزهای بورس خوب نیست. شاخص کل بورس نبضش کند می‌زند. بورسی که تا همین چند سال پیش بر‌ترین بورس جهان شد، این روز‌ها خیال بیدار شدن از خواب را ندارد و همه مثل همیشه منتظر دستور هستند: دستور تزریق پول. دستوری که باعث شود باز هم ۷ میلیون سهامدار امیدوار شوند.

سؤال این است: کی بورس می‌تواند جای خود را به عنوان بازاری که نقش مهمی در تجهیز منابع پس‌انداز در جهت سرمایه‌گذاری‌ها و تأمین نیازهای مالی واحدهای تولیدی دارد، باز کند و با تغییر دولت‌ها، فراز و نشیب آن‌چنانی نشود؟ و شاید از آن مهم‌تر برای سهامداران این‌که سرنوشت بورس در سال جاری چه می‌شود؟

بورس به عنوان یکی از نهادهای مهم در بازار سرمایه کشور، اگرچه نزدیک به ۴ دهه سابقه فعالیت دارد اما هنوز موفق به کسب جایگاه مناسب خود در اقتصاد کشور نشده است.

پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، ناکارآمدی این نهاد را مورد تأیید قرار می‌دهند. اما دلایل چنین ناکارآمدی چیست؟ آیا می‌توان ضعف ساختار تشکیلاتی بورس تهران را عامل اصلی این ناکارآمدی دانست یا نفوذ و دخالت مستقیم دولت و سازمان‌های دولتی عامل ناکارآمدی این نهاد است.

برخی معتقدند شفاف نبودن و کمبود اطلاعات و نیز شیوه کارکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس عوامل مهم تلقی می‌شوند.

گذشته از دلایل بالا شاید بتوان ناکارآمدی بورس در کشورمان را در عوامل زیر جست وجو کرد:

▪ وجود ضعف یا نبودن پویایی در قوانین و مقررات مربوط به بورس، تجارت و قانون مالیات‌ها.

▪ نبودن بازنگری لازم در قوانین و مقررات مؤثر بر فعالیت‌های این سازمان.

▪ بی‌توجهی به ضرورت تدوین قانون بازار سرمایه ایران.

▪ نبودن ابزارهای حمایت‌کننده بورس در مواقع بحرانی و…

حال با این شرایط سکته‌ای که بورس با آن دست و پنجه نرم می‌کند، آیا می‌توان سرنوشت خوبی برای آن در سال جاری متصور بود.

سهامداران بورس تهران معتقدند: دولت در ۴ سال آینده بنای خود را بر کاهش دادن رکود متمرکز خواهد کرد، اما بازار این روز‌ها با معاملات بی‌رمق و بدون عمق مواجه است.

به گزارش فارس، شاید این روز‌ها با سرک کشیدن به تالار معاملات بورس پایتخت، اوج بی‌رمقی را بتوان در چهره معامله‌گرانی به وضوح دید که حتی خبرهای درگوشی اهالی تالار شیشه‌ای هم آن را مجاب به رفتن تا جنب پل حافظ نمی‌کند.

حقیقت این است که پس از بازدهی راضی‌کننده بازار سهام در زمستان پارسال، بورس تهران در بهار و تابستان امسال در جا زد، تا بتواند اصلاح قیمتی را نیز به اوج خود برساند، اما اکنون اغلب معامله‌گران بازار سهام معتقدند، روند فعلی معاملات از هیچ تحلیلی تبعیت نمی‌کند.

آن‌چه بر بازار فعلی سهام حاکم شده، فضایی توأم با سفته‌بازی و نوسان‌های چند روزه است که تا زمان آغاز فصل انتخابات در کشور به چنین فضایی دلخوش کرده است.

در این ارتباط علی مرتضایی یکی از معامله‌گران حاضر در تالار شیشه‌ای بورس تهران با اعتقاد به این‌که پولی که در زمستان با فرمان خودروریی‌ها وارد بازار شد، هم‌اکنون از این بازار بیرون رفته است، به خبرنگار فارس می‌گوید: هم‌اکنون بورس تهران تا آخر سال با چشم‌انداز دیگری مواجه است. در حال حاضر کلیت معاملات بازار سهام روی مدار نوسانی و بدون تحلیل حرکت می‌کند.

وی معتقد است: بازار سهام در ابتدای سال جاری با انگیزه کوتاه‌مدت‌نگری با تک سهم‌‌ها و نماد شرکت‌های کوچکی همچون «فلوله»، «ارفع» و یکسری سهام در گروه فلزات اساسی حرکت کرد که هیچ ربطی به تحلیل نداشت و حتی برخی از آن‌ها زیان‌ده هم بودند.

سپس بازار با گروه روی حرکت کرد که مبتنی بر رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی بود. هم زمان شایعه مناقصه معدن مهدی‌آباد را بر روی زبان‌ها انداختند. باید پرسید این معدن که چندین سال از واگذاری آن صحبت می‌شود، چرا وقتی که قیمت‌های جهانی کمی نوسانی شده باید دوباره مطرح شود.

در این بین گروه معدنی‌ها و فلزات اساسی و در کنار آن پالایشی‌ها در جایگاه گروه‌های پیشرو در بازار قرار گرفتند و قیمت سهم‌هایی همچون پالایشگاه تهران که یک روز قبل از برگزاری مجمع عادی سالیانه به قیمت ۲۳۷ تومان رسیده بود، یک روز بعد از تقسیم سود نقدی ۱۲ تومانی تا ۳۳۹ تومان یعنی حدود ۵۰ درصد بدون هیچ حساب و کتابی قیمت این سهم را بالا بردند.

اگر ترامپ برنده انتخابات شود، آن‌چنان نمی‌توان به دورنمای بازار سرمایه ایران خوشبین بود، زیرا بازار سهام در صورت برنده شدن او با موج منفی و ریزش قیمت‌ها برای دوره‌ای کوتاه‌مدت مواجه خواهد بود، اما به دلیل پیشرو بودن انتخابات ریاست جمهوری ایران؛ بازار سهام با روندی رو بالا همراه خواهد بود.

ناصری سهامدار سالخورده‌ای که به تابلوی معاملات بورس تهران می‌نگرد، نیز می‌گوید: شب یلدای پارسال، برخی نگران از آینده بازار بودند، اما دیدیم که در آستانه انتخابات مجلس، قیمت سهام ۴ یا ۵ برابر شد. در آن زمان برخی توانستند حداقل ۵۰ درصد بازدهی از بازار بگیرند. سهام خودرویی‌ها از جمله سایپا و یا سرمایه‌گذاری رنا هم به پشتوانه خبرسازی‌‌ها ۴ برابر شد.

وی با اعتقاد به این‌که بازی خودرویی‌ها در تالار شیشه‌ای در حال حاضر تمام شده گفت: افرادی که اکنون به بازار نگاه می‌کنند، عنوان می‌دارند که موج دیگری از نوسان‌های خودرویی‌ها در پایان سال باقی مانده است.

ناصری درباره این‌که بورس تا حد از فضای انتخابات ریاست جمهوی امریکا و ایران تأثیر خواهد گرفت؛ پاسخ می‌دهد: اگر کلینتون رییس‌جمهور آمریکا شود، بازار سرمایه ایران با داستان دیگری روبه‌رو خواهد بود و باید کمربند‌ها را محکم بست. اگر کلینتون رییس‌جمهور شد به نظر می‌رسد که موجی قوی در بازار سهام ایران برای بالابردن قیمت‌ها شروع می‌شود.

به عبارتی با برخورد امواج مختلف، شاید به یکباره پدیده‌ای جدید در بازار ایجاد شود که انتخابات ریاست جمهوری ایران در بهار ۹۶ را نیز در خود حل می‌کند.

وی افزود: بازار سرمایه ایران در دولت کنونی طی ۳ سال اخیر شاید بد‌ترین دوران را تجربه کرده، اما دولت یازدهم ثابت کرده که برای افزایش شاخص بورس اراده‌ای قوی دارد. دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بازار سرمایه یکی از بی‌نظیر‌ترین دوران‌ها را تجربه کرد. در زمان او بازار سهام با تکیه بر تحلیل گام بر می‌داشت هر چند که بر سر تنش‌ها بورس نیز دچار شوک می‌شد، اما این تنش‌ها، بهانه استراحت و اصلاح قیمتی سهام قرار می‌گرفت. اما در حال حاضر هیچ تحلیلی در بازار وجود ندارد و کلیت معاملات زیر سایه سفته‌بازی قرار دارد.

به گفته وی هم‌اکنون هیچ سهامداری قادر به تشخیص روند سودآوری شرکت‌ها بر مبنای eps نیست و بازار روی سود برآوردی شرکت‌ها نمی‌چرخد.

ناصری بر وقوع امواج شدید برای بالا بردن قسمت سهام در بورس ایران در ماه‌های پایانی باقیمانده تا انتخابات دوره دوازدهم ریاست جمهوری تأکید کرد و گفت: بعد از برگزاری انتخابات باید برای چند ماه از بازار خارج و فاصله گرفت، زیرا به اندازه شدت رشد قیمت سهام، بازار وارد فاز اصلاحی و استراحت چندین ماهه خواهد شد.

حمزه علایی سهامدار دیگر معتقد است: در دولت بعدی ایران وزرای وزیر اقتصاد و صنعت تغییر خواهند کرد. وزیر اقتصاد با برنامه ضد تورمی کار خود را آغاز کرد، اما در نهایت از رکود غافل شد و آن را عمیق‌تر کرد. این وزرا، شاخص‌هایی را ملاک قراردادند و به آن‌ها اهمیت دادند، اما بورس هوشمند است و کاری به این موارد ندارد .

جریانی در دل بورس قرار دارد که با هر ابزاری از جمله سفته‌بازی یا p/e و یا هر بهانه دیگری راه خود را پیدا می‌کند، بنابراین نمی‌توان آنرا فریب داد. از همین رو به احتمال زیاد وزیر اقتصاد فردی خواهد بود که برای اجرای برنامه خروج اقتصاد از رکود انتخاب خواهد شد.

وی معتقد است: در دولت بعدی سیاست‌ها بر مبنای رکودزدایی از اقتصاد پیش خواهد رفت، چرا که طی ۴ سال اخیر بر مبنای تورم‌زدایی حرکت شده است. در دولت بعدی باید رکود برداشته شود و به نظر می‌رسد وزرای انتخابی صنعت و اقتصاد افرادی ضد رکود خواهند بود.

بنابراین دولت کنونی بازار سرمایه و بورس را با این قیمت‌ها تحویل دولت بعدی نخواهند داد.

علایی با بیان این‌که داستان برجام ارتباطی به بازار سهام ندارد، معتقد است: بازار سهام به دلیل هوشمندی همواره موج‌های مختلف را تشخیص می‌دهد. ۳ ماه آخر امسال در مجموع برآیند مثبتی برای بازار سهام خواهد داشت. قبل از انتخابات هر چه که موج مثبت قوی تری در بازار سهام وجود داشته باشد، می‌توان انتظار داشت که بعد از انتخابات، رکود معاملات سهام در تالار شیشه‌ای عمیق خواهد شد، زیرا نیازمند استراحت خواهد بود.

رضا محمدی دیگر سهامداری است که می‌گوید: امسال بازار سهام مبتنی بر p/e نیست، بلکه بازار احساس و موج‌های نوسانی است. هیچ سهمی الان p/e تحلیلی ندارد. گرچه قیمت سهام خودرویی‌ها را با رانت افزایش یافت و یا شرکت‌هایی مثل کنتور‌سازی که ماجرایی استثنایی است و هر چند وقت یک‌بار در بورس مثل باد کردن «ثتران» تکرار می‌شود.

گرچه قیمت سهام خودرویی‌‌ها را با رانت افزایش یافت و یا شرکت‌هایی مثل کنتور‌سازی که ماجرایی استثنایی است و هر چند وقت یک‌بار در بورس مثل باد کردن «ثتران» تکرار می‌شود.

وی می‌افزاید: روند کنونی بازار سهام تا انتخابات آمریکا نوسانی خواهد بود و این پیش‌بینی نه از روی رانت و یا تحلیل بلکه بر مبنای شناخت و تجربه حضور چند ساله خود در بازار بیان می‌کنم. در عین حال برایند بازار در ۳ ماهه پایانی امسال اگر روحانی منتخب مجدد دولت بعدی باشد، نوسان منفی بازار را به عقب خواهد انداخت.

به اعتقاد محمدی؛ شاخص بورس براساس مجموعه‌ای از داده‌های مختلف از جمله افزایش سرمایه‌ها، بلوک‌‌ها و غیره محاسبه می‌شود. زمانی که علی رحمانی، مدیرعامل بورس تهران بود و وزیر اقتصاد وقت به تلاار شیشه‌ای آمد بازار با اعتراض گسترده‌ای مواجه شد و پالایشگاه نفت اصفهان با قانون گره به شدت با کاهش مواجه شده بود که روزانه ۴ درصد قیمت آن افت می‌کرد.

همه سهامداران از وجود چنین روندی در بورس ترسیده بودند و خطاب به وزیر اقتصاد وقت که وارد تالار شیشه‌ای شده بود، یک‌باره همگی اعتراض کردند. از آن زمان روندی دیگر برای بازار ایجاد شد.

محمدی می‌گوید: دوره احمدی‌نژاد دیگر برای بازار تکرار نخواهد شد، در آن زمان بازار سهام بر مبنای تحلیل حرکت می‌کرد و قیمت‌های سهام با این‌که ۱۲ برابر شده بود، اما نمادهای معاملاتی ریزش زیادی نداشتند، زیرا eps‌های خوبی ساختند. در عین حال آن دسته از شرکت‌هایی که با حباب قیمت‌های آن‌ها را بالابردند، از جمله لبنی‌ها و یا خودرویی‌ها با کاهش مواجه شدند.

این سهامدار ادامه می‌دهد: به نظر مناسبات حزبی در آمریکا برای اولین بار به هم خواهد ریخت. گرچه مواضع ترامپ علیه عربستانی‌ها جذاب است. اگر او بر روی کار بیاید شاید برای یکسال با او مشکل خواهیم داشت، اما در نهایت به برجام احترام خواهد گذاشت. به نظرم کلینتون رییس‌جمهور خواهد شد و بازار سهام کشور به بهانه چشم‌انداز روشن سیاسی و اقتصادی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری دور دوازدهم ایران با افزایش قیمت سهام مواجه می‌شود.

اگر روحانی رییس‌جمهور شود هم بازار برای دو ماه با افزایش روند مواجه خواهد بود و پس از آن با اصلاح قیمتی مواجه است. زیرا قیمت سهمی که ۳۰۰ تومان بوده و به ۸۰۰ تومان رسیده دیگر با قدرت پول بالاتر نخواهد رفت و باید خبر جدید دیگری را برای آن رو کرد. در غیر این صورت با اصلاح مواجه می‌شود.

به اعتقاد محمدی در حال حاضر شاخص واقعی بازار شاید ۴۵ هزار واحد هم نباشد، اما با احتساب رقم فعلی شاخص کل به نظر می‌رسد، تا انتخابات ۹۶ با فرض مواردی که گفته شد؛ شاخص بورس به ۱۱۰ هزار واحد هم خواهد رسید.

 

رکود یعنی بیکاری و به نظر می‌رسد در ۴ سال دوم ریاست جمهوری روحانی بنای دولت خود را بر کاهش دادن رکود متمرکز خواهد کرد. اما الان فقط کنترل تورم را در دستور کار قرارداده است که این برنامه نه برای بورس و نه برای صنایع خوب نبوده است.