شهرستان کرمانشاه با وسعت تقریبی ۸۵۴۷ کیلو متر مربع به عنوان شهرستان مرکز استان دارای اهمیت استراتژیک می‌باشد به صورتی که بعد مسافت از این شهر تا مرز خسروی (کشور عراق) تا مرکز استان کردستان، تا مرکز استان همدان و تا مرکز استان لرستان (از طریق شهرستان هرسین و نورآباد) با اندکی تفاوت تقریباً […]
شهرستان کرمانشاه با وسعت تقریبی ۸۵۴۷ کیلو متر مربع به عنوان شهرستان مرکز استان دارای اهمیت استراتژیک می‌باشد به صورتی که بعد مسافت از این شهر تا مرز خسروی (کشور عراق) تا مرکز استان کردستان، تا مرکز استان همدان و تا مرکز استان لرستان (از طریق شهرستان هرسین و نورآباد) با اندکی تفاوت تقریباً به یک اندازه است. شهر کرمانشاه به لحاظ قرار گرفتن در جلگه وسیع و حاصل‌خیز ماهیدشت و در کنار ه رود قره‌سو در موقعیت جغرافیایی خاصی قرار گرفته که زمین‌های کشاورزی پر بازده آن بر اهمیت فوق‌العاده آن می‌افزاید .
ریشه نام کرمانشاه
نام کرمانشاه از دوره ساسانیان بر این شهر گذارده شده است. در دوران اسلامی این شهر را «قره میسین» می‌خوانده‌اند. در یک مکتوب نام کرمانشاه را نخست لقب بهرام کرمانشاه (بهرام چهارم) نوشته‌اند از این رو که پیش از شاهی فرمانروای کرمان بوده است. پس از پادشاهی او به افتخارش نام این شهر را کرمانشاه گذاشتند. در کتب قدیم که به زبان کردی است شهر کرمانشاه را {(مای)~ (ماد)} گفته‌اند. دکتر میرجلال‌الدین کزازی، پژوهشگر، با این استدلال که «پادشاهان ساسانی در هر مکانی که حکومت بوده‌اند، بنایی به یادگار گذاشته‌اند، حال آن که در کرمانشاه چنین بنایی وجود ندارد» نوشته این مکتوب را رد می‌کند. از این رو بسیاری بر این عقیدهاند که این واژه احتمالاً از همان واژه کرمانج مشتق گردیده است. هنوز در بسیاری از مناطق این استان، کرمانشاه را «کرماشان» می‌خوانند. به احتمال زیاد ریشه نام کرمانشاه، کرمانج، کرمانجان و کرماشان است.
در سال‌های نخستین پس از انقلاب ۵۷ نام این شهر را «باختران» گذاشتند تا این که بعد از اعتراض مردم استان دوباره نام پیشین و تاریخی کرمانشاه (کرماشان) را بر آن بازگرداندند. واژه کرمانشاه از زمان قاجاریه در مکاتبات دیوانی عنوان شده است.
تاریخ کرمانشاه
این شهر به لحاظ تاریخی از دوران باستان به عنوان دروازه ورودی آسیا به جلگه معروف بین‌النهرین بوده است. دلیل این ادعا همان‌طور که در متون تاریخی نیز آمده است، وجود بزرگترین راه ارتباطی میان فلات ایران، چین و هندوستان با ساکنان بین‌النهرین است که به این راه اصطلاحاً شاهی نیز گفته می‌شود .
این سرزمین به‌واسطه همجواری با تمدن‌های اقوام عیلامی و کاسی‌ها از یک سو و تمدن مردم بین‌النهرین از سوی دیگر موقعیتی تقریباً منحصر بفرد داشته است .
کرمانشاه از لحاظ بقایای سکونتهای پیش از تاریخ یکی از مناطق بسیار غنی و مهم در ایران و غرب آسیا است. قدیمی‌ترین آثار سکونت بشر در کرمانشاه مربوط به پارینه سنگی قدیم است که شامل چند تبر دستی سنگی است که در منطقه گاکیه و غرب هرسین یافت شده است. این آثار دستکم حدود ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند. آثار مهمی از دوران پارینه سنگی در غارهای کرمانشاه کشف شده است که مربوط به دورههای پارینه سنگی میانی، جدید و فراپارینه سنگی است. نخستین غاری که در ایران کاوش شد در بیستون کرمانشاه قرار دارد که تنها بقایای استخوانی انسان نئاندرتال در ایران در آن کشف شده است. آثار سکونت نئاندرتالها همچنین در سایر غارهای بیستون چون غار مر تاریک و غار مر آفتاب کشف شده است. در غارهای شمال شهر کرمانشاه مثل قبه و دو اشکفت نیز ابزار‌های سنگی این دوره یافت شده است. از دوره پارینه سنگی جدید و فراپارینه سنگی نیز آثاری در غارهای مرخریل و کولیان کشف شده است. از کهنترین آثار سکونت روستانشینی اولیه در غرب آسیا چندین مکان در اطراف کرمانشاه قرار دارند که از میان آن‌‌ها می‌توان به گنجدره در غرب هرسین و سراب و آسیاب در شرق کرمانشاه اشاره کرد. گفتنی است که قدیمی‌ترین مدارک اهلی کردن بز در تپه گنج دره شناسایی شده است که نتایج مطالعه آن اخیراً به وسیله پرفسور ملیندا زیدر در نشریه معتبر ساینس منتشر شد. در ضمن باید خاطرنشان شد که مردم و ساکنین این منطقه مادهای اصیلی هستن که در گذشته به طوایف آمادی ملقب بوده‌اند و طی سالیان زیاد با وجود اقوام دیگر به دلیل شرایط منطقه‌ای بکر مانده بودند.
جاذبه‌های گردشگری کرمانشاه
طاقبستان
طاقبستان یا «طاق‌‌وستان» در سمت راست ورودی شهر کرمانشاه، در شمال‌شرقی این شهر، مجموعه‌ای از سنگ نگاره‌ها و سنگ نبشته‌های دوره ساسانی است که با فضای مرکبی از کوه، چشمه و آب به گردشگاهی مصفا و چشم‌اندازی دل‌انگیز بدل شده است.
پس از ورود به مدخل طاق بستان، نخستین سنگ‌‌نگاره به اردشیر دوم مربوط است. اردشیر بین اهورامزدا و میترا قرار گرفته، روی خود را به سوی اهورامزدا برگردانده و با دست چپ حلقه مودت را از وی دریافت می‌کند. زیر پای شاه و اهورامزدا دشمن یا «اهریمن» بر زمین افکنده شده است. بعد از این نقش، طاق کوچکی قرار دارد که پیکره شاپور دوم و پسرش شاپور سوم بر آن دیده می‌شود. بالای هر کدام از این سنگ نگاره‌ها در سطوری به خط پهلوی ساسانی صاحب نقش معرفی شده است.
در سومین بخش از این مجموعه، مدخل طاق از بالا تا پایین سنگ‌‌نگاره زیبایی از نقش فرشتگان بالدار، درخت زندگی، مجالس شکار گراز در بیشه‌زار و شکار مرغان و… به‌جامانده است که همراه با نوازندگان، یک مجلس شادمانی را حکایت می‌کند. در پایین این نقش، سواری بر اسب، زره‌‌پوش و مسلح است که برخی آن را «نقش پیروز ساسانی» و برخی دیگر نقش خسرو پرویز می‌دانند.
تکیه معاون‌الملک
حسینیه معاون‌الملک مشتمل بر ۳ بنای عباسیه، حسینیه و زینبیه است که در مرکز شهر کرمانشاه واقع شده است. تکیه دو حیاط و یک عمارت در میان دارد و دیوارهای حسینیه به‌طور کلی از کاشی‌های گوناگون با رنگ‌های متنوع و زیبا پوشیده شده است. صورت رجال و بزرگان دوره قاجار به‌ویژه بزرگان مذهبی و عشایر کرمانشاه را با قلمی ظریف و رنگ‌های جذاب بر کاشی‌‌ها نقش کرده‌اند. موضوع بعضی از کاشی کاری‌ها به روایات، قصه‌ها و داستان‌های تاریخی و اساطیری و اخبار دینی و مذهبی مانند: بارگاه حضرت سلیمان، وقایع صحرای کربلا و عاشورا و رستم و سهراب مربوط است.
مسجد جامع کرمانشاه
این مسجد از آثار قابل توجه اواخر دوره زندیه است که در سال ۱۱۹۶ هجری قمری توسط حاج علی خان زنگنه حاکم کرمانشاه به جای مسجد قدیمی‌تری بنا شده است. آن‌چه از بنای قدیمی مسجد باقی مانده، بخشی از شبستان ستون‌دار و هشتی ورودی است. شبستان‌کنونی به غیر از محراب تزیینات خاصی ندارد. در گوشه جنوب‌‌غربی بنا، پلکانی برای دسترسی به بالاخانه‌ای‌که گویا زمانی قسمتی از مدرسه بود، ساخته شده است.
مسجد دولتشاه
این مسجد در میدان جوانشیر شهر کرمانشاه واقع شده و از آثار دوره قاجاری است که توسط محمد علی میرزای دولتشاه (حاکم کرمانشاه در سال‌های ۱۲۲۱ تا ۱۲۳۷ هجری قمری و سرحددار عراقین) بنا شده است. بنای مسجد دولتشاه در دوره اخیر تعمیر شده و سر در، صحن و شبستان زنانه و مردانه دارد. این مسجد به مسجد حاج ابوتراب معروف است و نام آن بر کتیبه کاشی سر در مسجد خوانده می‌شود
مسجد عمادالدوله
این مسجد در شهر کرمانشاه واقع شده و از آثار دوره قاجاری است. مسجد عمادالدوله به صورت ۴ ایوانی بنا شده و مشتمل بر سر در، صحن، ایوان، شبستان ستون‌دار و حجره‌های متعدد است.
مسجد حاج شهباز خان
این مسجد در بافت قدیم شهر کرمانشاه، در خیابان مدرس قرار دارد. مسجد دارای شبستانی بزرگ با دوازده ستون سنگی یک پارچه است. طاق‌های شبستان بر روی این ستون‌ها قرار دارند. برخی از طاق چشمه‌ها به شیوه معقلی کاری تزیین شده‌اند. این مسجد که سال‌ها محل زندگی و تحصیل طلاب علوم دینی و تبلیغات مذهبی بوده است، در سال ۱۲۳۵ ه.ق توسط «حاج شهباز خان» و ۶ برادرش – از بنیان‌گذاران طایفه حاجی‌زادگان – ساخته شد.
مسجد شاهزاده (شازده)
مسجد شاهزاده در اراضی معروف به چهار باغ شهر کرمانشاه قرار دارد و دارای شبستانی است که در داخل آن پانزده طاق چشمه دیده می‌شود. این طاق‌ها بر روی ستون‌های قطور آجری قرار دارند. این مسجد به دستور محمد‌علی میرزادولتشاه ساخته شد.
بر کاشی کاری ایوان مسجد، کتیبه‌ای مشتمل بر قصیده‌ای در ذکر نام پادشاه‌ـ ناصرالدین‌شاه‌ـ نام بانی و تاریخ آن ۱۲۸۵ هجری قمری نوشته شده است. روی ایوان‌شرقی صحن مسجد، اتاقکی چوبین ساخته‌اند. ورودی مسجد از طریق این ایوان شرقی است که با در چوبی‌بزرگی به راسته زرگر‌ها مرتبط می‌شود.
نقش گودرز دوم اشکانی، بیستون
در جهت شرقی نقش برجسته میتریدات روی همان صخره، نقش یکی از جانشینان او یعنی گودرز دوم (۵۱ – ۴۶ م) کنده کاری شده است. در این نقش پیروزی گودرز دوم بر رقیبش مهرداد نشان داده می‌شود. این نقش دو سوار مسلح به نیزه را نشان می‌دهد. در دست فرشته حلقه گل پیروزی دیده می‌شود. در پشت سر گودرز نقش یکی از نزدیکانش حکاکی شده است. کتیبه‌ای به خط یونانی قدیم، نام این دو پادشاه را در برداشته که امروزه به جز نام گودرز، بقیه کتیبه محو شده است.
کتیبه بیستون، بیستون
متن کتیبه بیستون در سال ۵۲۲ پیش از میلاد به دستور افسر جوان انگلیسی – هنری راولینسون – بر دل کوه حجاری‌شده به شرح جنگ‌های ۲٫۵ ساله داریوش و مبارزات او برای رسیدن به سلطنت را تشریح می‌کند.
بر گرداگرد نقوش بیستون، کتیبه‌ای به ۳ خط و زبان پارسی باستان، ایلامی و آکدی به گویش بابلی نو که متداول آن زمان بود، نگاشته شده است. ترجمه ایلامی کتیبه در سمت راست نقوش و نسخه دوم آن در سمت‌چپ به موازات کتیبه پارسی باستان و متن بابلی آن در بالای نسخه دوم ایلامی بر سینه کوه کنده شده است. کتیبه‌ها و ترجمه‌های تکمیلی اضافی نیز در اطراف دیواره تراشیده سمت راست دیده می‌شود. متن پارسی‌باستان کتیبه در ۴۴ سطر به خط میخی زیبایی بر سطحی صیقل خورده، کنده شده است.
داریوش هخامنشی در تمام کتیبه‌ها هر بند را با این جمله آغاز می‌کند: «داریوش شاه می‌گوید» تکرار و بیان این جمله عظمت و قدرتی خاص به سبک نگارش کتیبه داده است. داریوش در سراسر کتیبه، پیروزی خود را خواست اهورامزدا دانسته و به این ترتیب تا حدی کتیبه رنگ دینی به خود گرفته است.
نقوش داریوش، صخره بیستون
این نقوش بر صخره بیستون به صورت برجسته کنده شده است. چهره اصلی این مجموعه، داریوش است که تاجی کنگره‌دار بر سر دارد و پای چپ خود را بر سینه گئومات گذارده است. پشت سر او دو نفر از نگهبانان مخصوص ایستاده‌اند. بر بالای سر داریوش، نقش فَروَهر در پرواز است. فروهر در دست چپ حلقه‌ای را که نشان پادشاهی است به داریوش هدیه می‌کند.
در برابر داریوش ۹۰ تن از شورشگران‌کشورهای تابعه دست بسته و طناب برگردن، ایستاده‌اند. نقش داریوش در کوه بیستون، چون دیگر نقوش عهدهخامنشی، نشانه‌ای از نفوذ هنر بابلی و آشوری در تمدن هخامنشی است.
فراتاش (فرهاد تراش)، بیستون
در جهت جنوب حجاری داریوش بزرگ در کوه بیستون، دیواره حجاری شده عظیمی قرار دارد که در بین مردم به «فراتاش» و «تخت فرهاد» معروف است و گفته می‌شود که در حدود هزارسال بعد از داریوش، به فرمان خسرو دوم ساسانی در کوه بیستون تراشیده شده است. اهالی منطقه حجاری‌های فوق را کار فرهاد کوه‌‌کن می‌دانند و معتقدند که فرهاد در عشق شیرین زن خسرو پرویز، بدین کار سنگین تن درداده است.
داستان شیرین و فرهاد الهام بخش شاعران زیادی در این مرز و بوم شده که از جمله آن می‌توان به مثنوی عاشقانه خسرو و شیرین نظامی گنجوی اشاره کرد. طول دیواره فراتاش ۱۸۰ متر است و در هیچ نقطه‌ای از ایران هیچ کوهی به این اندازه تراشیده نشده است.
مجسمه هرکول، بیستون
در حاشیه جاده بیستون به کرمانشاه، نقش برجسته مرد نیرومندی پهلو داده بر پوست‌شیر نمایان است. این نقش برجسته شخصی نیرومند و عریانی را نشان می‌دهد که موی و ریش مجعد دارد و بر پهلوی چپ روی نقش شیری در زیر سایه درختی لمیده است. در سمت چپ آن پیاله‌ای دیده می‌شود. این نقش دست راستش را روی پای راست قرارداده و پای چپش را تکیه‌گاه پای دیگر کرده است. طول مجسمه ۱۴۷ سانتی متر است.
در پشت سر مجسمه، کتیبه و نقوشی دیده می‌شود که به خط یونانی قدیم نوشته شده است. نقوش کنار کتیبه عبارت است از نقش یک درخت که بر شاخه آن کمانی‌زده شده و دو سر آن نوک اردکی است. همچنین تیردانی پر از تیر بر شاخه درخت آویخته شده است. در دو طرف سکویی که مجسمه بر روی آن قرار دارد، دیوارهای سنگی دیده می‌شود. دیوار‌ها از سنگ نتراشیده چیده شده و با اندود گچ، روی آن را پوشانده‌اند.
نقش میتریدات اشکانی، بیستون
در زیر کتیبه هخامنشی بیستون، کهنترین نقش برجسته پارتی که تا امروز شناخته شده، بر جای مانده است. این نقش در سال ۱۰۰ قبل از میلاد کنده کاری شده است و به نظر می‌رسد که شاه اشکانی با انتخاب این مکان قصد داشته خود را از اعقاب هخامنشی قلمداد کند. این نقش از نظر هنری فاقد هرگونه حرکت و از لحاظ تکنیک کودکانه است. نام کسانی که در نقش دیده می‌شوند به خط یونانی نوشته شده است.
کاروانسرای بیستون (شیخ علیخان)
این کاروانسرا در بیستون واقع شده و در زمره کاروانسراهای چهارایوانی است که توسط شیخ علیخان زنگنه (والی کرمانشاه) ساخته شده است. شکل ساختمان آن مستطیل است. در اطراف حیاط مستطیل شکل آن ۴۷ اطاق برای مسافران ساخته شده است. کاروانسرا ۴ برج دایره‌ای شکل در ۴ گوشه و ۱۴ اطاق در طرفین ورودی دارد. با توجه به نوع مصالح و آجر کاری بنا قدمت کاروانسرا به دوره‌صفوی می‌رسد، ولی در پی بنا از سنگ‌های حجاری شده دوره ساسانیان استفاده شده است. در بیستون بقایای کاروانسرای دیگری با پلان متفرقه به‌جا مانده که به دوره اواخر ساسانی و اوایل اسلام مربوط است.
پل خسرو، بیستون
بر سر راه قدیمی بیستون به تخت شیرین و سرماج، پایه‌های عظیم پلی معروف به پل‌خسرو به جا مانده است. بنای پل خسرو را به خسرو شاهنشاه ساسانی نسبت می‌دهند. پل خسرو تنها پلی است‌که عرب‌‌ها از آن گذشته و پس از عبور از تخت شیرین و سرماج به نهاوند رفته و یزدگرد سوم آخرین شهریارساسانی را در آن شهر مغلوب کرده‌اند. پل خسرو با گذشت زمان، آسیب فراوان دیده است، به‌طوری که در روزگار صفویه این پل غیرقابل استفاده بوده است.
پرستشگاه پارتی، بیستون
در شمال حجاری داریوش در بیستون، آثار بنایی از دوره پارتی باقی‌مانده است. این بنا پرستشگاهی است که در زمان اشکانیان و همزمان با آثار دیگر این دوره در بیستون ساخته شده است. این پرستشگاه دوره پارتی که روبه‌روی تخته سنگ نقوش اشکانی قرار دارد، از دو صفه تشکیل شده که به‌وسیله ۱۰ پله به هم مربوط می‌شوند. این پله‌ها به‌طور نامنظم تا نقش ولگش ادامه دارد. در میان صفه بالایی، آتشدانی از سنگ‌کنده‌کاری شده است. سفالینه‌هایی از دوره پارتی در پیرامون دامنه کوه بیستون دیده می‌شود.
جاذبه‌های طبیعی کرمانشاه
غار آسنگران
غار آسنگران در شمال غربی کوه‌های پررو در تنگه‌ای به نام «تنگ کوه» در ۲۲ کیلومتری جاده کرمانشاه‌ـ سنندج قرار گرفته است. غار آسنگران چهارچاه به عمق‌های ۴، ۸، ۱۶ و ۳۶ متری دارد که چاه‌های سوم و چهارم آن به هم راه دارند. در پایان غار، فضای استخر مانندی وجود دارد.
غار پراو
این غار در کوه پراو از سلسله جبال زاگرس در شمال شهرستان کرمانشاه واقع شده است. غار پُراو بزرگترین غار آهکی دنیاست و ساختمان آن به دوران سوم زمین‌شناسی مربوط است. در داخل این غار ۲۶ حلقه چاه به عمق‌های مختلف ۵ تا ۴۲ متر وجود دارد. دهانه غار به صورت سوراخ نسبتاً کوچکی است که به فضاهای کوچک و بزرگ و شعب متعدد و سنگ‌های عظیم که در بین هر کدام از آن‌‌ها حفره‌ها و پرتگاه‌هایی به‌وجود آمده، منتهی می‌شود. در آذرماه غار به وسیله «چکیده» و «چکنده»های یخی پوشیده می‌شود و زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. صعود به این غار به تجهیزات پیشرفته غارنوردی نیاز دارد و افراد عادی نمی‌توانند داخل بروند.
پارک جنگلی طاق بستان
این پارک در حاشیه شمالی شهر کرمانشاه و در دامنه کوه «پرآو» قرار دارد. عناصر طبیعی چون کوهستان، چشمه، فضای سبز و دریاچه‌های مصنوعی و وجود نقش برجسته‌هایی از دوره ساسانی، محیط جذاب و دیدنی‌ای را در این ناحیه به وجود آورده است. به علت موقعیت طبیعی و آب و هوای معتدل، این منطقه مورد توجه پادشاهان ساسانی قرار گرفته و آن‌جا را برای تفریح و شکارگاه سلطنتی خود انتخاب کرده بودند. به‌طوری که در دو طرف ایوان بزرگ طاق بستان، صحنه‌های شکار شاه ساسانی حجاری شده است.
این پارک به علت امکانات تفریحی و آثار تاریخی یکی از پر جاذبه‌ترین مناطق شهرستان کرمانشاه محسوب می‌شود.
تالاب هشیلان
تالاب هشیلان در ۲۶ کیلومتری شمال غرب کرمانشاه در دهستان «الهیار خانی» و در ادامه کوه‌های «خورین» و «ویس» قرار دارد. این تالاب با مساحت تقریبی ۴۵۰ هکتار، یکی از بوم سازگان‌های زیبای غرب کشور است. تالاب هشیان در تشکیلات آبرفتی یک ناودیس تشکیل شده است. آب تالاب در بالا دست به صورت سراب و چشمه‌های جوشان و در گستره تالاب به صورت کانال‌های بزرگ و کوچک پخش شده است. آب این زیست بوم در شمال تالاب تأمین می‌شود. سراب «سبز علی» به عنوان مهم‌ترین و پرآب‌‌ترین منبع تأمین‌کننده آب این تالاب است.
در این تالاب حدود یک صد و ده جزیره بزرگ و کوچک با مساحت تقریبی یک صد متر مربع تا یک هکتار وجود دارد و حدود ۳ درصد مساحت تالاب را تشکیل می‌دهند. در این جزایر به تناسب شرایط خاص، گونه‌های گیاهی و جانوری شکل گرفته است.
پوشش گیاهی سطح تالاب علفی است و بعضاً به صورت گیاهان آبزی در داخل آب و غیرآبزی در جزایر مستقر شده است. پوشش گیاهی این تالاب شامل گونه‌های بید به صورت پراکنده و بسیار اندک و گونه‌های علفی چون سیم واش، نیلوفر آبی، عدسک آبی، بزواش و … است.
در داخل و حاشیه تالاب علاوه بر راسته جوندگان از خانواده موش‌ها، پستاندارانی چون گر، روباه، خرگوش، شغال و گربه وحشی نیز زندگی می‌کنند. ارتفاعات خورین واقع در شمال و شمال غرب تالاب، زیستگاه مناسبی جهت بز وحشی است. «تشی» نیز از جانوران دیگری است که در این ارتفاعات مشاهده می‌شود. همچنین تعداد زیادی مار و لاک پشت نیز در این تالاب وجود دارند.
براساس بررسی‌های به عمل آمده، هر ساله با شروع باران‌های پاییزی و سرد شدن هوا، پرندگان زیادی از شمال دریای مازندران به این زیست بوم می‌آیند و در صورت مساعد بودن شرایط و اعتدال هوا، بیش‌تر این پرندگان زمستان را در این تالاب می‌گذارنند. اردک سرسبز، خوتکا، اردک ارده‌ای، گیلار، خوتکای پر سفید نوک پهن، کشیم کوچک، کشیم گردن سرخ، غار خاکستری، چنگر معمولی، چنگر نوک سرخ، کاکایی نوک سبز و بعضی سال‌ها نیز به‌طور اتفاقی فلامینگو، پلیکان و قو، بوتیمار، بوتیمار کوچک، یلوه و .. از جمله پرندگانی هستند که در این زیستگاه دیده می‌شوند.
از گونه‌های عمده ماهیان تالاب نیز می‌توان به عروس ماهی، سیاه ماهی، سفید کولی، زردک و سس ماهی اشاره کرد.
سرآب نیلوفر
سرآب نیلوفر دریاچه کوچکی در حدود ۲۰ کیلومتری شمال غرب کرمانشاه است که مملو از گل‌های نیلوفر آبی است که در فصول گرم سال غنچه‌ها و برگ‌های آن سر از آب برآورده و قسمت زیادی از آن را می‌پوشاند. اطراف این سرآب تأسیسات رفاهی گردشگری و پارکی احداث شده است.
مساجد تاریخی
مسجد عمادالدوله
مسجد آیت ا… بروجردی
مسجد چهلستون(جامع)
مسجد شافعی‌ها
مسجد دولتشاه
مسجد شاهزاده
مسجد نواب
آثار پیش از تاریخ
گاکیه
غار دو اشکفت
غارهای بیستون
غار قبه
غار کل داوود
غار ورواسی
پناهگاه ورکینی
غار کولیان
غار وزمه
پناهگاه یوان
آوی خر
تپه گنج دره
تپه سراب
تپه آسیاب
تپه چیا جانی
تپه تووه خشکه
تپه ورگر
آثار تاریخی
طاقبستان
غار قوری قلعه
تکیه معاون الملک
مجموعه بیستون
تکیه بیگلربیگی
پل کهنه
قلعه کهنه
بازار کرمانشاه
ساختمان سابق استانداری کرمانشاه
ساختمان و سردر شهرداری کرمانشاه
خانه خواجه باروخ (خانه رنده‌کش)
مدرسه کزازی
گورستان پارتی
کاروانسرای فیض‌آباد
مسجدعمادالدوله
مسجدحاج شهبازخان
کلیسای ارامنه
مسجدجامع
ساختمان کنسولگری انگلیس(شهرداری)
هتل بیستون
خانقاه خاکسار
قیصریه
خانه کنجوری‌ها
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.