معضلات بخش معدن و صنایع معدنی و راهکارهای برون رفت از آن‌ها

   نگاهی به مزیت‌های کشور در بخش معدن از قبیل وجود ذخایر غنی فلزی و غیرفلزی در کشور، ذخایر فراوان انرژی، رشد مستمر تقاضای داخلی و بین‌المللی برای محصولات صنایع معدنی، نیروی کار فراوان، دسترسی به آب‌های آزاد و مقایسه این بخش با سایر بخش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که معدن می‌تواند نقش اساسی در اشتغال‌زایی، […]

 

 نگاهی به مزیت‌های کشور در بخش معدن از قبیل وجود ذخایر غنی فلزی و غیرفلزی در کشور، ذخایر فراوان انرژی، رشد مستمر تقاضای داخلی و بین‌المللی برای محصولات صنایع معدنی، نیروی کار فراوان، دسترسی به آب‌های آزاد و مقایسه این بخش با سایر بخش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که معدن می‌تواند نقش اساسی در اشتغال‌زایی، توسعه پایدار و نیز شکوفایی سایر بخش‌های اقتصادی کشور داشته باشد. اهمیت بخش معدن در اشتغال زایی و شکوفایی وقتی اهمیت بیش‌تری به خود می‌گیرد که بسیاری از اندیس‌های معدنی کشور در استان‌های محروم و کم‌تر توسعه یافته قرار دارند و در صورت آغاز و توسعه فعالیت‌های معدنی، نقش مهمی در محرومیت‌زدایی از این مناطق ایفا خواهند کرد.

به گزارش ماین نیوز، با توجه به موارد فوق‌الذکر بررسی وضعیت موجود حاکی از آن است که این بخش با مشکلات و تنگناهایی اساسی به شرح ذیل روبه رو است:

– وجود ریسک بالای سرمایه‌گذاری و عدم حمایت جدی نهادهای مالی اعتباری کشور از فعالیت‌های معدنی اعم از اکتشاف و استخراج

-دور افتادگی معادن و فقدان زیرساخت‌های جاده‌ای و ترانزیتی و امکانات و تأسیسات برق، آب و گاز و اسکله و بنادر مناسب برای ایجاد تعاملات بین‌المللی مناسب در این بخش

-بهره‌وری پایین و افزایش قیمت تمام شده به واسطه به روز نبودن تکنولوژی و فرسودگی ماشین‌آلات مورد استفاده در بخش‌های مختلف اکتشاف، استخراج و فرآوری و نتیجتا کاهش قدرت رقابت در فضای جهانی

-عدم قبول پروانه بهره‌برداری معادن به عنوان وثیقه در سیستم بانکی کشور

-فقدان بخش‌های تحقیقاتی و مطالعاتی مناسب تا امکان استفاده از دستاوردهای علمی در این حوزه را فراهم نماید.

-نبود اطلاعات پایه‌ای مناسب در بخش اکتشاف با توجه به آن که تنها در ۷ درصد از مساحت کشور کار اکتشافی سیستماتیک شده است.

-وجود بوروکراسی در فرایندهای سرمایه‌گذاری و توسعه و عدم امکان برنامه‌ریزی فنی و اقتصادی مناسب به واسطه عدم وجود ثبات در قوانین و مقررات بخش صنعت و معدن

-چالش‌های موجود در روابط میان بخش معدن با منابع طبیعی، محیط زیست و میراث فرهنگی

در جهت کاهش بهبود مشکلات و تنگناهای فوق‌الذکر و برون رفت از شرایط فعلی راهکارهایی به شرح ذیل می‌تواند مد نظر قرار گیرد:

-تأمین اعتبارات مورد نیاز جهت تهیه اطلاعات پایه اکتشافی در قالب استانداردهای بین‌المللی از سوی سازمان‌های توسعه‌ای کشور یا از طریق ارایه تسهیلات به بخش خصوصی توانمند

تقویت صندوق‌های توسعه‌ای و صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی با افزایش سرمایه و… در جهت ارایه تسهیلات اعتباری و کمک‌های مالی به طرح‌های معدن و صنایع معدنی خش خصوصی از طریق صدور بیمه‌نامه‌های معدنی و…

عدم پذیرش پروانه بهره‌برداری معادن از سوی بانک‌ها از مهم‌ترین مشکلات بخش خصوصی در جهت تأمین منابع مالی لازم و در نهایت توسعه بخش معدن در کشور است. به این منظور صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی برای تضمین سرمایه سرمایه‌گذاران بخش معدن توسط سازمان تشکیل شد که اقدام به صدور بیمه‌نامه اعتباری به نفع بانک‌های تسهیلات دهنده به معدنکاران می‌کند تا به اتکای بیمه‌نامه‌های اعتباری، تسهیلات بانکی در اختیار معدنکاران قرار گیرد. از جنبه‌های مثبت این اقدام توانمندسازی بخش خصوصی و همچنین بهره‌گیری از امکانات صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی به منظور کاهش مخاطرات سرمایه‌گذاری در بخش معدن است.

-تأمین اعتبار مورد نیاز از طریق منابع داخلی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در جهت ایجاد زیربناهای لازم در بخش معادن و مناطق معدنی کشور. سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف، راه‌اندازی و تجهیز معادن به خودی خود سرمایه‌بر و دیر بازده است ضمن این‌که مناطق معدنی عمدتاً در مناطق محروم قرار دارد و فاقد امکانات زیربنایی است، مجموعه عوامل فوق سبب می‌شود بخش خصوصی رغبتی به سرمایه‌گذاری در مناطق معدنی نشان ندهد. دولت می‌تواند با ایجاد زیربنا‌ها در مناطق معدنی علاوه بر به حداقل رساندن ریسک سرمایه‌گذاری، تشویق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به فعالیت‌های معدنی و نهایتا توسعه فعالیت‌های معدنی، گام مهمی در اشتغال زایی و رفع محرومیت از مناطق محروم کشور ‌بردارد. ضمن آن که توجه ویژه به ساخت اسکله‌ها و بنادر در جهت تقویت تعاملات بین‌المللی بخش ضروری است. لازم به ذکر است که سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌ها و زیربنا‌ها تأثیر به‌سزایی در رشد بهره‌وری و کاهش قیمت‌های تمام شده به منظور امکان رقابت در بازار بین‌المللی خواهد داشت.

-اقدام برای کارآفرینی و اشتغال‌زایی فارغ‌التحصیلان جوان رشته‌های زمین‌شناسی و معدن از طریق تأمین اعتبار مورد نیاز از سوی دولت

-تکمیل بخشی از زنجیره تولید بخش معدن با ایجاد شرایط مناسب به منظور ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز و واگذاری اقساطی ماشین‌آلات معدنی سنگین به معادن

فقدان و گرانی ماشین‌آلات سنگین معدنی از مواردی است که مانع توسعه بخش معدن و نیز مانع جذب بخش خصوصی برای فعالیت‌های معدنی است. برای حل این مشکل ایجاد فضایی مناسب بین متولیان اصلی بخش وزارت صنعت، معدن و تجارت، بانک‌ها و شرکت‌های تولیدکننده ماشین‌آلات سنگین می‌تواند مؤثر واقع شود. از دستاوردهای مهم این تعامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– هدایت و جذب منابع بانکی به سمت فعالیت‌های توسعه‌ای بخش معدن؛

-تجهیز و نوسازی ماشین‌آلات معادن که تأثیر به‌سزایی در افزایش بهره‌وری و کاهش قیمت تمام شده خواهد داشت؛

-بالابردن توان سازندگان ماشین‌آلات سنگین؛

-پذیرش پروانه بهره‌برداری معادن به عنوان وثیقه در سیستم بانکی کشور؛

-اشتغال زایی مناسب در بخشی از زنجیره تولید؛

– تسهیل امور جذب سرمایه‌گذاران خارجی در جهت تکمیل زنجیره ارزش صنایع مادر بالاخص در صنایع HiTech؛

 

-فعالیت در جهت همسویی سازمان‌های مرتبط با بخش معدن در جهت سازندگی مثل منابع طبیعی، محیط زیست و…