پنجره واحد مدیریت زمین سدی محکم در برابر زمین‌خواران

گروه راه‌وشهر‌سازی -سال‌هاست که اراضی ملی و منابع طبیعی گرفتار افراد سودجویی شده که به بهانه‌های مختلف عرصه‌های طبیعی تصاحب و ایجاد تغییرات باعث از بین رفتن اکو سیستم‌های زیست‌محیطی می‌شوند. «زمین‌خواری» در مفهوم عام عبارت است از تصاحب یا بهره‌برداری غیرقانونی از اراضی بى‌صاحب و فروش آن به دیگران عنوان می‌شود که در اشکال […]

گروه راه‌وشهر‌سازی -سال‌هاست که اراضی ملی و منابع طبیعی گرفتار افراد سودجویی شده که به بهانه‌های مختلف عرصه‌های طبیعی تصاحب و ایجاد تغییرات باعث از بین رفتن اکو سیستم‌های زیست‌محیطی می‌شوند. «زمین‌خواری» در مفهوم عام عبارت است از تصاحب یا بهره‌برداری غیرقانونی از اراضی بى‌صاحب و فروش آن به دیگران عنوان می‌شود که در اشکال گوناگون متبلور می‌شود. «زمین‌خواری» در برخی مواقع با اشکال ظاهری و مصادیق بارز آن از قبیل تصرف و تصاحب غیرقانونی اراضی ملی صورت می‌گیرد که در این حالت برخورد قانونی و قضایی با زمین‌خوار و رفع تصرف از اراضی ملی به راحتی امکان‌پذیر است. اما مشکل اصلی در برخورد با زمین‌خواری زمانی است که این موضوع با سوءاستفاده از مجاری قانونی یا خلأهای قانونی محقق می‌شود و زمین‌خواران در قالب بسترهایی همچون سرمایه‌گذاری، گردشگری و طرح‌های بهره‌برداری، به حوزه اراضی ورود پیدا می‌کنند. بدین‌ترتیب که پس از واگذار شدن اراضی ملی به آنان، آن هم به شیوه قانونی، زمین‌خواران برخلاف قراردادهای واگذاری عمل کرده و «زمین‌خواری» را رقم می‌زنند. از آنجا که در سال‌های گذشته سازوکارهای پیچیده ۲۰ دستگاه‌های متولی حوزه زمین همچون کاغذبازی، عدم شفافیت، عدم اطلاع متقاضیان برای مراجعه به دستگاه‌های متولی و تداخل محدوده تصمیم‌گیری و دخالت دستگاه‌ها غیرشفاف بودن وظایف دستگاه‌ها مشکلات زیادی را برای متقاضیان ایجاد کرده بود، در همین راستا جهت ساماندهی خدمات حوزه زمین و پیشگیری از تخلفات حوزه زمین و مبارزه سیستمی با این پدیده در سال ۱۳۹۷ مصوب شد، سامانه‌ای ایجاد شود که به‌صورت متمرکز اراضی و خدمات حوزه زمین را به‌صورت یکپارچه به مردم ارایه دهد و در سال ۱۴۰۰ زیرسامانه پایش و سال ۱۴۰۱ درگاه متقاضیان ایجاد شد و در حال‌حاضر درگاه متقاضیان سامانه پنجره واحد زمین در بیش از ۲۰ استان بهره‌برداری شده است و با اتصال ۱۱ دستگاه در حوزه زمین و ۱۷ عنوان مجوز و استعلام به مردم ارایه می‌شود. این در حالی است که با استفاده از تصاویر ماهوار‌ه‌ای تغییر کاربری و ویلاسازی‌‌ها در اراضی مختلف کشور رصد می‌شود. حسین میررجبی؛ معاون حفاظت و امور اراضی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، درخصوص ضرورت مبارزه با زمین‌خواری، گفت: ارایه آمار زمین‌خواری در چندین دستگاه پراکنده است؛ از سال ۱۳۹۶ کارگروه مبارزه با زمین‌خواری و ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی پیگیر موضوع عدم وجود سامانه صدور مجوز در حوزه زمین و سامانه هوشمند در پایش اراضی بوده است. وی افزود: در حال‌حاضر صدور مجوز‌ها و همچنین در پاسخگویی به استعلامات با چالش‌های بسیار زیادی مواجه هستیم و مردم از نحوه صدور مجوز‌ها ناراضی هستند. زمان‌بر بودن، تداخل وظایف، عدم شفافیت و رانت اطلاعاتی در بعضی دستگاه‌ها جهت صدور مجوز‌ها وجود دارد. میررجبی؛ ادامه داد: سامانه پنجره واحد مدیریت زمین یک سامانه هوشمند است که در موضوع سرمایه‌گذاری کاملاً شفاف عمل می‌کند. در ضوابط اجرایی سازمان منابع طبیعی کشور به‌عنوان راهبر سامانه معرفی شد و بنا داریم در قالب بارگذاری لایه‌های مختلف حوزه عملیاتی دستگاه‌ها، صدور مجوز‌ها را تسهیل نماییم. این مقام مسؤول، اظهار داشت: در درجه اول موضوع مهم و بسیار جدی که در کشور وجود دارد برنامه آمایش سرزمین است. لایه اولیه‌ای که قصد تکمیل آن را داریم موضوع بارگذاری نقشه‌های مطالعاتی آمایش سرزمین است. سایر دستگاه‌ها از جمله سازمان منابع طبیعی، وزارت راه‌وشهرسازی سازمان اوقاف، امور خیریه، بنیاد مسکن و سایر دستگاه‌ها باید نقشه حوزه عملیاتی خود را در آن سامانه بارگذاری نمایند. وی تصریح کرد: وقتی متقاضی سرمایه‌گذاری به پنجره واحد مدیریت زمین مراجعه می‌نماید و نقشه ملک خود را بارگذاری می‌کند یا در خواست فعالیت در حوزه گردشگری را دارد سامانه پنجره واحد مدیریت زمین می‌تواند به شکل هوشمند آن را با برنامه آمایش سرزمین، نقشه کاربری اراضی، حوزه عملیاتی دستگاه‌ها مثل حریم راه‌آهن جاده‌ها منابع طبیعی و… تطبیق دهد، آنگاه سامانه به‌صورت آنلاین و فوری تشخیص می‌دهد که این عرصه در حوزه موردنظر مستعد و قابل‌سرمایه‌گذاری است یا خیر. میررجبی؛ ادامه داد: اگر کسی نقشه‌ای برای انتخاب زمین نداشته‌ باشد، با مراجعه به سامانه پنجره واحد مدیریت زمین می‌تواند کاربری مدنظر خود را انتخاب کند و سامانه پنجره واحد مدیریت زمین، عرصه‌هایی را به‌صورت هوشمند معرفی می‌کند. وی درخصوص موضوع پایش اراضی، اظهار داشت: تعداد زیادی زمین وجود دارد که جزء انفال است. در سازمان منابع طبیعی کشور بالغ بر ۱۳۷ میلیون هکتار عرصه منابع طبیعی در قالب جنگل، مرتع، اراضی جنگلی، بیشه‌های طبیعی و اراضی بیابانی وجود دارد که متأسفانه بعضاً در معرض زمین‌خواری قرار می‌گیرند. این مقام مسؤول، ادامه داد: در حال‌حاضر قبل از ایجاد سامانه پنجره واحد نیروهای حفاظتی دستگاه‌های مختلف در حوزه عملیاتی خود باید به‌صورت فیزیکی برای تشخیص اراضی تصرف شده به محل مراجعه می‌کردند. این موضوع چالش‌هایی همچون کمبود نیرو، شرایط توپوگرافی، صعب‌‌العبور بودن و موارد مختلفی که علی‌رغم پیگیری ۲۴ ساعته دستگاه‌ها ممکن بود اراضی تصرف شده رصد یا اصلاً شناسایی نشوند. وی افزود: با ایجاد سامانه پنجره واحد مدیریت زمین این امکان برای ۱۱ استان فعال شده است که این سامانه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و بروز را با تصاویر ماهواره‌ای قدیمی‌تر تطبیق می‌دهد و به‌صورت هوشمند آن‌‌ها را پایش می‌کند و هرگونه تغییر کاربری که در هر عرصه رخ دهد، سامانه به‌صورت هوشمند هشدار صادر می‌دهد. میررجبی؛ در پایان اظهار داشت: این سامانه توسط سازمان فناوری اطلاعات، وزارت اطلاعات، سازمان منابع طبیعی و ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی به‌طور مرتب رصد و پایش‌ می‌شود. به‌صراحت می‌توان گفت؛ ضوابط اجرایی پنجره واحد مدیریت زمین به‌طور دقیق تنظیم شده است و سازمان‌های مذکور می‌توانند کم‌کاری دستگاه‌های مرتبط با این سامانه را به مراجع ذی‌ربط برای برخوردهای قانونی گزارش دهند.