اما و اگرهای توافق تغییرات آب و هوایی پاریس

 

۱۹-۱۷ فوریه ۲۰۱۶ سئول میزبان شرکت‌کنندگان در کنفرانس «پاسخ هماهنگ آسیا و اقیانوسیه به توافق اجلاس سران تغییرات آب و هوایی (COP21)» بود.

این رویداد با حضور مسؤولین ارشد دولتی و اساتید دانشگاه و صاحب‌نظران در حوزه‌های انرژی و محیط‌زیست از بیش از ۱۵ کشور آسیایی توسط مؤسسه بانک توسعه آسیایی (ADBI) در هتل لوته شهر سئول کره جنوبی برگزار شد.

در سال ۲۰۱۵ کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل که به COP21 یا CMP 11 معروف است در فاصله بین روزهای ۳۰ نوامبر – ۱۲ دسامبر در شهر پاریس فرانسه برگزار شد. این رویداد در بیست‌وسومین سال از اولین کنفرانس سازمان ملل در خصوص تغییرات آب و هوایی در سال ۱۹۹۲ و در فاصله هجدهمین سال از نشست کیوتو برگزار شد که طی آن «پیمان کیوتو» امضا شد.

به گزارش ایسنا، فرهاد تقی‌زاده حصاری استاد اقتصاد انرژی در دانشگاه‌های کیو و توکیو ژاپن و دستیار رییس مؤسسه بانک توسعه آسیایی، به تشریح سخنرانی خود در نشست تغییرات آب و هوایی سئول و وضعیت گرم شدن کره زمین در خصوص اجلاس سران COP21 و توافقات حاصله پرداخت.

وی خاطرنشان کرد: در اجلاس سران COP21 که به توافق پاریس معروف است، اجماع جهانی برای کاهش تغییرات آب و هوایی ایجاد شد. متن این توافق به اجماع نمایندگان ۱۹۶ کشور حاضر در این رویداد رسید. اما این توافق تنها زمانی الزام قانونی پیدا می‌کند که مشترکاً توسط ۵۵ کشور که در مجموع حداقل ۵۵ درصد از گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند، تصویب گردد. به منظور اجرایی شدن توافق پاریس این اعضا می‌بایست توافق پاریس را در نیویورک در فاصله بین روز‌های ۲۲ آوریل ۲۰۱۶ (روز زمین) و ۲۱ آوریل ۲۰۱۷ امضا نموده و در نظام قانونی کشور‌های خود به اجرا در آورند.

تقی‌زاده یکی از دستاورد‌های نشست پاریس را اجماعی جهانی در خصوص تعیین سقف برای محدود کردن گرم شدن کره زمین دانست و دستاوردهای آن را این‌طور برشمرد: محدود کردن سطح افزایش میانگین دمای کره زمین تا کم‌تر از ۲ درجه سلسیوس بالاتر از پیش از دوران صنعتی شدن و تلاش برای محدود کردن افزایش دمای کره زمین تا ۱٫۵ درجه پیش از سطح صنعتی شدن.

این دستیار رییس مؤسسه بانک توسعه آسیایی در رابطه با این‌که وضعیت گرم شدن کره زمین تا چه میزان بحرانی است و چه عواقبی به بار آورده است، نیز گفت: در فاصله بین ۶۵۰ هزار سال قبل تا سال ۱۹۵۰ میلادی، سطح دی‌اکسیدکربن در اتمسفر هیچ گاه به بیش از ۳۰۰ppm نرسیده بود. اما از سال ۱۹۵۰ تا کنون این رقم به بیش از ۴۰۰ppm رسیده است که به دلیل افزایش فرایند صنعتی شدن در نقاط مختلف کره زمین و به موجب آن افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای بوده است. افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای منجر به گرم‌تر شدن کره زمین و ایجاد تغییرات آب و هوایی می‌گردد که عواقب مختلفی نظیر: بالا آمدن سطح دریاها، گرم شدن اقیانوس‌ها، آب شدن لایه‌های یخی، آب شدن یخ‌های قطبی، آب شدن یخچال‌ها، اسیدی شدن اقیانوس‌ها و رویداد‌های اقلیمی افراطی را به بار آورده است.

وی ادامه داد: به عنوان مثال در قرن اخیر سطح آب دریا‌ها تقریباً ۱۷ سانتی‌متر افزایش داشته است. سرعت بالا آمدن سطح آب دریا‌ها در دهه اخیر دوبرابر شده است. اقیانوس‌ها بخش عمده‌ای از افزایش دمای کره زمین را جذب کرده‌اند، این امر منجر به افزایش ۰٫۳۰۲ درجه فارنهایتی در ۷۰۰ متری بالای اقیانوس‌ها از سال ۱۹۶۰ تاکنون شده است، که خطر بزرگی برای حیات آب زیان می‌باشد. گرینلند و لایه‌های یخی قطب جنوب، بخش قابل ملاحظه‌ای از سطح خود را از دست داده‌اند. داده‌های اکتشافی ناسا نشان می‌دهد که گرینلند بین ۲۵۰-۱۵۰ کیلومتر مکعب از یخ‌های خود را در هر سال در فاصله بین سال‌های ۲۰۰۶-۲۰۰۲ از دست داده است، و قطب جنوب در حدود ۱۵۲ کیلومتر مکعب از حجم یخ خود را در فاصله بین سال‌های ۲۰۰۵-۲۰۰۲ از دست داده است. از آغاز انقلاب صنعتی تا کنون به دلیل افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و نفوذ آن‌ها توسط باران به آب اقیانوس‌ها، اسیدیته سطح اقیانوس‌ها در حدود ۳۰ درصد افزایش داشته است. میزان دی اکسید کربن جذب شده در لایه‌های بالایی اقیانوس‌ها هر سال بیش از ۲ میلیارد تن افزایش می‌یابد. افزایش تعداد سیلاب‌ها، باران‌های سیل آسا، خشکسالی، طوفان و خشک شدن دریاچه‌ها و مرداب‌ها نیز برخی از رویداد‌های افراطی ناشی از تغییرات اقلیمی کره زمین می‌باشند.

تقی زاده همچنین در پاسخ به این سؤال که بر آورد شما از نشست تغییرات اقلیمی سئول چیست و چه اقداماتی در سطح بین‌المللی برای کاهش تغییرات اقلیمی می‌بایست صورت گیرد، توضیح داد: از نقد‌های وارد بر توافق پاریس، عدم الزام‌آور بودن تعهدات و عدم وجود ضمانت اجرایی در آن می‌باشد. این توافق تنها هنگامی برای همه اعضا الزام‌آور خواهد بود که توسط ۵۵ کشور که در مجموع حداقل ۵۵ درصد از گاز‌های گلخانه‌ای جهان را منتشر می‌کنند، تصویب گردد. اما در عین حال تردید‌هایی برای عدم موافقت ایالات متحده به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز‌های گلخانه‌ای وجود دارد. چرا که پیش‌تر نیز پیمان کیوتو به واسطه عدم تصویب آن توسط آمریکا در دوران ریاست جمهوری بوش شکست خورد و به اجرا در نیامد.

وی خاطرنشان کرد: حتی در صورت تصویب توافق پاریس، باز هم سقف کاهش در انتشار آلاینده‌ها برای هر یک از اعضا انتخابی خواهد بود و الزامی برای میزان آن وجود ندارد. علاوه بر این در توافق پاریس، مکانیزمی اندیشیده نشده است که در صورتی که هر یک از اعضا از سقف‌های اعلام شده تخطی کرد، جریمه‌ای برای آن در نظر گرفته شود.

به گفته تقی‌زاده، در نشست سئول، اکثر قریب به اتفاق حضار بر این باور بودند، که یکی از دلایل عدم موفقیت توافق‌هایی که در عرض بیش از دو دهه اخیر در خصوص تغییرات آب و هوایی انجام شده است، نبود نهادی بین‌المللی است که مکانیزمی را برای ضمانت اجرایی و الزام توافقات، ایجاد کند. به عنوان مثال برای موضوع امنیت بین‌المللی، شورای امنیت در بدنه سازمان ملل وجود دارد. اگر هر کشوری به هر دلیلی امنیت جامعه جهانی را به خطر بیندازند این نهاد به عنوان بالا‌ترین مرجع حقوقی بین‌المللی وارد میدان می‌شود و با قطعنامه‌های خود، به آن کشور فشار وارد کرده و آن را محدود می‌کند. اما برای مقوله انتشار گازهای گلخانه‌ای، نهاد بین‌المللی وجود ندارد، که این الزامات را ایجاد کند.

 

تقی زاده در پایان گفت: باوجود این‌که در حال حاضر انتشار گازهای گلخانه‌ای در منطقه آسیای جنوبی شرقی بیش‌ترین سرعت رشد را در قیاس با سایر نقاط کره زمین دارد، اما گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی در حال حاضر ناشی از فعالیت‌های صنعتی کشور‌هایی که از دهه‌های قبل از آلوده‌کننده‌‌ترین کشور‌های جهان بوده‌اند، کشور‌هایی نظیر آمریکا، استرالیا و برخی از کشور‌های اروپایی. از این رو بیش‌تر هزینه جبران خسارات ناشی از تغییرات اقلیمی، و سرمایه‌گذاری‌های لازم برای ارتقای سطح فن‌آوری‌های موجود برای کاهش سطح آلایندگی در بخش‌های مختلف، می‌بایست توسط این آلوده کنندگان قدیمی به کشور‌های درحال توسعه پرداخت شود.