برتری ماندگاری محصولات پتروشیمی از بورس کالا در برابر اخراج آن

  گروه بورس کالا- پس از گذشت ماه‌ها ،همچنان تکلیف خروج پتروشیمی از بورس کالا مشخص نشده و از تشکل‌های مصرف‌کننده پایین دستی اصرار و از وزارت صنعت انکار! حتی چند روز پیش بود که خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا در مجمع تشخیص مصلحت بررسی شد و فعالان صنعت پتروشیمی ایران به منظور بررسی […]

 

گروه بورس کالا- پس از گذشت ماه‌ها ،همچنان تکلیف خروج پتروشیمی از بورس کالا مشخص نشده و از تشکل‌های مصرف‌کننده پایین دستی اصرار و از وزارت صنعت انکار!

حتی چند روز پیش بود که خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا در مجمع تشخیص مصلحت بررسی شد و فعالان صنعت پتروشیمی ایران به منظور بررسی معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا در دفتر معاونت پژوهش‌های حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام گردهم آمدند. در این جلسه که فعالان صنعت پتروشیمی کشور از جمله انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی، تشکل‌های مصرف کننده پایین دستی، مسؤولان وزارت صنعت، معدن و تجارت و مدیران شرکت بورس کالای ایران حضور داشتند، موضوع خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا بررسی شد. یکی از مباحثی است که طی چند وقت اخیر از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مطرح شده و انتقاد‌ها و نقطه نظرات برخی از صاحبان صنایع بالادستی و پایین دستی صنعت پتروشیمی را با خود به دنبال داشته است، از این رو می‌توان گفت در شرایط فعلی این موضوع به یکی از چالش‌های اساسی صنعت پتروشیمی تبدیل شده است.

همچنین چندی پیش با توجه به حساسیت موضوع خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا و احتمال ورود برخی از افراد سودجو به بازار عرضه و تقاضای محصولات پتروشیمی و ایجاد رانت در فرایند قیمت گذاری محصولات پتروشیمی، نشست تخصصی‌ای با محوریت موضوع مذکور و با حضور کارشناسان ارشد انجمن گروه کارفرمایی صنعت پتروشیمی، رییس هیأت مدیره اتحادیه سراسری تعاونی‌های تأمین نیاز صنایع پایین دستی پتروشیمی و کارشناسان ارشد بازار سرمایه برگزار شد تا مزایا و معایب عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا و نیز تبعات خروج آن از این بازار به بحث و گفت‌و‌گو گذاشته شود.

بر این اساس جلسه مذکور با مشارکت دو طرف متقاضی و عرضه کننده محصولات پتروشیمی در بورس کالا برگزار شد تا نقطه نظرات هر دو گروه ارایه و بررسی شود که در نهایت پس از بحث و گفت‌و‌گو مشخص شد که هر دو طرف یعنی صاحبان صنایع و مدیران واحدهای پتروشیمی و نیز تولیدکنندگان فعال در صنایع پایین دستی با تداوم عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا موافق هستند، حال آن که موانع و مشکلاتی در نحوه عرضه و تقاضای محصولات، قیمت‌گذاری آن‌ها در بورس کالا و پرداخت هزینه کارمزد وجود دارد و عمدتاً اختلاف نظرات در این موارد می‌باشد که در این گزارش در نظر داریم تا به ارایه خلاصه‌ای از نقطه نظرات کارشناسان ارشد هر دو حوزه که در جلسه مذکور حضور داشتند، بپردازیم.

در ابتدا پرویز صحاف زاده، معاون اجرایی دبیر انجمن گروه کارفرمایی صنعت پتروشیمی در خصوص موضوع مطروحه ابراز داشت: واحدهای پتروشیمی باید اطلاعات دقیقی از مقدار تقاضا برای محصولات تولیدی خود داشته باشند تا طبق آن برنامه‌ریزی سالانه‌ای را تدوین کنند. در همین راستا بار‌ها انجمن پتروشیمی از وزارت صنعت، معدن و تجارت درخواست نموده تا میزان مصرف واحدهای پایین دستی را به واحدهای پتروشیمی اعلام کند، اما بنا به دلایل مختلف علی‌رغم فعالیت چند هزار واحد پایین دستی این درخواست اجرایی نشد و اگرچه موافقت‌های اولیه‌ای در این خصوص انجام شده، اما نهایتاً دستورالعمل و بخش نامه‌ای به تصویب نرسید.

صحاف‌زاده با بیان این‌که انجمن با عرضه محصولات در بورس کالا مخالف نیست، افزود: برخی از گریدهای خاص همچون گریدهای پزشکی به دلیل این‌که همیشه در طول سال متقاضی ندارند و تولید نمی‌شوند، مصرف‌کننده و متقاضی محدودی دارند و از این رو باید مکانیزمی جهت دریافت عرضه و تقاضا در بورس کالا تعریف شود. حال آن که علی‌رغم پیگیری و انجام مذاکرات متعدد با مقامات مسؤول در بورس کالا طی یک سال و نیم اخیر اما هنوز نتیجه قطعی در این خصوص به دست نیامده است.

قبل از حضور محصولات پتروشیمی در بورس کالا، فروش تولیدات در حیات خلوت‌ها انجام می‌شد

در ادامه، نصرا… رضازاده، رییس اتحادیه سراسری تعاونی‌های تأمین نیاز صنایع پایین دستی پتروشیمی گفت: قبل از سال ۸۸ هیچ موادی در بورس کالا عرضه نمی‌شد و کلیه موارد در کشور به صورت مدیریتی در حیات خلوت‌ها تقسیم می‌شد که پس از سال‌ها مقامات مسؤول در وزارت صنعت دستور به عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا دادند. از این رو کار گروه تخصصی محصولات پتروشیمی تشکیل شد و طی آن میزان مواد تولید شده توسط شرکت‌های پتروشیمی همچون شازند اراک در کار گروه مطرح می‌شد و مصرف‌کنندگان نیز تقاضای خود را در سایت بهین‌یاب ثبت می‌کردند تا پس از بررسی اقدام به تولید و عرضه آن گردد.

بر این اساس، شرکت‌های پتروشیمی در بورس کالا به اندازه مقدار تقاضای ثبت شده در سایت بهین‌یاب عرضه می‌کردند و خریداران موظفند تا محصولات را بخرند و اگر نمی‌خریدند دلایل آن مورد بررسی قرار می‌گرفت و مشکلات پیش رو همچون کمبود نقدینگی با بحث و تعامل دو طرف متقاضی و عرضه کننده مرتفع می‌شد.

رضازاده افزود: پس از خصوصی شدن واحدهای پتروشیمی و مسایل ایجاد شده پیرامون نرخ خوراک مصرفی آن‌ها این موضوع مطرح می‌شود که مگر نه این‌که مزیت صنعت پتروشیمی می‌بایست حفظ شود، پس چرا نباید مواد پلیمری را با نرخ اتاق مبادلات ارزی در بورس کالا عرضه کنیم؟

وی ادامه داد: ما می‌دانیم که افرادی که در خارج از بورس کالا عرضه می‌کنند کار اشتباهی را انجام می‌دهند و به‌طور قطع تاوان این کار را خواهند داد و براساس اطلاعات دریافتی طی سال ۹۳ حدود ۸۰۰ هزار تن از محصولات پتروشیمی در خارج از بورس کالا به فروش رسیده است.

عرضه داخلی و وارداتی پتروشیمی روی یک تابلو برود

صفاری همچنین در پاسخ به انتقاد رضازاده مبنی بر دستور وزیر صنعت جهت تغییر درآمدهای ارزی حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی با ارز آزاد، گفت: صاحبان صنایع پایین دستی نیز تولیدات خود را با ارز آزاد صادر می‌کنند و نمی‌توان توقع داشت تا واحدهای پتروشیمی با ارز مبادله‌ای مبادرت به صادرات محصولات نمایند. علاوه بر این در صورتی که عرضه محصولات پتروشیمی تولید داخلی و محصولات وارداتی به همراه تقاضا در یک تابلوی معاملاتی انجام شود، شفاف‌سازی بهتری صورت می‌گیرد و به‌طور کلی می‌بایست در نحوه عرضه و تقاضا برای محصولات و نیز قیمت گذاری آن شفاف‌سازی انجام شود. چرا که برخی از متقاضیان تمایلی به شفاف‌سازی مقدار تقاضا ندارند.

مشخص نیست که محصولاتی که در بورس کالا متقاضی ندارند، در بازار آزاد به فروش برسند.

کریمی، مدیر امور فروش محصولات در شرکت پتروشیمی شازند اراک نیز در پاسخ به این سؤال که در صورتی که پس از دو بار عرضه محصولات در بورس کالا، چگونه و با چه مکانیزمی محصولات پتروشیمی که در بورس خریدار ندارند، در بازار به فروش می‌رسند، گفت: معلوم نیست که محصولات در بازار آزاد خریدار داشته باشد و به فروش برسد. حال آن که این مجموعه طی چند وقت اخیر دو مرتبه به سازمان بازرسی به همین دلیل فراخوانده شده تا در خصوص کاهش عرضه در بورس کالا توضیحاتی به مقامات مسؤول ارایه دهد.

صحاف زاده در ادامه توضیح داد: عده‌ای از تولیدکنندگان مشغول فعالیت هستند که در سایت بهین‌یاب تقاضای خود را ثبت نمی‌کنند و این افراد خریدار مواد از دلال‌ها هستند.

جمشید رادفرد، کارشناس انجمن صنفی گروه پتروشیمی نیز در این خصوص اظهار داشت: در شرایطی که نوسان قیمتی بالا باشد می‌توان محصولات را در قیمت‌های پایین در بورس کالا فروخت، اما در زمان صعود قیمت‌ها نمی‌توان این کار را انجام داد که می‌بایست این مشکل برطرف گردد.

موافقت هر دو گروه بر سر تداوم عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا

بر اساس این گزارش، این نشست با محوریت خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا برگزار شد و همان‌طور که عنوان شد تمام افراد حاضر در این جلسه که از مقامات و کارشناسان ارشد انجمن پتروشیمی و بازار سرمایه به شمار می‌روند، موافقت خود را جهت حضور محصولات پتروشیمی در بورس کالا اعلام داشتند. حال آن که به نظر می‌رسد موانعی در نحوه قیمت‌گذاری محصولات و مکانیزم عرضه و تقاضای آن وجود دارد که ار جمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

پیشنهادهایی برای بورس کالا

تولید کننده صنایع بالادست به برنامه جامع تولید نیاز دارد تا با برنامه‌ریزی سالانه ضایعات تولید را کاهش دهد و جهت برنامه‌هایی همچون صادرات محصولات تولیدی و تعمیرات و اورهال برنامه‌ریزی انجام دهد.

علاوه بر این، محصولات پتروشیمی خاص وجود دارد که شرایط خاص و مشتریان ویژه‌ای دارند و می‌بایست اختیار عرضه و تقاضا در قالب انعقاد قرارداد بلند مدت با خریدار باشد و بعضا ملاحظات کارمزد نیز مطرح می‌شود که البته به نظر اکثر فعالان صنعت و از جمله کارشناسان اتحادیه صنایع پایین دستی، هزینه کارمزد معاملات در بورس کالا بسیار ناچیز است و از این رو دغدغه اصلی فعالان صنعت، همان تعریف سازوکار مشخص به این منظور است. البته با تماس‌هایی که با بورس کالا داشتیم مثل این‌که اخیراً توسط بورس کالا چنین سازوکاری اخیراً تعریف شده است.

نکته بعدی این‌که براساس نظرات کارشناسان انجمن صنفی گروه پتروشیمی در شرایط رونق و رکود بازار نیاز به تکنیک‌های فروش می‌باشد و در این راستا بورس کالا می‌بایست مکانیزم تغییر تکنیک را تعریف کند.

و نکته آخر این‌که مکانیزم قیمت گذاری در بورس کالا از جهات مختلفی دارای ایراد است. چرا که از یک سو در شرایطی که تقاضا در بازار فروش محصولات زیاد است بورس کالا سقف قیمتی را برای محصولات تعیین می‌کند، اما کف قیمت فروش محصولات بدون محدودیت می‌باشد که این امر موجب می‌شود تا دلالان محصولات را در قیمت‌های پایین‌تر در بورس کالا خریداری کنند، سپس در خارج از بورس کالا با قیمت‌های بالا عرضه نمایند.

 

از سوی دیگر، اختلاف نظراتی در خصوص نرخ تسعیر ارز درآمدهای حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی وجود دارد و در حالی که انجمن صنفی صنعت پتروشیمی و واحدهای پتروشیمی موافق فروش خارجی محصولات با نرخ ارز آزاد هستند، اما اتحادیه صنایع پایین دستی با این موضوع مخالف است. علاوه بر این، محصولات پتروشیمی وارداتی نیز که با ارز مبادله‌ای وارد کشور می‌شوند، می‌بایست در بورس کالا عرضه گردند.