کشف لیتیوم در ایران منجر به لغو تحریم‌ها و تغییر ژئوپلتیک منطقه می‌شود؟

کشف معدن لیتیوم در ایران و پیامدهای بالقوه آن بر اکوسیستم جهانی باتری و وسایل‌نقلیه برقی همچنان یکی از موضوعات مورد بحث در محافل رسانه‌ای جهان است. به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از وبگاه تخصصی معدن «ماینینگ»، با انتشار مقاله‌ای در این باره تلاش کرده سناریوهای احتمالی و پیامدهای ژئوپلتیک و ژئو اکونومیک کشف معدن […]

کشف معدن لیتیوم در ایران و پیامدهای بالقوه آن بر اکوسیستم جهانی باتری و وسایل‌نقلیه برقی همچنان یکی از موضوعات مورد بحث در محافل رسانه‌ای جهان است. به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از وبگاه تخصصی معدن «ماینینگ»، با انتشار مقاله‌ای در این باره تلاش کرده سناریوهای احتمالی و پیامدهای ژئوپلتیک و ژئو اکونومیک کشف معدن لیتیوم در ایران را مورد بررسی قرار دهد. در حالی که بخش معدن در کشورهای عربی خلیج‌فارس شروع به رشد کرده است، ایران نیز در سال‌های اخیر اقداماتی را برای توسعه بخش معدن و فلزات خود به‌عنوان برنامه‌ای برای تنوع بخشیدن به اقتصاد نفتی خود آغاز کرده است. حدود هفت درصد از ذخایر معدنی جهان در ایران یافت می‌شود که این کشور را به یکی از مهم‌‌ترین تولیدکنندگان مواد معدنی در جهان تبدیل می‌کند. ایران با ذخایر بالقوه بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار، در میان ۱۵ کشور بزرگ غنی از مواد معدنی قرار دارد. این کشور دارای ذخایر عمده روی، مس، نمک، زغال‌سنگ، سنگ‌آهن، اورانیوم، سرب، طلا، بوکسیت (برای آلومینیوم)، مولیبدن، آنتیموان، گوگرد، شن و ماسه و احتمالاً با کشف جدید، لیتیوم است. علی‌رغم اینکه ایران ثروت عظیم معدنی دارد، هنوز نتوانسته از ظرفیت کامل بخش معدن خود در اقتصاد ملی استفاده کند. یکی از دلایل اصلی این امر کمبود ماشین‌آلات و تجهیزات و فناوری‌های لازم است. برای مقابله با چالش اخیر، دولت ایران تلاش‌ها را بر حمایت از صنعت صادرات محور و تولیدکنندگان دانش‌بنیان برای تحقیق و تولید ماشین‌آلات جدید به‌عنوان بخشی از زمینه‌های توسعه در بخش استخراج متمرکز کرده است. ایران از طریق استخراج معادن می‌تواند فعالیت‌هایی را افزایش دهد که میلیارد‌ها دلار درآمد ارزی برای کشور ایجاد کرده و در عین حال صد‌ها هزار شغل جدید برای جوانان خود ایجاد کند. ابراهیم‌علی مولابیگی؛ یکی از مقام‌های وزارت صنعت و معدن ایران از کشف اولین ذخیره لیتیوم در این کشوربه میزان ۸٫۵ میلیون تن در استان همدان خبر داده است. به گفته محمدهادی احمدی؛ معاون وزیر صنعت،معدن‌وتجارت ایران، این کشور در دو سال آینده قادر به استخراج لیتیوم از دو ذخایر جدید لیتیوم خود است. این معدن مساحتی حدود ۱۱ کیلومتر مربع در دشت قهاوند در ۵۰ کیلومتری شرق مرکز استان همدان قرار دارد. این کشف نزدیک به چهار سال به طول انجامید و وزارت صنعت،معدن‌وتجارت در حال‌حاضر در حال مطالعه ظرفیت‌های فناوری موجود در دو کشور توسعه یافته به‌عنوان بخشی از تلاش‌ها برای راه اندازی معادن از طریق مشارکت با سرمایه‌گذاران خصوصی است. مسؤولان این وزارتخانه انتظار دارند ذخایر سنگ لیتیوم بیشتری در همدان کشف شود. اگر برآورد ۸٫۵ میلیون تنی دقیق باشد، به این معناست که ایران در حال‌حاضر دومین ذخایر بزرگ لیتیوم در جهان را در اختیار دارد. این بزرگ‌ترین ذخایر خارج از آمریکای جنوبی خواهد بود؛ پس از ذخیره ۹٫۲ میلیون تنی در شیلی. با ذخایر جهانی لیتیوم که حدود ۸۹ میلیون تن تخمین زده می‌شود، ایران تقریباً یک‌دهم عرضه لیتیوم جهان را در اختیار دارد. کشف اخیر لیتیوم ایران توجه بیشتری را به بخش معدن در خاورمیانه معطوف خواهد کرد. چرا؟ نخست، به این دلیل که این ماده معدنی اهمیتی راهبردی برای اکثر فناوری‌های کم‌کربن که به آینده کم‌کربن در اکوسیستم جهانی باتری و وسایل‌نقلیه برقی کمک می‌کنند، دارد. دوم، وزن ژئوپلیتیکی که ایران می‌تواند از لیتیوم به‌عنوان ابزار منابع طبیعی برای مذاکره در مورد رفع تحریم‌های اعمال شده توسط غرب (ایالات متحده، اتحادیه اروپا و متحدانش) استفاده کند. سوم، ایران می‌تواند از این پتانسیل معدنی خود به‌عنوان پشتوانه‌ای برای جذب بیشتر سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد خود استفاده کند. چهارم که اهمیت ژئوپلیتیک گسترده‌تری دارد، ایران ممکن است از لیتیوم برای تقویت بیشتر روابط خود با چین استفاده کند. به‌عنوان مثال، ایران و عربستان‌سعودی اخیراً با میانجیگری چین و در شهر پکن توافق عادی‌سازی روابط خود را امضاء کرده‌اند. چین با تولید بیش از سه‌چهارم باتری‌های لیتیوم یونی جهان و کنترل بیشتر تأسیسات پردازش لیتیوم جهان که در رقابت جهانی باتری‌ها پیشرو هستند، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده لیتیوم است. مجموعه گسترده‌تری از پیامدهای ژئوپلیتیکی وجود دارد که ممکن است سرنوشت روابط دیپلماتیک بین کشور‌ها را تغییر دهد. آیا غرب حاضر خواهد بود برای دسترسی به لیتیوم مورد نیاز صنایع باتری و خودروهای برقی خود، مذاکرات را با ایران از سر گرفته و تحریم‌های خود را لغو کند؟ آیا کشف اخیر ایران باعث افزایش تنش با همسایگانش می‌شود؟ ایران اولین کشوری در خاورمیانه است که کشف لیتیوم را اعلام کرده است، آیا این موضوع دیگر کشورهای منطقه را به کشف پتانسیل بخش معدن خود با تمرکز بر جستجوی مواد معدنی حیاتی و فلزات باتری سوق خواهد داد؟ آیا لیتیوم عامل تهاجم و بی‌ثباتی سیاسی در خاورمیانه خواهد بود؟ آیا اتحادهای جدید و دیپلماسی معدنی بین کشور‌ها شکل خواهد گرفت؟ هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که آینده چگونه پیش خواهد رفت، همه سؤالات و اظهارات ضمنی ژئوپلیتیکی بالا سناریوهای احتمالی را ارایه می‌دهند. از این پس همه نگاه‌ها به ایران به‌عنوان اولین دارنده ذخایر لیتیوم در منطقه خاورمیانه خواهد بود. کشف لیتیوم در این منطقه نشان می‌دهد که بخش معدن خاورمیانه ممکن است به یک بازیگر جدید و کلیدی در تأمین فلزات باتری و مواد معدنی حیاتی تبدیل شود که به اکوسیستم جهانی باتری و وسایل‌نقلیه برقی کمک می‌کند.