مقدمهای بر هوشمصنوعی و چتباتها بخش اول: معرفی، قابلیتها و تعاریف گردآوری، تنظیم و تألیف، علیرضارضایی مشاور و مدرس حل مسأله و توسعه بازار مقدمه : رشد سریع هوش مصنوعی (AI) که مخفف عبارت (Artificial intelligence) یا هوش ساختگی میباشد و قابلیتهای قدرتمند آن و همچنین تحول ایجاد شده به وسیله هوش مصنوعی در […]
مقدمهای بر هوشمصنوعی و چتباتها
بخش اول: معرفی، قابلیتها و تعاریف
گردآوری، تنظیم و تألیف، علیرضارضایی
مشاور و مدرس حل مسأله و توسعه بازار
مقدمه :
رشد سریع هوش مصنوعی (AI) که مخفف عبارت (Artificial intelligence) یا هوش ساختگی میباشد و قابلیتهای قدرتمند آن و همچنین تحول ایجاد شده به وسیله هوش مصنوعی در صنایع مختلف، رهبران کسب و کار و بخش زیادی از مردم را به این فکر واداشته است که به اوج تحقیقات هوش مصنوعی و به حداکثر رساندن پتانسیل هوش مصنوعی نزدیک هستیم. با این حال، درک انواع هوش مصنوعی که در حالحاضر وجود دارند، تصویر واضحتری از قابلیتهای هوش مصنوعی موجود و راه طولانی پیشرو برای تحقیقات هوش مصنوعی ارائه میدهد.
بدون شک هوش مصنوعی یکی از پیچیدهترین و شگفتانگیزترین دستاوردهای بشر است و هنوز تا حد زیادی این رشته کشف نشده باقی مانده است. به این معنی که هر برنامه شگفتانگیز هوش مصنوعی که امروز میبینیم، صرفاً جنبه کوچکی از هوش مصنوعی را نشان میدهد. همین موضوع باعث شده است اثرات بالقوه هوش مصنوعی در شکلدهی آینده هنوز مبهم باشد.
رشد سریع هوش مصنوعی و قابلیتهای قدرتمند آن درکنار تصویرسازی رسانهها، مردم را نسبت به هوش مصنوعی تا حدی دچار ترس و بدبینی کرده است. همچنین پیشرفتهای چشمگیر حوزه هوش مصنوعی باعث شده که رهبران تجاری و مردم، تصور کنند در مسیر رسیدن به قلههای حوزه AI راه زیادی نمانده است.
این در حالی است که هنوز راه بسیار طولانی در توسعه، پیشرفت و نمایان شدن همه قابلیتهای این فناوری در پیش داریم. با این حال، شناخت انواع هوش مصنوعی و گونههای موجود آن، تصویر روشنی از تواناییهای موجود هوش مصنوعی ارائه خواهد داد.
در این مقاله چند بخشی، ابتدا تعریفهای معتبرتر در رابطه با هوش مصنوعی را مرور میکنیم، سپس انواع هوش مصنوعی را از نظر قابلیت و کارکرد معرفی میکنیم و سپس به سراغ یکی از برنامههای مبتنی بر هوش مصنوعی یعنی چتباتها (برنامههای دارای هوش مصنوعی گفتوگو محور) خواهیم رفت و در رابطه با پدیدههای این روزهای این تکنولوژی نوظهور، به تفصیل صحبت خواهیم کرد.
تعریف هوش مصنوعی:
انواع هوش مصنوعی
بهطور کلی انواع هوش مصنوعی از دو جنبه قابل دستهبندی است که انواع هوش مصنوعی براساس قابلیتها و انواع AI براساس کارکرد را شامل میشود:
انواع هوش مصنوعی براساس قابلیتها:
– هوش مصنوعی محدود (Narrow AI) :
هوش مصنوعی محدود که نام دیگر آن هوش مصنوعی ضعیف (Weak AI) است، صرفاً بر یک کارکرد خاص متمرکز است و نمیتواند فراتر از آن فعالیت کند. هوش مصنوعی محدود بر زیرمجموعهای واحد از کارکردهای شناختی تمرکز دارد. کاربردهای این نوع هوش مصنوعی در زندگی ما و با توسعه هرچه بیشتر یادگیری ماشین و یادگیری عمیق، بیش از پیش فراگیر شده است.
دستیار صوتی هوشمند Siri اپل نمونهای از هوش مصنوعی محدود است که با مجموعهای از کارکردهای از پیشتعریفشده عمل میکند. فعالیت Apple Siri در خارج از محدوده ممکن است آن را دچار اختلال کند.
دستیار IBM Watson نیز نمونهای دیگر از هوش مصنوعی محدود به حساب میآید که با بهکارگیری رایانش شناختی (Cognitive Computing) ، یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing) اطلاعات را پردازش و تحلیل میکند و به سؤالات کاربران پاسخ میدهد. IBM Watson توانست یکبار رقیب انسانی خود را در نمایش بازی محبوب Jeopardy شکست دهد و قهرمان شود.
برخی نمونههای دیگر از هوش مصنوعی محدود شامل مترجم گوگل، برنامههای بازشناسی تصویر، سیستمهای توصیهگر ریکامندر، فیلتر اسپم و الگوریتمهای گوگل در سئو میباشد.
هوش مصنوعی عمومی (General AI):
از دیگر انواع هوش مصنوعی میتوان به هوش مصنوعی عمومی یا قوی (strong AI) اشاره کرد.
General AI هر وظیفه فکری که انسان به انجام میرساند را درک کرده و یاد میگیرد.
به این ترتیب ماشینها را قادر میسازد تا دانش و مهارتهای خود را در زمینههای مختلفی استفاده کنند.
البته دانشمندان تاکنون نتوانستهاند به این فناوری بهطور کامل دست یابند؛ زیرا برای ساخت ماشینهایی که بتوانند در حد نوع بشر توانمند باشند، باید از قابلیتی برای هوشیارسازی آنها استفاده کنند که این تکنولوژی هنوز در دسترس نیست، اما براساس میزان رشدی که در حیطه هوش مصنوعی شاهد آن هستیم، بهنظر میرسد احتمال دستیابی به نمونههای ساده و اولیه از این توان فکری و مهارتی در هوش مصنوعی در کمتر از پنج سال آینده قابل دسترسی مینماید و براساس ظرفیت خودیادگیری آن، ممکن است در میان مدت پس از آن، شاهد ارتقای چشمگیر در این تکنولوژی باشیم.
Fujitsu سوپر کامپیوتری را با نام کامپیوتر K طراحی کرده است که میتوان از تولید آن به عنوان گامی در مسیر پیشرفت هوش مصنوعی عمومی یاد کرد.
ابَر هوش مصنوعی (Super AI):
یکی دیگر از انواع هوش مصنوعی که از هوش انسان نیز پیشی میگیرد و میتواند هر کاری را بهتر از انسانها به انجام رساند، سوپر هوش مصنوعی نام دارد. طبیعتاً با توجه به عدم دستیابی به هوش مصنوعی عمومی، دانشمندان هنوز موفق به ایجاد Super AI نشدهاند. و واقعاً معلوم نیست سطح هوش، قابلیت و مهارتهای این اَبَرهوشها تا چه حدی باشد البته اینکه این سوپرایآیها همزمان با ارتقای هوش و ویژگیهای خود در طی دورهای از زمان، خردمند و دارای قدرت تمیز بین خوب و بد و صحیح و ناراستی و انتخاب عقلایی و با تدبیر در بین گزینهها هم خواهند بود یا ممکن است شرور (هر نوع از شرارت و تباهی) یا ابله (خرفت یا دارای مشکل روانی و…) یا دارای شخصیت بیشعور (بیشعوری مصطلح) بشوند، این موضوع نکته بسیار مهمی است که بهنظر میرسد انسان قبل از حرکت به سمت ساخت چنین سوپرهوشها و حتی هوشهای مصنوعی جنرال، احتیاط کامل در رابطه با خروجیهای احتمالی داشته باشد!
ویژگیهایی که ماشینها و سیستمهای مبتنی بر این نوع از هوش مصنوعی دارند عبارتند از:
نکتهای وجود دارد که از نظر نگارنده این احتمال بسیار محتمل است که هوشهای مصنوعی در رده قوی (عمومی) که احتمالا در دهه پیشرو به رشد قابل قبولی خواهند رسید، به مرور و بدون کمک انسان (یا کمک حداقلی) میتوانند به سطوح بالاتر دست یافته (خود ارتقاء براساس یادگیری) و اَبَرهوش مصنوعی از دل آنها بیرون خواهد آمد.
انواع هوش مصنوعی براساس کارکرد:
ماشینهای واکنشی یا واکنش گرا (Reactive Machines):
ماشین واکنشی که به آن ماشین انفعالی یا منفعل هم میگویند، شکل اولیهای از انواع هوش مصنوعی است که از تجربیات و سوابق گذشته برای پیشبینی استفاده نمیکند و تنها از دادههای حاضر استفاده میکند. ماشین واکنشی دنیای پیرامون را درک میکند و نسبت به آن واکنش نشان میدهد. کارکردهای خاصی در ماشینهای واکنشی تعریف شدهاند و امکان فعالیت فراتر از آن برای این نوع از ماشینها امکانپذیر نیست.
هوش مصنوعی Deep Blue متعلق به شرکت IBM که موفق گردید استاد بزرگ شطرنج، گری کاسپاروف، را شکست دهد، یک ماشین واکنشی است که با دیدن محل مهرههای صفحه شطرنج نسبت به آنها واکنش نشان میدهد. ماشین Deep Blue نمیتواند سوابق و تجربیات قبلی خود را در نظر بگیرد و با یادگیری از عملیات قبلی، خود را بهبود بدهد (یا دچار تعلل و اشتباه شود). این ماشین صرفاً مهرههای شطرنج را شناسایی میکند، نحوه حرکت آنها را میداند و پیشبینی میکند که حرکتهای بعدی او و رقیبش چه خواهند بود. دیپ بلو هیچ یک از دادههای قبل از لحظه حاضر را در نظر نمیگیرد و با نگاه به صفحه شطرنج از بین حرکتهای ممکن، یک حرکت را انتخاب و اجرا میکند.
هوش مصنوعی از نوع نظریه محدود شده (Limited Theory):
سیستمهای با حافظه محدود، دستهای از انواع هوش مصنوعی هستند که از دادههای گذشته یاد میگیرند تا بتواند تصمیمگیری کنند. این ماشینها آموزش میبینند تا از دادههای قبلی برای تصمیمگیریهای آینده استفاده کنند.
حافظه در چنین سیستمهایی کوتاهمدت است. این سیستمها صرفاً در بازهزمانی معینی امکان استفاده از دادهها را دارند و مجاز به بایگانی دادهها در کتابخانه تجربیات خود نیستند. این نوع تکنولوژی در خودروهای خودران مورد استفاده قرار میگیرد.
نحوه عملکرد هوش مصنوعی حافظه محدود در خودروهای خودران به صورت زیر است.
هوش مصنوعی حافظه محدود مشاهده میکند که وسایل نقلیه در محیط اطراف، در زمان حاضر و با گذر زمان، چگونه حرکت میکنند.
این نوع ماشین، علاوه بر دریافت جریان دادههای مستمر، دادههای ایستا شامل خطکشی مسیر و چراغهای راهنمایی و رانندگی را ذخیره میکند.
موقعی که وسیله نقلیه تصمیم دارد خط مسیر خود را تغییر دهد، این دادهها فراخوانی میشوند؛ بهطوری که در حرکت دیگر رانندگان اختلالی ایجاد نشود یا تصادفی رخ ندهد.
شرکت میتسوبیشی الکتریک در حال انجام تحقیقاتی برای بهبود این نوع از هوش مصنوعی در موارد استفاده مختلفی از جمله خودروی خودران است.
هوش مصنوعی از نوع نظریه ذهن (Theory of Mind):
این نوع از هوش مصنوعی بیانگر کلاس پیشرفتهای از تکنولوژی است و در حالحاضر صرفاQ به صورت یک مفهوم است. نظریه ذهن یکی از انواع هوش مصنوعی براساس کارکرد است که بیان میکند افراد و اشیای موجود در محیط میتوانند احساسات و رفتارها را تغییر دهند. این نوع هوش مصنوعی باید عواطف، احساسات و افکار را درک کند. اگر چه این حوزه پیشرفتهای زیادی داشته، اما هنوز به تکامل نرسیده است و دانشمندان تا به امروز نتوانستهاند بهطور کامل به آن دستیابی پیدا کنند. با این حال پیشرفتهای مهمی در این زمینه ایجاد شده است.
ماشینهایی که از نظریه ذهن پیروی میکنند، قادر به درک و ابراز احساسات هستند
ماشین Kismet نمونه عملی نظریه ذهن به حساب میآید که شامل یک ربات به شکل سر انسان است و توسط پژوهشگری در مرکز فناوریهای ماساچوست (MIT) در اواخر دهه ۹۰ ساخته شد. Kismet میتواند از عواطف انسانی تقلید کند و آنها را تشخیص دهد. هر دوی این توانمندیها، پیشرفتهای مهمی در نظریه ذهن و AI به حساب میآیند، اما Kismet قادر نیست تماس چشمی برقرار کند و به انسانها توجه نشان دهد، این احتمال دارد که متخصصان امایتی و یا دیگر مراکز فناوری در حال کار روی نمونههای پیشرفته تر از kismet هستند و یا حتی به موفقیتهای بزرگی دست پیدا کرده باشند که در آینده از آن رونمایی خواهند کرد.
هوش مصنوعی از نوع خود آگاهی (Self–Awareness):
این نوع AI در حد فرضیه است. چنین سیستمهایی، ویژگیها، حالتها و شرایط درونی خود و همچنین احساسات انسانی را درک میکنند. این ماشینها هوشمندتر از ذهن انسانی خواهند بود. سیستم خودآگاه نه تنها قادر است عواطف را در تعامل با دیگران درک کند و برانگیخته سازد، بلکه عواطف، نیازها و اعتقادات خود را دارد.
خودآگاهی در Al به ماشینهایی اشاره دارد که هوشمندتر از ذهن انسانها هستند که در این مورد هم بهنظر میرسد هوشهای مصنوعی از نوع نظریه ذهن که در برخی از انواع پیشرفته آنها در حال ظهور است، در میان مدت بتوانند براساس مکانیزم یادگیرندهای که در آنها تعبیه شده است و همچنین در تعامل با انسانها به سطوح اولیه هوش مصنوعی از نوع خود آگاهی ارتقاء پیدا نمایند و همین ارتقاء کمک شایانی به دانشمندان خواهد کرد تا هوشهای خود آگاه مصنوعی را طراحی نمایند. البته همچنان بحث خردمندی، شرارت یا ابلهی و یا آنچه در بیان عامه به آن بیشعوری گفته میشود، و امکان بروز کدام حالات از این دست، در رابطه با این نوع رباتها جدی است.
چتباتهای هوش مصنوعی:
باتوجه به اینکه در بخش دوم این مقاله در نظر داریم در رابطه با چتباتهای مبتنی بر هوش مصنوعی صحبت نموده و به سراغ معروفترین چتباتهای هوش مصنوعی که این روزها سروصدای زیادی به پا کردهاند، برویم، قبل از آن و در این بخش تعریف و معرفی چتبات، انواع آن از نظر قابلیت و همچنین کارکرد و مزایای استفاده از چتباتها را مرور مینماییم و در بخشهای بعدی بهطور کامل به معرفی و مقایسه توانمندی و ویژگیهای Chatgpt و Google Bard خواهیم پرداخت.
تعریف چتبات:
chatbot یک نرمافزار هوش مصنوعی (AI) است که میتواند از طریق برنامههای پیامرسان، وبسایتها، اپلیکیشنهای موبایلی و یا تلفن، انجام مکالمه (چت) با یک کاربر را به زبان طبیعی و انسانی با کمک تکنولوژی پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing) شبیهسازی کند. چتباتها اغلب به عنوان یکی از پیشرفتهترین و کارآمدترین ابزار، جهت تعامل بین انسان و ماشین محسوب میشوند. درواقع چتباتها که از پردازش زبان طبیعی (NLP) استفاده میکنند، نمایانگر تکامل سیستم پاسخگویی به سؤالات هستند. بنابراین chatbot را میتوان به عنوان یک برنامه رایانهای مبتنی بر هوش مصنوعی تعریف کرد که مکالمات انسانی را شبیهسازی میکند. این نرمافزار هوش مصنوعی، درخواستهای کاربر را تفسیر و پردازش کرده و سریعاً به آنها پاسخ میدهد. به مشتریان خدماتدهی میکنند و به پرسشهای آنها پاسخ داده و به مشتریان اطلاعات رسانی میکنند. چتباتها قابلیت بارگذاری روی هر بستر مبتنی بر چت و پیامرسان را دارند.
آینده تحت تأثیر چتباتها چگونه خواهد بود؟
قطعاً نقش چتباتها در آینده بیشتر و پررنگتر خواهد بود. با توجه به روند رو به رشد چتباتها و چشمانداز بازار، اتخاذ راههای خلاقانه جهت ارائه تعاملات مداوم با مشتری، موضوع حائز اهمیتی است. طبق گفته گارتنر: «هوش مصنوعی (AI) طی دو سال آینده سرمایه اصلی تجربه مشتری خواهد بود، ۴۷ درصد از سازمانها برای پشتیبانی مشتری از chatbot استفاده خواهند کرد و ۴۰ درصد از شرکتها، دستیارهای مجازی را مستقر خواهند نمود.»
هنگامی که چتباتها در مجموعههای مختلف تجاری و صنایع مستقر میشوند، به عنوان یک کاتالیزور عمل کرده و کارایی را افزایش خواهند داد. کاربردهای مختلف این چتباتها را میتوان به شرح ذیل معرفی نمود:
خدمات مشتری یکی از فعالیتهای اصلی کسبوکارها است که چتباتها در آن نقشی پر رنگ دارند. مشاغل میتوانند با استفاده از رباتهای گفتوگوی هوش مصنوعی، در هزینههای پشتیبانی مشتری صرفهجویی کرده و معیارهای اصلی کارآیی را بالاتر ببرند که این موضوع باعث افزایش تجربه خدمات مشتری خواهد شد. پشتیبانی وبسایتها و همچنین پشتیبانیهای درون برنامهای از جمله موارد استفاده میباشند.
مؤثرترین عملکرد هر کسبوکار، ایجاد و جذب مشتری راغب (لید) یا مخاطب و بازدیدکنندهای است که به وب سایت و یا محل کسب شما وارد شده با کسب و کار شما آشنا شده و آن را تا حدی پسندیده و تعامل محدود و اطلاعاتی از خود ثبت کرده است و سرنخهایی بهجا گذاشته است و میتوان با پیگیری و ایجاد ارتباط با ایشان، آنها را به مشتری تبدیل نمود. براین اساس با استفاده از چتباتها میتوان احتمال تولید لیدها را افزایش دهیم، بنابراین قیف فروش به صورت اتوماتیک عمل خواهد کرد. شما میتوانید برای انجام این کار، لیدها را مستقیماً به CRM یا بخشهای فروش بفرستید. مزایای اصلی استفاده از رباتهای فروش را میتوان، شناخت مخاطبان هدف و علاقهمندیهای آنها، تولید و هدایت لیدها، رزرواسیون و دیگر موارد، عنوان کرد.
چتباتها میتوانند اطلاعات مربوط به برند، محصولات و خدمات شما را به اشتراک بگذارند. چتباتها اساساً این امکان را دارند که به روشی شخصی، مکالمهای و جذاب، بیش فروشی و فروش مکمل داشته باشد. ۵۷ درصد از کسبوکارها اعتقاد دارند استفاده از chatbot، نرخ بازگشت سرمایه (ROI) بالایی برای آنها به ارمغان آورده است. مزایای استفاده از چتباتها در بازاریابی برای تعامل بهتر با مشتری عبارتند از: توصیه محصول و ارائه پیشنهادات ترکیبی، انجام یک مکالمه فعال و اثربخش، ارسال اطلاع رسانیهای شخصیسازی شده و جذاب و…
تنوع و بازار چتباتها:
شاید برای شما جالت توجه باشد که در حالحاضر حداقل ۱۷ چتبات مطرح و پرمخاطب داریم و (شاید دهها چتبات مبتنی بر هوش مصنوعی) امروزه حدوداً ۱٫۴ میلیارد نفر در سراسر دنیا از چتباتها استفاده میکنند که عمده آنها شرکتهایی هستند که به مشتریان مختلف خدماتی را ارائه میدهند. این شرکتها با استفاده از بهترین چتباتهای مبتنی بر هوش مصنوعی و راه اندازی سیستمهایی که با چتباتها کار میکنند برای ارتباط با مشتریان چندین پله سطح ارائه خدمات خود را بالا میبرند. چتباتهای مبتنی بر هوش مصنوعی قادر به خودکارسازی وظایف مختلفی از جمله فروش و بازاریابی، خدمات مشتری و وظایف اداری و عملیاتی هستند.
همانطور که تقاضا برای نرمافزار چتبات افزایش یافته است، بازار شرکتهایی که فناوری ساخت چتبات را ارائه میکنند سخت تر شده است زیرا بهزودی رقابت در این زمینه افزایش پیدا خواهد کرد و بسیاری از شرکتهای خدماتی در زمینه فناوریهای روز خدمات خودشان را به این سمت خواهند برد. با این حال، همه چت رباتهای هوش مصنوعی یک کارایی را ندارند و برای کمک به شرکتهای مختلف و برای هر نیازی چتباتهای مختلفی ساخته شده است.
هرچند در نظر داریم در بخش دیگر این مجموعه مقاله به معرفی دو غول این فناوری یعنی Chatgpt و Google Bard بپردازیم ولی نمیتوان براحتی از کنار چتباتهای مطرح و قدرتمند سال ۲۰۲۲ عبور نماییم، چتباتهایی مانند:
– Netomi بهترین چتبات مبتنی بر هوش مصنوعی برای خدمات مشتری.
– چتبات at-Spoke این چتبات به تیمهای داخلی (تیم کمک فناوری اطلاعات، تیمهای عملیات منابع انسانی و سایرتیمها) اجازه میدهد تا نسبت به پاسخ دادن فوری به ۴۰ درصد درخواستها به صورت خودکار و با وضوحی لازم، اقدام نمایند.
– Wp-Chat bot ربات هوش مصنوعی برای وردپرس.
– Microsoft Bot Framework چتبات متن باز
– Zendesk Answer Bot چت ربات برای پشتیبانی
– X.ai چتبات هوش مصنوعی برای دستیار شخصی
– Alexa for Business چتبات هوش مصنوعی برای دستیار صوتی
– Drift ربات چت مصنوعی برای فروش
– Salesforce Einstein چتبات هوش مصنوعی برای نیروی فروش
-Dasha AI چتبات هوش مصنوعی برای مراکز تماس
مقدمهای بر هوشمصنوعی و چتباتها بخش سوم: مقایسه چتباتهای مبتنی بر هوشمصنوعی ChatGPT و Google Bard گردآوری، تنظیم و تألیف، علیرضارضایی مشاور و مدرس حل مسأله و توسعه بازار مقدمه: در بخش اول این مقاله در رابطه با انواع هوشمصنوعی از نظر قابلیتها و همچنین کارکردهای آنها صحبت کردیم و بعد از آن به […]
دیدگاه بسته شده است.