انحصار زمین؛ قفلی محکم در تولید مسکن

گروه راه‌وشهر‌سازی – قیمت مسکن به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است و بسیاری از خانواده‌ها توان خرید مسکن و حتی اجاره مسکن در نقاطی که پیش از این ساکن بودند را ندارند. اجرای پروژه نهضت ملی مسکن توسط دولت نیز که قرار بود به این آشفتگی‌ها سروسامان بدهد هم با عدم پیشرفت و سرعت کُند […]

گروه راه‌وشهر‌سازی – قیمت مسکن به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است و بسیاری از خانواده‌ها توان خرید مسکن و حتی اجاره مسکن در نقاطی که پیش از این ساکن بودند را ندارند. اجرای پروژه نهضت ملی مسکن توسط دولت نیز که قرار بود به این آشفتگی‌ها سروسامان بدهد هم با عدم پیشرفت و سرعت کُند اجرا به جای نرسیده است. در این میان یکی از مشکلات اصلی تولید مسکن کمبود زمین و قیمت سرسام‌آور آن عنوان می‌شود که آن هم نتیجه وجود انحصار پنهان در عرضه زمین در کشور می‌باشد که موجب افزایش قیمت بالای آن شده است. به گفته کارشناسان قیمت زمین یک از پارامترهای مهم و تأثیرگذار در قیمت واحدهای مسکونی است به‌طوری که تقریباً ۷۰ درصد قیمت یک ملک در شهرهای بزرگ و حتی متوسط را قیمت زمین تشکیل می‌دهد. برخی از مسؤولان ادعا می‌کنند که در کشور زمین وجود ندارد اما با توجه به وسعت کشور اگر به هر خانواده ایرانی اراضی ۵٠٠ تا ٨٠٠ متری داده شود تنها دو درصد از خاک کشور را شامل می‌شود. توهم محدودیت زمین نیز به دلیل سیاست غلط تعیین خط حریم شهری ایجاد شد و اگر به مستندات دولتی رجوع کنیم، متوجه خواهیم شد، حجم بالایی از زمین‌های موجود در همین خط حریم شهری در اختیار دستگاه‌های دولتی قرار دارد. یکی از مهم‌‌ترین اقدامات در حوزه بازار مسکن که باید دولت آن را در دستور کار خود قرار دهد در کنار هدایت اعتبارات بانکی، شکستن انحصار زمین و عرضه اراضی به مردم جهت کاهش هزینه‌های ساخت است. به گزارش مناقصه‌مزایده، سیدالبرز حسینی؛ عضو کمیسیون عمران مجلس، در رابطه با ضرورت واگذاری زمین برای ساخت، مسکن، گفت: یکی از ارکان اصلی قانون جهش‌تولید مسکن، تأمین زمین بود و به نظر من اقدامات خوبی در زمینه آمار گرفتن زمین انجام شده است. اما بخش عظیمی از زمین‌ها در اختیار وزارت جهاد است و قانون هم اجازه ساخت مسکن در هر زمینی را نمی‌دهد و قاعدتاً زمینی که مناسب مسکن‌سازی باشد، مشخص می‌شود. وی در ادامه، افزود: ما در قانون محدودیتی گذاشتیم که اگر زمینی، درجه یک و دو باشد مسکن‌سازی در آنجا نباید صورت بگیرد چراکه نمی‌خواهیم به زیرساخت‌های کشاورزی آسیب بزنیم. بنابراین بعد از مشخص شدن زمین‌ها، نوبت استانداران و نهادهای مربوطه است که با هماهنگی با وزارت راه، اقدامات لازم را انجام دهند؛ اما چون انحصار در اختیار وزارتخانه‌هاست و معمولاً سختشان است که بخشی از دارایی خود را به نهاد دیگر واگذار کنند، لذا شرایط واگذاری زمین برای ساخت مسکن به کُندی پیش می‌رود. عضو کمیسیون عمران مجلس، تصریح کرد: در شرایطی که ساخت مسکن در کشور ما اولویت داشته و مهم است بنابراین نیاز است که شرایط واگذاری زمین تسهیل‌تر شود؛ البته برای ساخت دوونیم میلیون مسکن، زمین‌ها مشخص شده است که رقم قابل‌توجهی است اما اینکه نحوه ساخت آن به چه صورت باشد به قضاوت مهندسی ما بستگی دارد هر چند ساخت مسکن حیات دار در نحوه زندگی، گشایش‌هایی ایجاد می‌کند اما در کلان شهر‌ها و مراکز استان‌ها به دلیل تعدد متقاضی و کمبود زمین شاید نتوانیم به سمت ساخت خانه‌های حیات دار برویم ولی در شهرهای کوچک این امر امکان‌پذیر است. اما وزارتخانه مأموریت دارد در شهرهایی که می‌تواند شرایط ساخت مسکن حیات‌دار را ایجاد کند، نسبت به ساخت خانه‌های ویلایی اقدام کند. در همین رابطه، فرشید ایلاتی؛ کارشناس مسکن، با بیان اینکه دولت باید برنامه‌ریزی لازم برای تخصیص زمین به متقاضیان را انجام دهد، گفت: با توجه به آنکه اراضی لازم در اطراف تمامی شهر‌ها وجود دارد باید این انحصار در حوزه زمین شکسته شود تا ما شاهد توسعه افقی شهر‌ها در کشور باشیم. وی ادامه داد: اراضی کافی در تمامی شهر‌ها وجود دارد. بنابراین باید در این حوزه دولت ورود کرده و اقدامات لازم را در واگذاری زمین به مردم انجام دهد تا شاهد بهبود وضعیت بازار مسکن و همچنین انگیزه بیشتر سازندگان باشیم. این کارشناس مسکن، با تأکید بر اینکه توسعه افقی شهر‌ها و ساخت مسکن به صورت ویلایی و از همه مهم تر شکستن انحصار زمین باعث تثبیت بازار مسکن در کشور می‌شود، افزود: دولت در حال‌حاضر نیاز به افزایش تولید مسکن دارد تا از این طریق قیمت تمام شده ساخت کمتر شود. همچنین خلیل محبت‌خواه؛ مدیرکل راه‌وشهرسازی استان تهران، گفت: دستگاه‌ها در تخصیص زمین به اجرای طرح نهضت ملی مسکن متأسفانه همکاری نمی‌کنند و همین امر خود باعث شده که انحصاری در اجرای طرح نهضت ملی مسکن به صورت ویلایی و حیات دار در کلانشهرهای مانند تهران ایجاد شود. وی ادامه داد: بازار مسکن با تولید و عرضه مسکن به سمت رونق هدایت می‌شود و یکی از برنامه‌های اصلی شکستن انحصار زمین در اجرای طرح نهضت ملی مسکن است.