قاچاق؛ محصول سیاه گسترش فقر است

قاچاق؛ محصول سیاه گسترش فقر است

امروز در بسیاری از کشور‌ها روز جهانی ریشه کنی فقر است، موضوعی اقتصادی که آسیب‌های اجتماعی بسیاری در پی دارد. اگرچه فقر به خودی خود جرم نیست اما ممکن است جرم‌های متعددی از آن به وجود‌ آید.

به گزارش مهر، دیروز روز جهانی ریشه کنی و مبارزه با فقر بود. مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۹۳، طی قطعنامه‌ای روز ۱۷ اکتبر را به‌عنوان روز جهانی مبارزه با فقر اعلام کرد. در نشست هزاره که در سپتامبر سال ۲۰۰۰ برگزار شد، رهبران دنیا متعهد شدند تا سال ۲۰۱۵ تعداد افرادی را که در فقر شدید زندگی می‌کنند یا به عبارتی دیگر روزانه کم‌تر از یک دلار درآمد دارند، به نصف کاهش دهند؛ اما آمار نشان می‌دهد که طی یک دهه اخیر فقر جهانی گسترش یافته است و بیش از ۸۰ درصد جمعیت جهان درآمدی کم‌تر از ۱۰ دلار در روز دارند. فقر نه‌تنها در کشورهای فقیر آفریقایی و آسیایی به‌صورت روزافزون درآمده، بلکه بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان نیز با فقر درگیر هستند. به‌طوری که در آمریکا از هر ۷ نفر یک نفر زیر خط فقر زندگی می‌کند. از طرف دیگر ۸۵ نفر اول ثروتمند جهان به مقدار ۵٫۳ میلیارد فقیر ثروت دارند.

در رابطه با آمار فقر در ایران آمار دقیقی وجود ندارد. وزارت رفاه بر اساس آیین‌نامه مصوب سال ۸۴ موظف است در نیمه اول هرسال، گزارشی از وضعیت فقر و رفاه اجتماعی آماده و به مسؤولان کشور ارایه کند که این کار از سال ۸۴ تا پایان دولت دهم انجام نشد. در دولت فعلی آمارهایی تهیه شده است که فقط به استماع مسؤولان رسیده است. یکی دیگر از دلایلی که آمار واحدی از وضعیت فقر وجود ندارد، متعدد بودن مراجع آمار است به‌طوری که پژوهشکده آمار مرکز آمار، مؤسسه عالی پژوهش و برنامه‌ریزی سازمان مدیریت و معاونت رفاه وزارت رفاه هر کدام سه برآورد مختلف از خط فقر دارند. با این حال برخی آمار‌ها حاکی از این است که ١٧ درصد از خانوارهای شهری و ٤٠ درصد از خانوارهای روستایی ایران دچار فقر چندبُعدی‌اند. سیستان‌وبلوچستان، کردستان، هرمزگان و خراسان‌شمالی درگیر بد‌ترین سطح فقر چندبُعدی‌اند و قم، سمنان، البرز، قزوین، تهران، ایلام و فارس به ترتیب بهترین وضعیت را تجربه می‌کنند.

فقر ناشی از بیکاری بزرگ‌ترین علت وقوع جرم در کشور است

یکی از آسیب‌های مرتبط با مسأله فقر، رابطه فقر و جرم است. بسیاری از جرایم در شرایط اقتصادی نامناسب رخ می‌دهد. محمدباقرالفت، معاون اجتماعی و پیشگیری از جرم قوه قضاییه در همین رابطه می‌گوید: فقر ناشی از بیکاری بزرگ‌ترین علت وقوع جرم در کشور ما است و مقام‌معظم‌رهبری به درستی بر روی این قضیه با طرح مباحثی مانند اقتصاد مقاومتی، دست گذاشته‌اند تا مردم درآمد کافی داشته باشند و به دنبال ایجاد خانواده و زندگی همراه با آسایش و آرامش بروند.

۹۹ درصد جرایم خرد ناشی از فقر مجرمان است

معاون رییس قوه قضاییه در خصوص جرایم مرتبط با فقر هم گفت: جرایم مالی خرد مانند سرقت را داریم و بیش از ۹۹ درصد جرایم خرد ناشی از فقر مجرمان و تبهکاران است و این مجرمان هدف محاکمات ما نیستند. باید زمینه‌های ارتکاب جرم را از جلوی پای آن‌ها برداشت، زیرا اگر اشتغال داشته‌باشند به هیچ عنوان سمت این قبیل رفتارهای ناهنجار نمی‌روند.

علیرضاساوری، مدیرکل پیشگیری‌های وضعی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه هم در گفت‌و‌گو با خبرنگار مهر در خصوص جرایم مرتبط با فقر، گفت: فقر به خودی خود جرم و آسیب نیست؛ اگر این‌گونه بود، خانواده‌های وابسته به کمیته امداد و بهزیستی باید مجرم‌‌ترین اعضای جامعه باشند این در حالی است که خانواده‌های وابسته به این دو نهاد، جزو محترم‌‌ترین و شریف‌‌ترین خانواده‌ها هستند.

تمرکز قوه قضاییه بر موضوع قاچاق

وی در خصوص فعالیت‌های قوه قضاییه در رابطه با کاهش و پیشگیری از مسایل مرتبط با فقر، گفت: معاونت اجتماعی قوه قضاییه با هدف کاهش و پیشگیری از فقر و گسترش فرهنگ کار و اشتغال در داخل کشور، تمرکز و اولویت خود را روی موضوع قاچاق کالا و ارز قرارداده است و در این رابطه از ابتدای سال تا کنون ۱۳کارگروه پیشگیری از قاچاق تشکیل جلسه داده‌اند.

حاشیه نشینی، فقر و جرم زایی

مدیر کل پیشگیری‌های وضعی معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم قوه قضاییه با اشاره به رابطه حاشیه‌نشینی، فقر و بروز جرایم گفت: یکی دیگر از عوامل مرتبط با موضوع فقر، حاشیه‌نشینی است که همین مسأله می‌تواند جرم‌زا باشد به همین منظور یکی دیگر از اولویت‌های قوه‌قضاییه در این خصوص کنترل افزایش حاشیه‌نشینی است و کارگروه‌های تخصصی به این امراختصاص یافت‌هاند.

گسترش فقر، کمک به چرخه قاچاق

هر چندجرایم بسیاری مرتبط با فقر مطرح است اما در میان بیش‌ترین جرایم، قاچاق یکی از تلخ‌‌ترین و پر ضرر‌ترین جرایمی است که جبران خسارت‌های ناشی از آن سال‌ها طول کشیده و در برخی از موارد شاید هیچ گاه هم قابل جبران نباشد. بسیاری از افراد به دلیل بیکاری و معضلات ناشی از آن در گرداب قاچاق می‌افتند که باندهای قاچاق مواد مخدر یکی از منحوس‌‌ترین انواع قاچاق‌ها است که خسارت‌های بی‌شماری برای کشور به همراه دارد.

 

به‌طور کلی در رابطه با کمک به چرخه قاچاق چه در سطح کلی یعنی در قالب عضویت در باندهای قاچاق و چه استفاده از کالاهای قاچاق در کشور، می‌توان رد پای فقر و آسیب‌های مرتبط با آن را دید که این مسأله نیاز به توجه و دقت هرچه بیش‌تر مسؤولان و راهکارهای کاربردی‌تر آن‌ها دارد. از سویی دیگر براساس تحقیقات انجام شده به ازای هر ۱۵ تا ۳۰ هزار دلار قاچاق کالا یک فرصت شغلی از بین می‌رود، در حالی که برای ایجاد هر شغل در حدود دو هزار دلار سرمایه‌گذاری مورد نیاز است و سرمایه درگیر در بخش قاچاق کالا هر ساله ۳۰۰ هزار فرصت شغلی را از میان می‌برد، در نتیجه قاچاق کالا باعث کاهش رفاه جامعه و فرصت‌های شغلی افراد و در نتیجه افزایش احتمال وقوع جرم می‌شود که به این ترتیب شاهد یک دور باطل در راستای مبارزه با فقر، بیکاری و قاچاق خواهیم بود.