آیا فیلترینگ باعث مهاجرت کامل مردم از شبکه‌های اجتماعی شده است؟

گزارش دیتاک نشان می‌دهد با وجود فیلتر بودن تلگرام، اینستاگرام و توئیتر در ایران، هنوز جمعیت چند ۱۰ میلیونی کاربران ایرانی در این سه پلتفرم حضور دارند. به گزارش زومیت؛ ۶۰ درصد از کل کاربران اینترنت در جهان عضو شبکه‌های اجتماعی هستند. در ایران هم ۵۴ درصد از مردم در شبکه‌های اجتماعی مختلف عضو هستند و حضور دارند. حضور پررنگ افراد در این پلتفرم‌‌ها شبکه‌های اجتماعی را تبدیل به فضای مهمی کرده است. این شبکه‌ها امروزه هم بستر مهمی برای کسب‌وکار‌ها هستند و هم بخشی از سرگرمی‌‌ها و تعاملات مردم در آن شکل می‌گیرد و همچنین، فضایی هستند برای کسب اخبار، اطلاعات و آموزش‌های مختلف. با توجه به اهمیت شبکه‌های اجتماعی، مطالعه آن‌‌ها و بررسی رفتار کاربرانشان می‌تواند نکات جالب‌توجهی را ارائه دهد. دیتاک با هدف دریافت اطلاعات از رفتار کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی در سال ۱۴۰۱ گزارش سالانه خود را منتشر کرده است. در این گزارش شبکه‌های اجتماعی مختلف، از جمله اینستاگرام، تلگرام و توئیتر، بررسی شده و نکات مهمی درباره فعالیت‌های کاربران در این پلتفرم‌‌ها در سال گذشته به دست آمده است. براساس یافته‌های دیتاک کاربران ایرانی‌ با وجود تمام محدودیت‌هایی که برای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، همچنان حضور پررنگی در شبکه‌های اجتماعی دارند. یافته‌های دیتاک نشان می‌دهد تا پایان سال ۱۴۰۱ حدود ۵۸ تا ۶۱ میلیون ایرانی کاربر تلگرام بوده‌اند. اینستاگرام هم ۴۲ تا ۴۶ میلیون کاربر ایرانی دارد و حدود چهار میلیون کاربر ایرانی هم در توئیتر فعال هستند. البته این تعداد، تعداد کاربران یکتا نیست و مجموع اکانت‌هایی است که ایرانی‌‌ها در این شبکه‌ها فعال کرده‌اند.

فیلترینگ حریف حضور و فعالیت ایرانی‌‌ها نشد

در سال ۱۴۰۱، از ۵۳۰ هزار کانال ایرانی فعال در تلگرام مجموعاً ۶۹۰ میلیون پست منتشر شده است. در گزارش دیتاک در مورد میزان فعالیت کاربران ایرانی در اینستاگرام آمده: «بسیاری از کاربران ایرانی تصور داشتند با فیلترینگ اینستاگرام، این شبکه اجتماعی نیز همچون فیسبوک از رده‌بندی شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار ایرانی خارج می‌شود؛ اما داده‌های دیتاک نشان می‌دهد که پس از اعتراضات حجم محتوای عمومی این بستر به‌مرور افزایش یافت.» یافته‌های دیتاک نشان می‌دهد در سال گذشته از شش میلیون اکانت پابلیک ایرانی در اینستاگرام ۴۵۰ میلیون پست منتشر شده و کاربران ایرانی در هر ثانیه بیش از ۲۵ هزار بار پست‌های اینستاگرام را می‌بینند. سال گذشته، ایرانی‌‌ها در هر ثانیه حدوداً ۲۳۳ توئیت منتشر کرده‌اند و ۹۵ درصد از مجموع توئیت‌ها، ری‌توئیت و تنها پنج درصدشان توئیت دست اول بوده است. نکته مهم درخصوص سال ۱۴۰۱، فیلترینگ گسترده‌ای بود که اعمال شد و هنوز هم درخصوص برخی پلتفرم‌ها، مثل اینستاگرام، واتس‌اپ، گوگل‌پلی و… این محدودیت ادامه دارد. دیتاک با اشاره به این محدودیت‌‌ها نکته مهمی را به دست آورده است. براساس یافته‌های این گزارش، با آغاز اعتراضات ۱۴۰۱ و فیلتر شدن اینستاگرام، میزان انتشار پست در این شبکه اجتماعی به‌طور واضحی کاهش یافت؛ این روند کاهشی اما تا اوایل دی ماه ۱۴۰۱ ادامه داشته و پس از آن به میزان قبلی برمی‌گردد. در تلگرام و اینستاگرام عمده محتوایی که منتشر می‌شود تصویری است، در حالی که در توئیتر بیشتر محتوای متنی منتشر می‌شود. از نظر موضوعی، بیشتر محتوای منتشرشده در تلگرام در دسته «سرگرمی و روزمره»، «هنر و رسانه» و مالی و اقتصادی» است؛ اما در توئیتر کاربران بیشتر موضوعات «سیاسی»، «سرگرمی و روزمره» و «مسائل اجتماعی» را منتشر می‌کنند. موضوع‌هایی مانند «هنر و رسانه»، «سرگرمی و روزمره» و «مسائل اجتماعی» بیش‌ترین محتوایی هستند که کاربران در اینستاگرام به اشتراک می‌گذارند.

پروکسی‌‌ها از پُرمخاطب‌‌ترین کانال‌های تلگرام هستند

کانال‌های پروکسی، نرخ‌دهی ارز، دلار، طلا و ارزهای دیجیتال ۷۶ درصد از ۱۰۰ کانال فعال تلگرام فارسی را تشکیل می‌دهند. منظور از کانال فعال، کانالی است که بیش‌ترین میزان انتشار پست را در تلگرام فارسی دارد. نکته حائزاهمیت در مورد میزان استقبال کاربران از شبکه‌های اجتماعی این است که در جهان در هر ثانیه ۴٫۷ کاربر جدید به شبکه‌های اجتماعی اضافه می‌شوند. فیسبوک، یوتیوب، اینستاگرام، واتس‌اپ، وی‌چت، تیک‌تاک، تلگرام، اسنپ‌چت، توئیتر و پینترست محبوب‌‌ترین شبکه‌های اجتماعی در جهان هستند و بیش‌ترین تعداد کاربر را دارند. نکته جالب درخصوص ۱۰ شبکه پُرکاربر جهان این است که همه آن‌‌ها در ایران فیلتر هستند.