گزارشی از نهضت جهانی حمایت از فیل، کرگدن و شیرهای آفریقایی

گزارشی از نهضت جهانی حمایت از فیل، کرگدن و شیرهای آفریقایی

فعالان محیط‌زیست در قاره آفریقا با راه‌اندازی جنبشی موسوم به نهضت جهانی حمایت از فیل، کرگدن و شیرهای آفریقایی در تلاش هستند  تا از انقراض این جانوران جلوگیری کرده و توجه جهانیان را به شرایط وخیم آن‌ها جلب کنند.

به گزارش سینا‌پرس براساس گزارش انجمن حفاظت از محیط‌زیست در قاره آفریقا، عوامل متعددی مانند محدود شدن زیستگاه‌های طبیعی، شکار غیرقانونی؛ دخالت انسان در محیط‌زیست و آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های انسانی سبب شده است بسیاری از گونه‌های جانوری در این قاره در خطر انقراض قرار بگیرند که در این میان شرایط فیل و کرگدن آفریقایی بحرانی بوده و به تازگی باید نام شیر آفریقایی را نیز در این فهرست اضافه کنیم.

بیش از دو هزار نفر از فعالان محیط‌زیست در نایروبی پایتخت کشور کنیا گرد هم آمده و جنبشی موسوم به نهضت جهانی حمایت از فیل، کرگدن و شیرهای آفریقایی را راه‌اندازی کردند که هدف اصلی آن، پیشگیری از انقراض این گونه‌های جانوری است.

 این موضوع سبب شده است تا بسیاری از فعالان محیط‌زیست در گوشه و کنار جهان و به ویژه در کشورهای آفریقایی تلاش کنند تا نسبت به این خطر جدی هشدار داده و توجه دولتمردان کشورهای آفریقایی و مردم سایر مناطق جهان را به این موضوع جلب کنند. در تازه‌‌ترین رخداد مرتبط با این موضوع، بیش از دو هزار نفر از فعالان محیط‌زیست روز شنبه در نایروبی پایتخت کشور کنیا گرد هم آمده و جنبشی موسوم به نهضت جهانی حمایت از فیل، کرگدن و شیرهای آفریقایی را راه‌اندازی کردند که هدف اصلی آن، پیشگیری از انقراض این گونه‌های جانوری است.

براساس آمارهای رسمی، همه ساله در سراسر قاره آفریقا بالغ بر ۳۰ هزار رأس فیل به صورت غیرقانونی و توسط شکارچیان غیرمجاز، کشته می‌شوند. اصلی‌‌ترین انگیزه این قتل عام، استفاده از عاج‌های ارزشمند این حیوانات است. این عاج‌ها عمدتاً توسط قاچاقچیان به کشورهای شرق آسیا و به ویژه چین انتقال داده شده و با قیمت‌های گزافی به فروش می‌رسند.

از سوی دیگر نتایج یک بررسی میدانی توسط دولت موزامبیک نشان می‌دهد که ۴۸ درصد از جمعیت فیل‌های این کشور طی مدت‌زمان اندکی از بین رفته‌اند و تعداد این جانوران طی ۵ سال گذشته از ۲۰ هزار رأس به ۱۰ هزار و ۳۰۰ رأس رسیده است.

بررسی‌های انجام شده در این حوزه همچنین نشان می‌دهد که مناطق دوردست شمال موزامبیک، بیش‌ترین آسیب‌ها را از موضوع شکار غیرقانونی متحمل شده است. این موضوع براساس ثبت فیل‌های کشته شده در این منطقه و به ویژه منطقه حفاظت شده ملی حیات وحش نیاسا به دست آمده است. بر این اساس ۹۵ درصد از کشتار فیل‌های موزامبیکی در این منطقه انجام شده و جمعیت فیل‌های این منطقه حفاظت شده از ۱۵ هزار و ۴۰۰ رأس به ۶ هزار و ۱۰۰ رأس کاهش یافته است.

این موضوع در مورد کرگدن‌ها با شدت و خطر بیش‌تری مشاهده شده و سازمان بین‌المللی حفاظت از محیط‌زیست در این زمینه اعلام کرد که در پی شکار بی‌رویه و غیرقانونی کرگدن‌های آفریقایی، نسل این‌گونه جانوری در خطر انقراض قرار داشته و هم‌اکنون تنها یک هزار و ۳۰۰ کرگدن در دنیا وجود دارد.

براساس آخرین مشاهدات صورت گرفته در آفریقای جنوبی و طبق گزارش‌های منتشر شده، شکار کرگدن‌ها جهت استفاده و تجارت شاخ این حیوان در سال گذشته به مرگ تعداد کثیری از این حیوان ارزشمند منجر شده و در حال حاضر تنها یک هزار و ۳۰۰ کرگدن در این منطقه سکونت دارند که این تعداد بعد از سال ۲۰۰۸ کم‌ترین آمار ارایه شده در این زمینه است.

سازمان بین‌المللی حفاظت از محیط‌زیست در بیانیه سال گذشته خود اعلام کرد که طی ۶ سال گذشته شکار این حیوان رو به افزایش بوده و تنها در سال ۲۰۱۵ حداقل ۱۳۳۸مورد شکار این حیوان در آفریقای جنوبی گزارش شده است که این تعداد نشانگر وجود بحرانی بزرگ در این زمینه است که از سال ۲۰۰۸ میلادی آغاز شده و در سال‌های اخیر فزونی گرفته است.

براساس گزارش‌های رسمی و اطلاعات اخذ شده در این رابطه، بیش‌ترین خریداران و مشتریان این شاخ‌ها، مردم کشور‌هایی از شرق آسیا همانند چین و ویتنام هستند که از این بخش‌های بدن کرگدن به عنوان دارو جهت درمان بیماری‌های خاص استفاده می‌کنند. شاخ کرگدن متشکل از کراتین است که به صورت پودر برای درمان امراضی همچون سرطان در کشور‌های یادشده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موضوع در حالی است که از نظر علمی هیچ‌گونه خاصیت پزشکی و درمانی برای شاخ کرگدن تأیید نشده و استفاده از این ماده بیش‌تر ریشه در فرهنگ خرافی مردم این مناطق دارد.

گفتنی است تجارت شاخ کرگدن در سال ۱۹۷۷ توسط کنوانسیون تجارت بین‌الملل جهت نجات حیوانات در معرض خطر انقراض، ممنوع اعلام شده است. طبق این پیمان بین‌المللی که از سال ۱۹۷۳ میلادی برای محافظت از حیات وحش شکل گرفته، شکار و کشتار حیوانات و تجارت حیوانات و گیاهان در خطر انقراض ممنوع خواهد بود.

متأسفانه علی‌رغم تصویب قوانین حمایتی متعددی برای حفاظت از این گونه‌های در خطر انقراض، از سال ۲۰۰۸ میلادی تا کنون بیش از ۲۰ هزار کرگدن که ۸۰ در صد جمعیت کنونی آن‌ها را در منطقه یاد شده را شامل می‌شوند با هدف استفاده از شاخ آن‌ها کشته شده‌اند.

تجارت شاخ کرگدن در جنوب‌شرق آسیا به صورت سازمان یافته عمل کرده و هر کیلو از شاخ این حیوان نگون‌بخت در حدود ۶۰ هزار دلار قیمت داشته که تجارتی بسیار گران‌قیمت‌تر و پرسودتر از مواد مخدر محسوب می‌شود.

متأسفانه شرایط بحرانی موجود در این زمینه سبب شده است تا گونه خاصی از کرگدن‌ها به نام کرگدن سفید در لبه قرمز جانوران در خطر انقراض قرار گرفته و احتمال انقراض‌گونه نادر کرگدن سفید با افزایش شکار غیرقانونی کرگدن‌ها در آفریقا و مرگ آخرین کرگدن سفید نر در کنیا، شدت پیدا کرده است. جانورشناسان در تلاش هستند تا با نگهداری از نمونه اسپرم این کرگدن نر و انجام لقاح مصنوعی با تنها نمونه ماده این نژاد که در دنیا باقی مانده، نسل این جانور را از انقراض نجات دهند.

متأسفانه تا سال‌های گذشته از این گونه گرکدن تنها ۶ عدد باقی مانده بود چرا که در مرکز و شرق آفریقا شکارچیان غیرقانونی این جانوران را برای شاخ‌های باارزششان شکار می‌کردند. در سال ۲۰۰۹ میلادی (برابر با سال ۱۳۸۸ خورشیدی) یک کرگدن نر و دو کرگدن ماده از باغ وحش Dvur Kralove به محیط طبیعی و حیات وحش در کنیا منتقل شدند. مسؤولان مربوطه امیدوار بودند که با این عمل، نسل این جانور حفظ شود و نام «the last chance of survival» یعنی آخرین شانس زنده ماندن را بر این عملیات نهادند. محققان تصور می‌کردند که قرار گرقتن کرگدن ماده در فضای طبیعی و حیات وحش باعث می‌شود تا هورمون‌های مادینگیش بیش‌تر فعال شوند و به عمل تولیدمثل کمک کنند اما این طرح با شکست روبه‌رو شد.

پژوهشگران با پیش‌بینی انقراض این گونه نادر، از کرگدن سفیدی که در باغ وحش Dvur Kralove متولد شده بود، نمونه اسپرم گرفته و در حال حاضر از این نمونه‌ها در مؤسسه Leibniz مشهور به IZW (Institute for Zoo and Wildlife Research) در شهر برلین نگهداری می‌کنند.

دو جفت دیگر از گونه کرگدن سفید نیز در پارک حیوانات وحشی در سن‌دیگو در ایالات متحده نگهداری می‌شود که البته بسیار پیر هستند و توانایی تولیدمثل را ندارند. یک کرگدن ماده نیز در باغ وحش کشور چک به زندگی خود ادامه می‌دهد.

از سوی دیگر شرایط زندگی شیر آفریقایی نیز با مخاطرات زیادی روبه‌رو است و مسایل مختلفی مانند شکار بی‌رویه، کشته شدن توسط افراد بومی و دامداران محلی و همچنین کاهش تعداد جانوران علفخوار بر اثر خشکسالی و گرمایش زمین سبب کاهش تعداد شیرهای آفریقایی شده است. علاوه بر موارد فوق، این جانور بسیاری از زیستگاه‌ها و قلمرو طبیعی خود را بر اثر فعالیت‌های انسانی از دست داده است.

 

فعالان محیط‌زیست امیدوارند با ادامه دادن نهضت جهانی حمایت از فیل، کرگدن و شیرهای آفریقایی بتوانند به حفظ این جانوران در محیط‌زیست کمک کرده و از انقراض آن‌ها جلوگیری کنند.