روستای چورس و بقایای شهر بزرگ تمدن اورارتویی

چندی پیش در پی نخستین فصل کاوش تپه آناقیزلی واقع در روستای چورس چایپاره با همکاری هیأت‌های ایرانی و اتریشی، اولین شهر بزرگ تمدن اورارتویی کشف شد. بعد از انقلاب اسلامی این اولین سفر هیأت باستان‌شناسی خارجی به استان و اولین حضور هیأت باستان‌شناسی اتریشی در کشور بود که قرار است در۴ فصل کاوش‌های باستانی […]

چندی پیش در پی نخستین فصل کاوش تپه آناقیزلی واقع در روستای چورس چایپاره با همکاری هیأت‌های ایرانی و اتریشی، اولین شهر بزرگ تمدن اورارتویی کشف شد.

بعد از انقلاب اسلامی این اولین سفر هیأت باستان‌شناسی خارجی به استان و اولین حضور هیأت باستان‌شناسی اتریشی در کشور بود که قرار است در۴ فصل کاوش‌های باستانی خود را در روستای تاریخی چورس انجام دهند.

تپه باستانی آنا قیزلی چایپاره در ۶۰۰ متری روستای تاریخی و گردشگری چورس در زمینی به ابعاد ۴۰۰ در ۲۰۰ متر سال ۱۳۸۱ در ردیف آثار ملی به ثبت رسید.

روستای تاریخی چورس در ۸ کیلومتری مرکز شهرستان چایپاره واقع است، در سطح محوطه تپه باستانی آنا قیزلی، بقایای فرهنگی و تاریخی فراوانی از ۵ هزار سال قبل وجود دارد.

موقعیت جغرافیایی و پس‌زمینه تاریخی روستای چورس

روستای چورس به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری استان در فاصله ۸ کیلومتری جنوب شهر قره‌ضیاالدین، مرکز شهرستان چایپاره در دامنه کوه موسوم به کوه کمر واقع شده است، در دامنه کوه، کوه کمر به سبب فراوانی آب علاوه بر روستای چورس، روستاهای دیگری نیز شکل گرفتند که اکثر آن‌ها از سابقه تاریخی نیز برخوردار هستند.

بررسی‌ها و مطالعات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که روستای چورس از حدود ۵ هزار سال قبل(دوره مفرغ قدیم) دارای سابقه سکونت گروه‌های انسانی بوده است. (احتمال می‌رود با انجام کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه‌های تاریخی چورس بتوان به تاریخ قدیم‌تری نیز دست پیدا کرد)

یکی از قدیم‌‌ترین منابعی که در آن از روستای چورس نام برده شده، کتاب نزهه‌القلوب، حمدا… مستوفی است که در نیمه اول قرن هشتم ه. ق نوشته شده است. مستوفی در این کتاب ضمن اشاره به خوی و برشمردن ویژگی‌های آن از چورس نیز نام می‌برد.

روستای چورس در دوره قاجاریه در زمانی که میان مردم خوی و سردار ماکو جنگ در گرفته بود، میزبان گروهی بود که از طرف انجمن ایالتی تبریز برای آشتی دادن سردار ماکو با مردم خوی به مدت یک ماه به چورس آمده بودند.

تپه باستانی موسوم به آناقیزلی در فاصله ۶۰۰ متری شمال روستای چورس بر روی یک برجستگی صخره‌ای قرار گرفته و به دلیل داشتن ارتفاع بلند از فاصله دور قابل مشاهده است.

در سطح این محوطه، آثاری از دوره مفرغ قدیم و سفال‌های دوره اورارتو‌ها دیده می‌شود. به نظر می‌رسد، استقرار جوامع انسانی در این محوطه بعد از دوره مفرغ قدیم در دوره اورارتو‌ها نیز تداوم یافته است.

 آثار تاریخی چورس

در سطح محوطه، بقایای فرهنگی فراوانی از جمله سفال، ابزار سنگی و قطعات آجر دیده می‌شود که نشانگر تسلسل فرهنگی و دوام سکونت جوامع انسانی در محل است. علاوه بر این، در بخش‌هایی از سطح محوطه آثاری از قبرستان ارامنه دیده می‌شود که می‌تواند یادگاری از دوره‌ای که ارامنه در منطقه زندگی می‌کردند، باشد.

از آثار دیگر اورارتو‌ها در منطقه می‌توان به قلعه بزرگ و قلعه ملاجنید اشاره کرد که این دو محوطه در شرق روستای چورس قرار گرفتند. قلعه ملاجنید و قلعه بزرگ بعد از دوره اورارتوها، در دوران اسلامی نیز مورد سکونت واقع شده است. امروزه در محل قلعه ملاجنید آثار یک برج سنگی و در قلعه بزرگ، بخش‌هایی از دیوار دفاعی خشتی باقی مانده است.

از دیگر آثار تاریخی روستای چورس می‌توان به مسجد سرخ، بنای یخچال و حمام قدیمی اشاره کرد. امروزه بنای مسجد مرمت شده و بنای یخچال نیز جزو اولویت‌های میراث فرهنگی برای مرمت قرار دارد. اما حمام قدیمی روستا تخریب شده و بر روی آن بنای جدیدی ساخته شده است. البته در داخل روستای چورس آثاری از عمارت خان وجود دارد که به دلیل متروکه ماندن، بخش‌های مختلف آن تخریب شده و از میان رفته است.

روستای چورس در کنار جاذبه‌های تاریخی و باستانی، به دلیل داشتن منابع آب فراوان و شرایط زیست‌محیطی مساعد، همه ساله در فصول بهار و تابستان پذیرای خیل عظیمی از مردمی است که برای گذراندن اوقات فراغت و استرحت به این روستا و نواحی اطراف آن می‌آیند. وجود چشمه‌های متعدد آب در داخل روستا و نواحی پیرامونی آن یکی از جاذبه‌های طبیعی چورس محسوب می‌شود. چشمه معروف شیخ بلاغی شهرت بالایی در سطح منطقه دارد.

 

علاوه بر این، در اطراف روستا، درختان و باغات مختلفی وجود دارند که بر زیبایی روستای چورس و طراوت آن می‌افزایند. در غرب روستا، دره موسوم به احسان خان دره سی منظره بسیار زیبایی را ایجاد کرده است.