به مناسبت روز جهانی تغییرات اقلیم آینده زمین در خطر تغییرات اقلیم گروه محیط‌زیست – تغییر اقلیم دشمن شماره یک همه مردم جهان است و اگر از کنترل خارج شود، زندگی ساکنان زمین را تهدید می‌کند. ولی واقعاً تغییر اقلیم چیست؟ زمین حدود۵ میلیارد سال عمر دارد و از زمانی که اتمسفرش شکل گرفته، اقلیم […]
به مناسبت روز جهانی تغییرات اقلیم
آینده زمین در خطر تغییرات اقلیم
گروه محیط‌زیست – تغییر اقلیم دشمن شماره یک همه مردم جهان است و اگر از کنترل خارج شود، زندگی ساکنان زمین را تهدید می‌کند. ولی واقعاً تغییر اقلیم چیست؟
زمین حدود۵ میلیارد سال عمر دارد و از زمانی که اتمسفرش شکل گرفته، اقلیم آن پیوسته در حال تغییر و تحول بوده است. مثلا دمای متوسط زمین قطعاً در یک میلیون سال پیش با حالا متفاوت بوده و این تفاوت در ۵ میلیون و ۱۰ میلیون سال قبل هم وجود داشته است. دمای متوسط کنونی زمین، چیزی در حدود ۱۵ درجه سانتی‌گراد است. این سیاره، قبلا دماهای متوسط بیش‌تر و کم‌تری را هم تجربه کرده است. بنابراین تغییر دمای متوسط زمین اصلاً چیز عجیبی نیست؛ مشکل این‌جاست که سرعت تغییر اقلیم زیاد شده و زمین خیلی سریع در حال گرم شدن است. وقتی تغییر اقلیم خیلی سریع صورت می‌گیرد، زندگی نمی‌تواند خود را با آن وفق دهد و در نتیجه حیات به خطر می‌افتد. عمده تقصیر این گرم شدن سریع بر گردن فعالیت‌های انسانی است. ما چیزی به نام صنعت و کشاورزی را اختراع کرده‌ایم و گازهای گلخانه‌ای را با حجم خیلی زیاد وارد اتمسفر زمین می‌کنیم.
اثر گلخانه‌ای چیست؟
وقتی خودروی خود را زیر آفتاب پارک می‌کنید و پنجره‌ها را بالا می‌کشید، بعد از چند دقیقه هوای داخل خودرو شروع به گرم شدن می‌کند. گرم شدن هوای داخل خودرو به این دلیل است که پرتوهای خورشید از پنجره‌ها وارد می‌شوند و با گرم کردن سطوح داخلی، دمای اتاق را بالا می‌برند، ولی هیچ راهی برای این‌که هوای داخل بتواند با بیرون تبادل گرمایی داشته باشد، وجود ندارد؛ بنابراین دمای داخل پیوسته بالا می‌رود. این همان اثری است که در سالن‌های شیشه‌ای گلخانه‌ها هم ایجاد می‌شود. درباره کره زمین هم شرایط به همین صورت است. نور خورشید وارد اتمسفر می‌شود، به سطح زمین برخورد می‌کند و در راه بازگشت، توسط گازهای گلخانه‌ای اتمسفر به دام می‌افتد و نمی‌تواند بیرون برود. البته که این پدیده کاملاً برای زندگی روی زمین مفید است و اگر وجود نداشت، دمای متوسط زمین ۳۰ درجه‌ی سانتی‌گراد سردتر بود. به‌طور طبیعی در اتمسفر زمین یک سری گازهایی وجود دارد که تأثیر گلخانه‌ای زیادی دارند؛ یعنی می‌توانند انرژی را بیش‌تر از بقیه به دام بیندازند.
کربن‌دی‌اکسید حاصل از سوزاندن سوخت‌های فسیلی، بیش‌ترین نقش را در افزایش اثر گلخانه‌ای دارد
دانشمندان می‌گویند ما به دلیل فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی، در حال افزودن به مقدار طبیعی گازهای گلخانه‌ای هستیم و در نتیجه این اثر را تشدید می‌کنیم؛ بدین‌ترتیب زمین گرم‌تر می‌شود. به گرم‌شدن زمین بر اثر فعالیت‌های انسانی، «گرمایش جهانی» یا «تغییر اقلیم» می‌گویند.
تأثیرگذار‌ترین گاز در اثر گلخانه‌ای، بخار آب است. با این حال تأثیر بخار آب فقط چند روز است و خیلی سریع از بین می‌رود. در ضمن میزان بخار آب اتمسفر زمین در دهه‌های گذشته افزایش خاصی نیافته است. ولی کربن‌دی‌اکسید مدت خیلی بیش‌تری در اتمسفر می‌ماند. آن‌قدر کربن‌دی‌اکسید اتمسفر زمین زیاد شده و آن‌قدر سرعت از بین رفتن آن کم است که صد‌ها سال طول می‌کشد، مقدار آن به اندازه‌ی قبل از انقلاب صنعتی برسد.
شواهد و مدارک ما از گرمایش جهانی چیست؟
اطلاعات ماهواره‌ای نشانگر افزایش سالیانه ۳ میلی‌متری سطح آب اقیانوس‌‌ها در دهه‌های اخیر است. قسمت زیادی از این افزایش سطح به انبساط گرمایی آب اقیانوس‌‌ها نسبت داده می‌شود. به جز انبساط گرمایی، ذوب شدن یخچال‌‌ها و یخ‌های قطبی هم در افزایش سطح آب اقیانوس‌‌ها تأثیر زیادی دارد. بیش‌تر یخچال‌های مناطق معتدل زمین و شبه‌جزیره جنوبگانی در حال ذوب شدن و پس‌روی هستند. داده‌های ماهواره‌ای از سال ۱۹۷۹، تحلیل سریع صفحه‌های یخی قطب شمال را نشان می‌دهد. سرعت ذوب شدن آنها، چیزی در حدود ۴ درصد در هر یک دهه است. در سال ۲۰۱۲، مساحت صفحه‌های یخی قطب شمال به ۵۰ درصد کم‌تر از میزان متوسط آنها در بازه سال‌های ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۰ رسید. در چند سال اخیر، مساحت صفحه یخی گرینلند به طرز بی‌سابقه‌ای کم شده است. اگر همه حجم ۲٫۸ میلیون کیلومتر مکعبی صفحه یخی گرینلند ذوب شود، سطح آب اقیانوس‌‌ها تا ۶ سانتی‌متر بالا می‌آید. تأثیرات تغییر اقلیم را می‌توان در پوشش گیاهی و حیوانات هم مشاهده کرد. افزایش دما باعث می‌شود که زمان گل‌دهی و میوه‌دهی گیاهان جلو بیفتد و حیوانات هم در جستجوی مناطق خنک‌تر قلمروی زندگی خود را تغییر دهند.
راهکار جلوگیری از تغییر اقلیم چیست؟
در چند سال اخیر، گفت‌و‌گو و رایزنی‌های زیادی برای جلوگیری از پیشرفت تغییر اقلیم انجام شده است. بعضی‌‌ها می‌گویند از سال ۱۹۹۸، علی‌رغم افزایش چشمگیر میزان کربن‌دی‌اکسید، گرمایش جهانی متوقف شده است. آنها با دلایلی سعی کرده‌اند به روش‌هایی این موضوع را توجیه کنند.
در آینده دما چقدر افزایش می‌یابد؟
«مجمع بین‌المللی تغییرات آب و هوایی» (IPCC) در تحقیقی که سال ۲۰۱۳ انجام داد، براساس مدل‌سازی‌های کامپیوتری یک سری پیش‌بینی‌هایی انجام داد. بیش‌تر شبیه‌سازی‌‌ها نشانگر این هستند که تغییر دمای جهانی سطح زمین تا پایان قرن بیست و یکم نسبت به سال ۱۸۵۰ تا ۱٫۵ درجه افزایش می‌یابد. حد دو درجه سانتی‌گراد به عنوان مرز خطر در گرمایش جهانی در نظر گرفته شده است. دانشمندان می‌گویند حتی اگر همین حالا میزان گازهای گلخانه‌ای را به اندازه چشمگیری کاهش دهیم، اثرات آن ادامه خواهد داشت چرا که قسمت‌های بزرگی از سامانه اقلیمی برای پاسخ دادن به تغییرات، صد‌ها سال زمان احتیاج دارند. به‌علاوه برای خارج شدن گازهای گلخانه‌ای از اتمسفر، به دهه‌ها زمان احتیاج است.
اثر تغییر اقلیم روی ما چگونه است؟
میزان تأثیرات بالقوه هنوز خیلی مشخص نیست. تغییر اقلیم ممکن است باعث کمبود آب شیرین، کمبود غذا یا منجر به سیل، طوفان، موج‌های گرمایی شدید و خشکسالی شود. تغییر اقلیم می‌تواند باعث به‌وجود آمدن شرایط آب و هوایی سخت شود؛ با این حال ربط دادن هر رویداد آب و هوایی سخت به گرمایش جهانی کار درستی نیست.
دانشمندان می‌گویند به‌طور کلی گرمایش جهانی ممکن است باعث بارش باران بیش‌تر شود، ولی خطر خشکسالی در تابستان و مناطق دور از اقیانوس افزایش می‌یابد. در نتیجه وقوع طوفان‌‌ها و افزایش سطح آب دریا، احتمال وقوع سیل هم بیش‌تر می‌شود.
تغییر اقلیم منجر به تغییر شرایط زیستگاه‌ها می‌شود و از آن‌جا که حیات وحش نمی‌تواند به سرعت خود را با این تغییرات سازگار کند، بسیاری از حیوانات منقرض خواهند شد. سازمان بهداشت جهانی هم می‌گوید که با افزایش مالاریا، بیماری‌های مربوط به آب ناسالم و سوء‌تغذیه، جان بسیاری از مردم به خطر می‌افتد. هرچه میزان کربن‌دی‌اکسید اتمسفر بیش‌تر شود، اقیانوس‌‌ها هم آن را بیش‌تر جذب می‌کنند و در نتیجه اسیدی‌تر می‌شوند.
نشانه‌های تغییر اقلیم در ایران
تغییر اقلیم پدیده‌ای جهانی است که ایران را نیز شامل می‌شود.
ایران کشوری است با طبیعتی زیبا و مسحورکننده و منابع طبیعی فراوان با وجود این باید پذیرفت که ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان، درگیر چالش‌های زیست‌محیطی جدی است که تأثیر منفی بر اقتصاد و نیز کیفیت زندگی دارد. خشکسالی و طوفان‌های شن معیشت و زندگی هزاران انسان را تهدید کرده و موجودیت منابع طبیعی، مانند تالاب هامون و دریاچه ارومیه را به خطر جدی می‌اندازد.
افزایش ناهنجاری‌های جوی نظیر بارش‌های ناگهانی، وزش طوفان‌های شدید، خشکسالی و افزایش دما چند سالی است که در برخی نقاط ایران به چشم می‌خورد.
بارش برف در شهرهای جنوبی و مرکزی کشور پس از ۵۰ سال، سرمای شدید و بارش تگرگ در فصل شکوفه‌دهی درختان، بارش سنگین برف در استان‌های مازندران و گیلان و … برخی از نشانه‌های بی‌نظمی در شرایط آب و هوایی کشور است.
منابع:
دیجی کالا- مهدی مومن‌زاده
ایرنا – برونو فوشه سفیر فرانسه در تهران-میشاییل اشترنبرگ سفیر آلمان در تهران- بهلول علیجانی
عصر ایران
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.