میزان توان شرکت‌ها؛ شرط حضور در مناقصات بین‌المللی IPC

دورهمی نفتی برای برگزاری مناقصه صنایع بالادستی میزان توان شرکت‌ها؛ شرط حضور در مناقصات بین‌المللی IPC سمیه مهدوی- شرکت ملی نفت در حال رایزنی و دریافت نظرات دست‌اندرکاران حوزه صنعت نفت برای برگزاری مناقصات صنایع بالادستی است. این درحالی است که مضاف بر امضای ۱۰ تفاهم‌نامه با شرکت‌های خارجی قرار است ۶ شرکت دیگر نیز […]

دورهمی نفتی برای برگزاری مناقصه صنایع بالادستی

میزان توان شرکت‌ها؛ شرط حضور در مناقصات بین‌المللی IPC

سمیه مهدوی- شرکت ملی نفت در حال رایزنی و دریافت نظرات دست‌اندرکاران حوزه صنعت نفت برای برگزاری مناقصات صنایع بالادستی است. این درحالی است که مضاف بر امضای ۱۰ تفاهم‌نامه با شرکت‌های خارجی قرار است ۶ شرکت دیگر نیز به این جرگه انعقاد معاهده‌نامه‌ها بپیوندند.

مشکلات متعددی پیش روی اجرای مدل جدید قراردادهای نفتی و برگزاری مناقصات مربوط به آن قرار گرفته است. تنش‌های ایجاد شده از طرف مخالفین و موافقین طرح‌های جدید نفتی و عدم تفاهم مسؤولان امور بر نحوه اجرای IPC از یک سو؛ نگرانی و دلهره ایجاد شده از پا پس کشیدن کشورهای خارجی به خاطر نابسامانی بر پرونده مدل جدید قرارداد‌ها از سوی دیگر تا حدودی راه را برای توسعه و بهره‌برداری میادین بسته و ذخایر ۱۵۰ میلیارد بشکه‌ای قابل استحصال را در حالت انتظار نگه داشته است. علی‌رغم این‌که سناریوی IPC در مراحل ابتدایی تأیید و تصویب مدت زمانی قریب به ۳ سال به حاشیه رفته؛ اما همچنان این بازار از آب و تاب نیفتاده است و در حال ورود به فاز اجرایی مناقصات قرار گرفته است.

اما همین امر یعنی ورود به فاز اجرای مناقصه‌ها نیز خبرساز شده است. اولویت‌بندی شرکت‌های ایرانی و خارجی برای حضور در میدان مناقصه از جمله دغدغه‌های همراه شده با شرکت‌ها و پیمانکاران داخلی است.

تاکنون ۱۱ شرکت ایرانی توسط وزارت نفت در ردیف شرکت‌های E&P قرار گرفته و تأیید صلاحیت شده‌اند. درحالی که حرف و حدیث‌ها پیرامون چگونگی ورود پیمانکاران به این حوزه فراوان شده است، وزارت نفت وعده داده هیچ محدودیتی برای این صنف شرکت‌های E&P درکار نخواهد بود .

چندی پیش مدیرعامل شرکت ملی نفت طی مصاحبه‌ای بیان کرده بود: توسعه میادین نفتی و گازی بزرگ کشور باید در اختیار شرکت‌های خارجی قرار بگیرد و صرفاً توسعه میادین کوچک و متوسط کشور را می‌توان به شرکت‌های داخلی واگذار کرد.

کاردر تأکید کرده بود که شرکت‌های ایرانی تنها با جوینت شدن (مشارکت) با شرکت‌های خارجی می‌توانند در این مناقصه بین‌المللی حاضر شوند و نمی‌توانند به صورت مستقل مشارکت کنند.

وی در خصوص این‌که شرکت‌های ایرانی نمی‌توانند به‌طور مستقل در این مناقصه حضور پیدا کنند، گفت: شرکت‌های ایرانی تنها با جوینت شدن با شرکت‌های خارجی می‌توانند در اولین مناقصه بین‌المللی حاضر شوند.

در این میان نخستین قرعه مناقصات به نام آزادگان‌جنوبی افتاده است تا در اواخر آبان‌ماه تکلیفش با تعیین پیمانکار یکسره شود. میدانی که با محدودیت شرکت‌های ایرانی قرار است به مناقصه گذاشته شود.

کاردر در خصوص این‌که شرکت پرشیا که متعلق به ستاد تدابیر ویژه است اعلام کرد حاضر است با نصف قیمت توتال این میدان را توسعه دهد، چرا شرکت‌های ایرانی نمی‌توانند به‌طور مستقل در این مناقصه حاضر شوند؟ بیان‌کرد: برخی از شرکت‌های ایرانی فکر می‌کنند میدان آزادگان یک میدان ساده است و می‌توانند با حفر چاه و تولید این میدان را توسعه دهند، در حالی که می‌بینیم هم‌اکنون خودمان ۲۱ دکل حفاری در این میدان کار گذاشته‌ایم و مشغول حفاری هستیم اما این تنها ۶ درصد از تولید میدان را شامل می‌شود.

او تأکید‌کرد: توسعه میدان آزادگان نیاز به تکنولوژی‌های بسیار پیشرفته دارد که شرکت‌های ایرانی این تکنولوژی‌‌ها را دارا نیستند به همین دلیل اعلام می‌کنیم اگر تمایل دارند در توسعه میدان آزادگان حضور داشته باشند حتماً باید همراه با یک شرکت خارجی معتبر باشد.

وزارت نفت در حالی به شرکت‌های داخلی اجازه حضور در مناقصه‌های میادین بزرگ و کم‌ریسکی مانند آزادگان‌جنوبی را نداده است و قصد دارد که مناقصه مربوط به این میادین را صرفاً با حضور شرکت‌های خارجی برگزار کند که یکی از شرکت‌های توانمند و خوش سابقه داخلی اخیراً به صورت رسمی برای توسعه میدان مشترک آزادگان‌جنوبی اعلام آمادگی کرده بود.

اما در این میان سخنان مطرح شده از سوی مسؤولان نفتی دچار یک پارادوکس پررنگ شده است. سخنان کاردر درحالی است که غلامرضا منوچهری معاون وی در همایش بررسی الزامات و چالش‌های قراردادهای مشارکت و ابزارهای مالی سرمایه‌گذاری در صنعت نفت بیان کرد قرار است ۷۰ درصد کار میادین پروژه‌های بزرگ را به پیمانکاران ایرانی بسپارند. وی با اشاره به مدل‌های جدید قراردادهای نفتی، گفت: در مدل جدید قرارداد نفتی سرمایه‌گذاری ممکن است چند مرحله‌ای باشد و در هر مرحله‌ای که سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد در بودجه سالیانه به تصویب می‌رسد و بعد بازپرداخت سرمایه‌گذاری با نرخ بهره‌وری پایین آغاز می‌شود. از ابتدا بر اساس حجم تولید در طول ۱۵ سال رقمی را در نظر می‌گیریم و شرکت طرف قرارداد سالیانه مابه‌ازای تولید از سود و پاداش بهره‌مند می‌شود. اگر شرکت نتواند به اهداف تولید برسد حداقل جریمه آن این است که از سود بهره‌مند نمی‌شود. دوره بازپرداخت سرمایه نیز ۱۰ ساله است.

معاون امور توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت با بیان این‌که عطش دنیا در توسعه مخازن ایرانی زیاد است، بیان‌کرد: کشورهای خارجی پتانسیل زیادی را در ایران می‌بینند. از طرف دیگر ظرفیت داخلی توان خوبی دارد. پیش‌بینی ما این است که حتی در میدان‌های بزرگ که اجراکننده شرکت خارجی است ۷۰ درصد کار را به شرکت‌های ایرانی بدهیم.

تاکنون شرکت‌هایی از کشورهای فرانسه، ژاپن، چین و روسیه برای حضور در مناقصه میدان آزادگان اعلام آمادگی کرده‌اند.

مجری طرح توسعه میدان آزادگان‌جنوبی در این خصوص گفت: هیچ شرکتی در اولویت واگذاری فاز دوم توسعه میدان آزادگان جنوبی قرار ندارد و شرکت‌های توانمند می‌توانند در مناقصه این میدان حضور یابند.

محمود مرعشی با اشاره به این‌که فاز دوم میدان آزادگان‌جنوبی امسال در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی به مناقصه می‌رود، بیان کرد: اطلاعات کلی این میدان براساس امضای قرارداد محرمانگی در اختیار دو شرکت خارجی قرار گرفته است و آن‌ها مطالعات ارزیابی کرده‌اند.

قرارداد محرمانگی، در واقع اطمینان دوطرفه‌ای ایجاد می‌کند تا دو طرف اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند بدون آن که بیم آن رود که این اطلاعات، به شخص سوم برسد.

مجری طرح توسعه میدان آزادگان‌جنوبی ادامه‌داد: اطلاعات اصلی میدان آزادگان‌جنوبی زمانی در اختیار شرکت‌ها قرار می‌گیرد که مناقصه برگزار شده باشد.

مجری طرح توسعه آزادگان‌جنوبی با تأکید بر این که هیچ شرکتی در اولویت برای واگذاری این میدان وجود ندارد، تصریح‌کرد: شرکت‌های توانمند می‌توانند در مناقصه این میدان حضور یابند.

به گفته مرعشی، تا زمانی که مناقصه فاز دوم میدان آزادگان‌جنوبی برگزار نشود، نمی‌توان گفت چه شرکتی برنده توسعه این میدان است.

اما چند روز پس از این اظهار نظرات، کاردر معاون وزیر نفت از ممنوعیت ورود شرکت‌های خارجی ناشناخته به بازار مناقصات ایران خبر داد. فرصت یک ماهه فراخوان ارزیابی صلاحیت شرکت‌های اکتشاف و تولید نفت و گاز خارجی از هفته گذشته استارت خورد. کاردر با اعلام این‌که بر اساس این فراخوان تمامی شرکت‌های خارجی که علاقه‌مند به حضور در مناقصات نفتی ایران هستند باید اطلاعات و مشخصات خود را در اختیار شرکت ملی نفت ایران قرار دهند، تصریح‌کرد: میزان تولید نفت و گاز، فعالیت در پروژه‌های نفت و گاز کشورهای مختلف جهان، استفاده از فناوری‌های نوین توسعه، بهره‌برداری و افزایش ضریب بازیافت از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی صلاحیت شرکت‌های نفتی خارجی است.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با تأکید بر این‌که تمامی شرکت‌های نفتی جهان یک ماه فرصت دارند که در این فراخوان بین‌المللی صنعت نفت ایران ثبت نام کرده و حضور یابند، اظهار‌داشت: یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی صلاحیت شرکت‌های، میزان تولید نفت و گاز است.

این عضو هیأت مدیره شرکت ملی نفت با تأکید بر این‌که شرکت‌هایی که قرار است در مناقصات توسعه میادین نفت و گاز ایران حضور یابند باید دست‌کم در یک نقطه از جهان یک پروژه تولید نفت و گاز اجرا کرده باشند، تأکید‌کرد: البته میزان تولید هم در رتبه‌بندی شرکت‌های نفتی خارجی بسیار مهم است.

 

بنابراین با این تفاسیر هم حدوحدود شرکت‌های خارجی برای ورود به مناقصات IPC مشخص شد و هم چگونگی فعالیت شرکت‌های ایرانی. باید دید در آِینده نزدیک تصمیم مسؤولان و نحوه اجرای  مناقصه‌های مدل جدید قراردادهای نفتی چه سرنوشتی را برای میادین نفتی  رقم خواهد زد و این‌که سرانجام کدام  شرکت ها اعم از  داخلی و خارجی  راهبر و مجری اصلی  این پروژه ها می‌شوند.