مقاله‌اي كوتاه در باب ريزبورس‌ها

  نويسنده: پاتريك. ال.يانگ پاتريك.ال.يانگ مي‌نويسد بورس‌هاي كوچك به نحو روزافزوني در خط مقدم بازارهاي نوظهور و معاملات انواع جديدي از دارايي‌ها قرار مي‌گيرند. بسياري از فعالان، سال گذشته را در جهان بورس، سال بحث درباره ادغام بازارهاي عمده به منظور ايجاد بازارهاي منطقه‌اي يا حتي بورس‌هاي ابرقدرت سرتاسر اقيانوس اطلس ميدانند. البته اين شرايط […]

 

نويسنده: پاتريك. ال.يانگ

پاتريك.ال.يانگ مي‌نويسد بورس‌هاي كوچك به نحو روزافزوني در خط مقدم بازارهاي نوظهور و معاملات انواع جديدي از دارايي‌ها قرار مي‌گيرند.

بسياري از فعالان، سال گذشته را در جهان بورس، سال بحث درباره ادغام بازارهاي عمده به منظور ايجاد بازارهاي منطقه‌اي يا حتي بورس‌هاي ابرقدرت سرتاسر اقيانوس اطلس ميدانند. البته اين شرايط بيش‌تر براي سرمايه‌گذاران بورس‌هاي عمده سهام و كالا در اروپا و آمريكا صادق است، در حالي كه در ساير مناطق جهان، معجزه كوچك تجارت الكترونيك هم‌چنان پيشتاز است، و اين مسأله سبب گرديده تا معاملات بورسي به دو بخش بورس‌هاي بسيار بزرگ و بورس‌هاي بسيار كوچك منشعب شود و هر روزه تعداد بيش‌تري از بورس‌هايي كه در ميانه اين دو طيف قرار دارند از ميدان رقابت خارج شوند. سال‌ها قبل براي بيان مفهوم بورس جديد كه با اتكا به فن‌آوري اطلاعات، بزرگ‌ترين بورس‌هاي جهان را در مقياسي بسيار كوچك شبيه‌سازي مي‌كند واژه «ريز بورس» را به‌كار بردم.

از نخستين باري كه در سال‌هاي نخست اين دهه، بحث درباره ريزبورس‌ها آغاز شد، اين مفهوم روز به روز جذاب‌تر مي‌شود. در عصر پس از اينترنت، شكوفايي يا به عبارت ديگر رشد انفجارآميز مبادلات تجاري مستقيم چشم‌انداز بورس‌هاي جديد را تيره كرد. ولي مفهوم ايجاد بورس‌هاي الكترونيك در مقياسي كوچك‌تر از بورس‌هاي سنتي، به سرعت به واقعيتي ريشه‌دار تبديل مي‌شود.

يك «ريز بورس» بايد داراي ۳ ويژگي باشد:

۱-( دبيرخانه‌اي بسيار كوچك ) براي بازاري كه احتمالاً كارمندان آن از ده يا دوازده نفر تجاوز نمي‌كند، تعداد ۵ نفر يا كم‌تر مناسب است.

۲-( داراي يك محصول با بازار هدف‌گذاري شده باشد ) در مورد بازار كالا، بازاري كه ممكن است ارزش معاملات ساليانه آن ميليارد‌ها دلار باشد.

۳- معاملات به جاي شبكه‌هاي اختصاصي، به صورت الكترونيك و عمدتاً از طريق اينترنت نجام مي‌شود.

فن‌آوري جزو ابعاد اصلي توسعه يك ريزبورس است، ولي در عين حال نيازي به استفاده از فن‌آوري‌هاي گران‌قيمت نيست. در واقع، در سال‌هاي اخير سيستم‌هاي مختلفي براي پاسخگويي به نيازهاي اين بخش ايجاد شد‌ه‌اند. در چنين بورس‌هايي مي‌توان از محصولات شركت‌هايي هم‌چون «آلبرتا سلوشنز» و نرم افزارهاي معاملاتي تقريباً فراگير بورس سهام كشورهاي اروپاي شمالي استفاده كرد، شركت «پات سيستمز» نيز يكي از چندين فروشنده‌اي است كه در اين حوزه فعاليت دارند. سازمان هندي-انگليسي «كومداك» و «ترايپورت» كه در لندن مستقرا ست نيز درا ين زمينه تخصص دارند.

كم‌ترين بودجه‌اي كه مي‌توان به فن‌آوري در ريزبورس‌هاي ساده اختصاص داد كم‌ترا ز ۱۰۰ هزار دلار براي يك سيستم بسيار ساده است. يك ريزبورس پيچيده‌تر مي‌تواند با سرمايه‌گذاري ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزار دلار امكانات زيربنايي خوبي را ايجاد كند. موانعي كه بر سر راه كساني كه به دنبال ايجاد ريز بورس هستند، ناچيز است و احتمالاً به دليل افزايش رقابت بر سر تأمين فن‌آوري نسل آينده سامانه‌هاي كوچك ولي كارآمد،بيش از پيش كاهش مي‌يابد.

مسلماً در كشورهايي كه دولت‌ها مانع از تشكيل انجمن‌هاي آزاد و بورس مي‌شوند، مقررات موجود موانعي را ايجاد مي‌كنند. علاوه بر اين، مقررات سهل‌گيرانه دولت براي كاركرد اثربخش ريزبورس اهميتي اساسي دارد.

امروزه به لطف امكانات فن‌آوري اطلاعات، ايجاد ريز بورس‌ها ميسر گشته است. ارزان‌ترين شبكه موجود، اينترنت است كه اغلب به عنوان خروجي اصلي ريز بورس‌هاي امروزي عمل مي‌كند. اينترنت توانسته است، بزرگ‌ترين مفهوم دارايي قابل معامله در تاريخ را ايجاد نمايد (تغيير گروه دارايي كه بانك‌هاي متعارف براي همگامي با آن تلاش بسياري مي‌كنند).

بنابراين همان‌طور كه سامانه‌هاي نرم‌افزاري حراج الكترونيك از قبيل e-bay و QXL توانسته‌اند به هر چيز، از بلوك‌هاي سيماني پياده‌رو گرفته تا لوازم عروسك‌هاي باربي ويژگي نقدشوندگي ببخشند، ريزبورس‌ها نيز رشد بازارهاي كالايي كوچك‌تر شده را امكان‌پذير مي‌سازند كه به دليل هزينه‌هاي بالاي امكانات زيربنايي، براي معاملات بورس‌هاي سنتي بسيار كوچك هستند.

بسياري از ريز بورس‌ها براي دسترسي به خدمات پاياپاي و تسويه با مشكلاتي روبه‌رو هستند. براي مثال «كومداك» براي برخي از بازارهاي كالاي خود به استفاده از اسناد تضميني متوسل شده است. به‌طور كلي اين شيوه از كارايي مناسبي برخوردار است ولي به ارزاني يا سهولت داشتن يك طرف معاملاتي مركزي (مثل بورس) نيست. با وجود اين، صرفه‌جويي ناشي از معامله شفاف و همزمان با توليدكنندگان متعدد و مصرف‌كنندگان نهايي مزيت بزرگي براي فروشندگان و خريداران است.

هم‌چنين، در حالي كه زيرساخت و ابزار اصلي توزيع و انتشار قيمت، اينترنت و فن‌آوري رايانه‌اي است، بايد به اين نكته توجه داشت كه بخش عمده تلاش در جهت اداره بورس‌هاي كوچك (دست‌كم در مراحل ابتدايي)، تغذيه تدريجي فعالان بازار (به لحاظ اطلاعاتي) جهت حفظ نقش بورس مي‌باشد. در ريزبورس، اين مسأله «كمك كارگزار» ناميده مي‌شود و براي تقويت بازار از طريق كمك به‌كاربران بازار براي آشنا ساختن آن‌ها با معامله در سامانه معاملاتي ريزبورس ابزار مؤثرتري است.

از اين لحاظ، ريز بورس‌ها نوعي قهوه‌خانه مدرن محسوب مي‌شوند. ايجاد يك شبكه كارآمد در موفقيت بازار نقشي اساسي ايفا مي‌كند و خود نيازمند ارتباطات كلامي و انتقال همزمان اطلاعات الكترونيكي بازار است.

علاوه بر اين، ريز بورس گذشته از معاملات كالا براي ايجاد بورس‌هاي كوچك سهام نيز بسيار مناسب است. در مورد بازارهاي كوچك سهام، جايگاه بورس‌هاي منطقه‌اي سهام يا بازارهاي بخشي (كه سرمايه مورد نياز براي حوزه‌هاي به‌خصوصي را تأمين مي‌كنند)، با بورس‌هايي هم‌چون بورس سهام الكترونيكي جايگزين به نحو روزافزوني به موضوع اصلي بازارهاي مالي تبديل مي‌شوند.

 

غول‌هاي صنعت بورس شعار «هر آن‌چه كوچك است زيباست» را نمي‌پسندند. ولي وقتي سخن از ايجاد بازارهايي است كه مي‌تواند وضعيت بسياري از كسب و كارها، معامله‌گران و توليدكنندگان را در بازارهاي توسعه‌يافته و درحال توسعه دگرگون كند، ريزبورس اهميت روزافزوني مي‌يابد. اين بورس‌‌ها ارتقاي سرمايه يا معاملات كالاهاي جديد يا سنتي را تسهيل مي‌كنند و بدين ترتيب، آينده بسيار روشني دارند و در مجموع به نفع بازار‌ها هستند.