واکاوی ابعاد گوناگون مضرات فناوری اطلاعات بر ذهن انسان آیا آموزش دیجیتال، هدر دادن پول است؟ آیا بهکارگیری فناوری اطلاعات و انواع رایانه به بهبود یادگیری دانشآموزان میانجامد؟ در این میان پژوهشهای صورت گرفته حرف دیگری دارند. به گزارش سیناپرس، منفرداسپیتزر (Manfred Spitzer) مدیر گروه روانپرشکی و نیز مرکز عصبشناسی و یادگیری دانشگاه اولم در […]
واکاوی ابعاد گوناگون مضرات فناوری اطلاعات بر ذهن انسان
آیا آموزش دیجیتال، هدر دادن پول است؟
آیا بهکارگیری فناوری اطلاعات و انواع رایانه به بهبود یادگیری دانشآموزان میانجامد؟ در این میان پژوهشهای صورت گرفته حرف دیگری دارند.
به گزارش سیناپرس، منفرداسپیتزر (Manfred Spitzer) مدیر گروه روانپرشکی و نیز مرکز عصبشناسی و یادگیری دانشگاه اولم در آلمان است. او به تازگی کتابی به نام «بیمارسایبری» (Cyber Sick! ) نگاشته و در آن به واکاوی ابعاد گوناگون مضرات فناوری اطلاعات بر ذهن انسان پرداخته است. وی در یادداشتی در آخرین شماره مجله نیوساینتیست به بررسی اجمالی برخی پژوهشهای صورت گرفته در مورد تأثیر بهکارگیری فناوری اطلاعات بر روی عملکرد تحصیلی دانشآموزان و دانشجویان و نیز لزوم بازنگری در اختصاص بودجه برای افزایش این فناوریها در کلاسهای درس پرداخته است.
عوارض جانبی فقط محدود به داروها نمیشود و هر چیز دیگری نیز میتواند علاوه بر یک سری سودمندیها، مضراتی نیز به همراه داشته باشد. برای نمونه گسترش خودروسازی سبب بهبود وضعیت حملونقل شد، اما در عوض مشکلاتی نظیر چاقی، تصادفات و نیز آلودگی هوا نیز از جمله مشکلاتی است که به واسطه این وسیله ایجاد میشود.
عین همین وضعیت برای کاربرد فناوری اطلاعات در زمینهآموزش صدق میکند. امروزه در طیف گستردهای از موقعیتهایآموزشی، از مهدکودکها گرفته تا دورههایآموزش عالی، از فناوری اطلاعات استفاده میشود. سیاستگزاران حوزهآموزش و نیز صاحبان صنایع مبتنی بر فناوری اطلاعات همواره بیان میکنند که استفاده از رایانه برایآموزش بسیار سودمند است و به همین دلیل، دولتها بخشی از بودجه عمومی خود را به این امر اختصاص دهند. اما پژوهشهای متعدد نشان داده است که این فناوری نه تنها تأثیر مثبتی به همراه ندارد، بلکه حتی میتواند زیانبار هم باشد.
آخرین نمونه این پژوهشها به این مسأله اشاره دارد که در نظامهایآموزشی که سرمایهگذاری هنگفتی بر روی این فناوریها انجام دادهاند، دانشآموزان هیچ پیشرفت مثبت و قابل توجهی در «برنامه ارزیابی بینالمللی دانشآموز» یا همان آزمون PISA به دست نیاوردهاند.
همچنین پژوهشی دیگر که براساس نتایج آزمون PISA به انجام رسید و دادههای مربوط به ۲۵۰ هزار دانشآموز را دربرداشت، نشانگر آن بود دانشآموزانی که در اتاق خواب خود رایانهای داشتند، از عملکرد تحصیلی خوبی برخوردار نبودند.
افزون بر این، پژوهشگران در فلسطین اشغالی به این نتیجه رسیدند که عملکرد دانشآموزان دوره ابتدایی و متوسطه که از رایانه استفاده میکردند دچار افت میشد. همچنین یک مطالعه دیگر در رومانی نشان میداد عملکرد تحصیلی دانشآموزان خانوادههای محرومی که پولی برای خرید رایانه دریافت میکردند، پس از خرید رایانه به مراتب ضعیفتر از دوره بدون رایانه بود.
مشکل فناوری اطلاعات چیست؟
شاید بتوان گفت که با دانش کنونی ما در زمینه عصبشناسی و روانشناسی، تعیین ریشه بروز این مشکلات کار چندان دشواری نیست.
واقعیت این است که هر قدر محتوایی را عمیقتر مورد بررسی قرار دهیم، یادگیری آن به شکل بهتری صورت میگیرد. مدل «سطوح پردازش» (levels-of-processing) گویای این نکته مهم در یادگیری است. مشکل فناوری اطلاعات این است که سبب میشود پردازش اطلاعات به شکلی سطحی و نه چندان عمیق در مغز صورت گیرد و به این ترتیب مغز از فرصت کافی برای کدگذاری اطلاعات دریافتی برخوردار نباشد. مطالعهای که چندی پیش در نشریه ساینس منتشر شد نشان میداد که احتمال کدگذاری ذهنی اطلاعات آنلاین در مغز به مراتب کمتر از اطلاعات موجود در کتاب و یا نشریات چاپی است.
همچنین مطالعات متعددی نشان داده است که وجود لپتاپ در کلاس با کاهش کیفیت عملکرد دانشآموزان در آزمونها و تکالیف درسی ارتباط دارد. همچنین فناوری اطلاعات نمیتواند شکاف عملکردی بین دانشآموزان از خانوادههای ثروتمند با دانشآموزان از خانوادههای نیازمند را از میانبردارد.
یک مطالعه جالب دیگر که در نشریه ساینس منتشر شده و به بررسی کتابهای الکترونیکی و کاغذی پرداخته نشان میدهد فیلمها و لینکهای موجود در کتابهای الکترونیکی سبب بر هم خوردن تمرکز خواننده و در نتیجه کاهش یادگیری او میشود.
پژوهشگران در ایالات متحده همچنین به بررسی یادداشتبرداری در کلاس به دو شیوه سنتی (کاغذ و قلم) و دیجیتال (تایپ) پرداختند. این مطالعه مشخص ساخت که نوشتن روی کاغذ شیوهای به مراتب بهتر است. دانشجویانی که در کلاس به شیوه سنتی یادداشتبرداری میکنند، باید به دقت به صحبتهای استاد گوش دهند، فکر کرده و مطالب مهم را اولویتبندی کنند و آنگاه آنها را یادداشت کنند. اما کسانی که به صورت دیجیتالی یادداشتبرداری میکنند، فقط گفتههای استاد را عیناً تایپ میکنند و به همین دلیل چندان به عمق این مطالب نمیروند.
در نهایت اینکه مطالعهای دیگری نشان داد دانشجویانی که در کلاس با انواع فعالیتهای دیجیتالی (نظیر کار با تلفن همراه و اتصال به اینترنت بیسیم) مشغول هستند، بیشتر در معرض پرت شدن حواس و از دست دادن تمرکز قرار دارند.
رسانههای دیجیتالی زیانهایی جدی را برای نظامآموزشی به همراه دارند و افزون بر کاهش نمرات دانشآموزان و دانشجویان میتوانند به بروز مشکلاتی نظیر اعتیاد به اینترنت، بیخوابی و نقص توجه بینجامند. همچنین این ابزارها وقتی که دانشآموزان و دانشجویان میتوانند برای پردازش اطلاعات مهمآموزشی اختصاص دهند را از آنها میربایند.
با وجود چنین پژوهشهای گستردهای، شاید وقت آن رسیده باشد که اختصاص بودجه برای آوردن هرچه بیشتر فناوری اطلاعات به کلاسها را مورد بازبینی قرار دهیم.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.