مناقصه یا ترک تشریفات

تردید مسوولان برای لایه نفتی پارس جنوبی

مناقصه یا ترک تشریفات

سمیه مهدوی- این روز‌ها ایران به‌عنوان کشوری نفتخیز که درسکوی نخست منطقه قرار گرفته، درحال جدال با شرکای نفتی خود است. توسعه میادین و میزان برداشت از نفت درجای به‌ویژه در میدان‌های نفتی و گازی مشترک با کشورهای همسایه بسیار حایز اهمیت است. لایه نفت پارس‌جنوبی ازجمله میادین مهمی است که قطر سالیان سال به میزانی قابل‌توجه و خیلی بیش‌تر از میزان برداشت ایران از آن بهره‌مند شده است. باتوجه به پارادایم کلی که از سوی وزارت نفت مبنی بر افزایش ظرفیت تولید نفت و برنامه‌ریزی برای جهش تولید به ۴ میلیون و ٦٠٠ هزار بشکه در روز تا سال ۹۹ اعلام شد؛ می‌توان به رقابت ایران با قطر در جنگ نفتی امیدوار بود.

وزارت نفت برای برداشت از لایه نفتی پارس‌جنوبی تا پایان امسال خیز برداشته است. با ورود شناور فرآورش و ذخیره‌سازی شناور (FPSO) تا دو ماه آینده یعنی تا پایان زمستان امسال٬ برداشت ۳۰ هزار بشکه‌ای از لایه نفتی پارس‌جنوبی آغاز می‌شود.

وزیر نفت به تازگی در خصوص این میدان نفتی بیان کرده است: پس از سال‌ها، امسال نخستین برداشت نفت از لایه نفتی پارس‌جنوبی را خواهیم داشت و امیدواریم در قالب قراردادهای جدید نفتی ادامه توسعه فاز دوم و افزایش ضریب بازیافت از این میدان را به سامان برسانیم.

عضو هیأت رییسه کمیسیون انرژی نیز، خبر برداشت از لایه نفتی پارس‌جنوبی در سال ٩٥ را برای کشور و کمیسیون انرژی با اهمیت دانست.

به گفته عبدالحمیدخدری موضوع برابری برداشت گاز ایران از میدان مشترک گازی پارس‌جنوبی با قطر در آینده نزدیک مسرت بخش است.

او اظهار کرد: خبر بهره‌برداری چند فاز از پارس‌جنوبی تا پایان امسال برای کشور با اهمیت است زیرا یکی از دغدغه‌های نمایندگان و مردم برداشت از میدان‎های مشترک نفت و گاز ایران است.

وی افزود: این بهره‌برداری‎‌ها سبب می‌شود برداشت گاز ایران از پارس‌جنوبی با قطر برابر شود بنابراین تحقق این موضوع برای مجلس با اهمیت است زیرا باید در نخستین فرصت مانع هدر روی منابع شد.

عضو کمیسیون انرژی تصریح کرد: وقتی ارقام عدم نفع ایران در میدان گازی پارس‌جنوبی را بررسی می‌کنیم به اهمیت تحقق این هدف بیش‌تر پی خواهیم برد، بنابراین کار و تلاش در این عرصه، جهاد است.

اما برگزاری مناقصه میادین نیز در این بین مسأله دیگری است که بر سرآن بحث و گفت‌و‌گو بسیار است. در مجموع یکی از انتقاداتی که به IPC؛به‌عنوان مدل جدید قراردادهای نفتی؛ می‌شود این است که هر میدانی باتوجه به مختصات و ویژگی‌های منحصر به فردی که دارد، اعم از این‌که پرریسک باشد یا کم ریسک نباید به مناقصه گذاشته شود. بلکه باتوجه به همین ویژگی‌ها با خواهان آن میدان وارد مذاکره شد.

رهام قاسمی، مدیرعامل پترو ایران؛ در خصوص رفتن یا نرفتن این میدان به پارس‌جنوبی به شانا بیان می‌کند: درباره میدان‎های مشترک، الزام قانونی برای برگزاری مناقصه وجود ندارد و لازم نیست که به‌طور حتم واگذاری توسعه میدان به مناقصه برود. این اختیار قانونی به وزارت نفت داده شده است تا اگر صلاح بداند توسعه این میدان‌ها را با ترک تشریفات مناقصه و از طریق مذاکره واگذار کند. ضمن این‎که فضای مناقصه زمانی فراهم می‌شود که برای هر پروژه چند متقاضی وجود داشته باشد که فکر نمی‌کنم حداقل در شرایط کنونی در باره همه میدان‌ها به این فضا رسیده باشیم. البته هنوز مناقصات آغاز نشده است، شاید آن زمان شرایط تغییر کرده باشد. با این حال امیدوارم که ما هم با توجه به سوابقی که داریم در توسعه لایه نفتی پارس‌جنوبی حضور داشته باشیم. این حضور برای ما بسیار مهم است.

او با اشاره به نگرانی‌های پیش آمده می‌گوید: ما سیاست‎گذار نیستیم، بلکه تابع سیاست‎های دولت هستیم اما معتقدم پروژه‎هایی مانند توسعه میدان‎های مشترک، ماهیت مناقصه‎ ندارد. هرکدام موضوع‎های تکنیکی و مذاکرات خاص خود را دارد. شما به تجربه دنیا هم نگاه کنید، قطر برای توسعه میدان «الشاهین» که در طرف ایرانی «لایه نفتی پارس‌جنوبی» است، با شرکت دانمارکی «مرسک» مذاکره کرد و توسعه را به آن‎‌ها واگذار کرد، اما اکنون در مرحله دوم توسعه، در مناقصه‌ای که برگزار شد شرکت فرانسوی توتال برنده شد. براساس قرارداد امضا شده با توتال، این شرکت مانع از افت تولید ٣٢٠ هزار بشکه‌ای این میدان می‌شود؛ ضمن این‌که یک سوم منافع میدان هم به توتال تعلق می‌گیرد. هزینه‌های توسعه لازم برای حفظ این مقدار تولید را هم توتال می‌پردازد.

قاسمی ادامه می‌دهد: من به عنوان مدیرعامل شرکت پتروایران نگران آینده این شرکت هستم. اگر نتوانیم در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی، قراردادی را امضا کنیم، در سال ٩٦، دورنمای خوبی برای شرکت نمی‎بینم و به اعتقادم اگر قراردادهای تازه‌ای برای توسعه میدان‎های نفتی امضا نشود همه شرکت‎های بزرگ نفتی داخلی به‌زودی بیکار می‎شوند.

اما لایه نفت پارس‌جنوبی که از اولویت‌های انعقاد قرارداد IPC است، به زعم علی‌کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت؛ قطعا به مناقصه خواهد رفت. 

غلامحسین منوچهری، معاون امور توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران؛ با بیان این که قطر هم اکنون ۳۰۰ حلقه چاه برای برداشت از لایه نفتی حفاری کرده است٬ ادامه داد: ما باید حداقل دو سوم این میزان را حفاری کنیم و بتوانیم در یک دوره طولانی تولید از لایه نفتی را به ۲۰۰ هزار بشکه در روز برسانیم.

این مقام مسؤول با اشاره به برنامه ایران برای برداشت ۲۰۰ هزار بشکه‌ای از لایه نفتی پارس‌جنوبی تا ۲۰ سال آینده٬ گفت: مطالعات اخیری که بر روی میزان ذخایر لایه نفتی پارس‌جنوبی انجام داده‌ایم نشان می‌دهد که می‌توانیم نزدیک به این عدد از این میدان مشترک برداشت کنیم.

وی استفاده از فن‌آوری‌های روز و حفاری افقی را با توجه به سنگین بودن نفت لایه نفتی پارس‌جنوبی را از روش‌هایی اعلام کرد که باید در این بخش از میدان پارس‌جنوبی به‌کار رود.

منوچهری خاطرنشان کرد: شرکت‌های بین‌المللی که قادر به انجام این کار‌ها باشند می‌توانند این میدان را توسعه دهند.

وی با بیان این که تولید در این میدان باید مستمر و در طول ۲۰ سال باشد٬ اظهار کرد: در هر حال نفت این میدان سنگین است و شرکت‎‌ها باید از همان ابتدا روش‎های IOR و EOR را در آن به‌کار ببرند.

معاون امور مهندسی و توسعه مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران ادامه داد: به تدریج ۳۰۰ حلقه چاه در لایه نفتی پارس‌جنوبی حفاری خواهد شد.

به گفته وی توسعه فاز دوم لایه نفتی از جمله اولویت‌های وزارت نفت است که در قالب قراردادهای جدید نفتی توسعه خواهد یافت.

منوچهری با اشاره به مذاکره با شرکت دانمارکی برای توسعه این لایه در فاز دوم گفت: مذاکرات در حال انجام است اما هنوز به قطعیت نرسیده‌ایم اما به نظر می‌رسد این شرکت از جمله شرکت‌های قوی برای توسعه این لایه است.

گفتنی است، طرح‌ توسعه‌ و بهره‌برداری‌ از لایه‌های نفتی‌ میدان‌ گازی‌ پارس‌‌جنوبی‌ که‌ مشترک‌ با کشور همسایه است، بهره‌برداری‌ از نفت‌ این میدان‌ در دو فاز‌ صورت‌ می‌گیرد که در حال حاضر توسعه فاز یک در دست اقدام است.

در مرحله‌ نخست این طرح‌، پیش‌بینی‌ می‌شود روزانه ٣٥ هزار بشکه نفت تولید شود که پس‌ از اجرای‌ این مرحله‌ و بررسی‌ رفتار میدان‌، در صورت‌ اقتصادی‌ بودن‌، مرحله‌ دوم‌ توسعه‌ میدان‌ نیز اجرا می‌شود.

براساس برآوردهای اولیه نفت درجای لایه نفتی پارس‌جنوبی حدود ۷ میلیارد بشکه تخمین زده شده است.

براساس این گزارش تاکنون ۱۱ شرکت ایرانی برای اجرای مدل جدید قراردادهای نتی صاحب صلاحیت شناخته شده‌اند و در لیست شرکت‌های E&P جای گرفته‌اند.

 

به گفته مسؤولان در فاز اجرایی قراردادها، شرکت‌های ایرانی در میدان‌های کوچک و متوسط می‌توانند به عنوان راهبر اصلی توسعه میدان فعالیت کنند و از همکاری شرکت‌های بین‌المللی بهره‌مند شوند و در میدان‌های بزرگ نیز که راهبری بر عهده شرکت‌های بین‌المللی است، خارجی‌‌ها مکلف به همکاری با شرکت‌های ایرانی هستند. حال باید دید در مناقصه لایه نفتی پارس‌جنوبی شرکت‌های ایرانی برنده خواهند شد یا خارجی ها.