طلای سرخ خراسان و مصائب آن

طلای سرخ خراسان و مصائب آن

قاچاق پیاز زعفران طی سال‌های اخیر سبب افزایش سطح زیر کشت این محصول در استان‌ها و حتی کشورهای دیگر شده که زنگ خطر را برای پایتخت طلای سرخ ایران به صدا درآورده است.

به گزارش مهر زعفران یکی از مهم‌ترین محصولات استراتژیک خراسان‌جنوبی بوده که قیمت مناسب در کنار سازگاری با اقلیم جغرافیایی منطقه آن را به‌عنوان مهم‌ترین محصول استراتژیک استان قرارداده است.

کشت زعفران در خراسان جنوبی از سال‌های قبل آغازشده و در حال حاضر این استان با تولید سالانه حدود ۵۶ تن در رتبه دوم تولید این محصول در کشور قرار دارد به‌گونه‌ای که امروز خراسان‌جنوبی را به نام سرزمین طلای سرخ شناخته‌شده و کیفیت زعفران این استان زبانزد خاص و عام است.

هرچند از قدیم‌الایام زعفران را با نام خراسان می‌شناخته‌اند اما اکنون چند سالی است که خشکسالی مانع توسعه سطح زیر کشت مزارع زعفران در استان شده و کشاورزان ناچار به فروش پیاز زعفران به‌عنوان منبع درآمدی برای خانوارهای خود هستند و باز هم مثل همیشه بازارهای سیاه دلالان از این فرصت استفاده کرده و با قاچاق پیاز زعفران از این استان به استان‌ها و کشورهای دیگر انحصار تولید این محصول را از دست خراسان‌جنوبی خارج کرده‌اند.

حالا این روز‌ها کشور‌ها و استان‌های همسایه جا پای زعفران خراسان گذاشته‌اند و خبرهایی از افزایش تولید زعفران در استان‌های قزوین، استان‌های مرکزی و غرب کشور و کشور افغانستان به گوش می‌رسد که هر چند خبرهای خوشی برای مردم این مناطق است اما ناقوس خطر را برای ۳۷ هزار زعفران کار استان به صدا درآورده است.

قاچاق پیاز زعفران به کشور افغانستان در سال‌های گذشته سبب شده که این کشور در حال حاضر به‌عنوان مهم‌ترین رقیب کشور در تولید زعفران قرار گیرد و نگرانی مسؤولان در این زمینه روز به‌روز نیز بیش‌تر می‌شود.

اینجا پایتخت طلای سرخ نخواهد بود

 از طرفی زعفران خراسان جنوبی به دلیل اقلیم گرم و خشک منطقه کیفیت بی‌نظیر در کشور داشته و فروش پیاز زعفران به استان‌های دیگر ضمن خارج شدن انحصار این محصول از دست استان‌های خراسان و کاهش قیمت، سبب شده که برخی از استان‌ها زعفران خود را به نام زعفران قاینات به فروش برسانند که این خود تأثیر زیادی در بازار زعفران استان خواهد داشت.

یکی از زعفران‌کاران سرایانی در این‌ ارتباط می‌گوید: این روز‌ها دلالان به دلیل بالا بودن قیمت پیاز زعفران به سمت قاچاق این محصول سوق پیداکرده‌اند.

محمد منصوری با بیان این‌که به‌طورکلی سود زحمات و تلاش‌های شبانه‌روزی کشاورزان در جیب دلالان است، عنوان‌داشت: این کار سودجویان تاکنون خسارت زیادی به اقتصاد کشور و کشاورزان وارد کرده و خواهد کرد.

افرادی که اقدام به خرید پیاز زعفران کشاورزان می‌کنند و آن را به صورت قاچاق از استان خارج می‌کنند افرادی شناخته‌شده هستند. وی اضافه کرد: با ادامه این روند تا چند سال دیگر انحصار تولید زعفران با ورود این کشور‌ها به این عرصه از دست ایران گرفته می‌شود و دیگر نام خراسان جنوبی به‌عنوان پایتخت تولید طلای سرخ جهان نخواهد بود.

یکی دیگر از زعفران‌کاران استان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان این‌که افرادی که اقدام به قاچاق پیاز زعفران می‌کنند افراد شناخته‌شده هستند، بیان‌کرد: یک سری از افراد از قاچاق پیاز زعفران سود کلان می‌برند و در واقع با اقدامشان ندانسته تلاش می‌کنند زعفران را از انحصار خراسان خارج کنند.

سرو قد با اشاره به این‌که در گذشته سرایان و تمامی روستاهای آن زیر کشت زعفران بوده است، عنوان‌داشت: قاچاق پیاز زعفران به بیرون از استان و روند رو به گسترش آن در سایر نقاط هم در کاهش قیمت زعفران و هم در کیفیت پایین تأثیر زیادی داشته است.

کشف ۸۷ تن پیاز زعفران قاچاق

دبیر کمیسیون هماهنگی مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با مهر از کشف و ضبط ۸۶ هزار و ۶۶۵ کیلوگرم پیاز زعفران قاچاق در استان طی ۶ ماهه نخست امسال خبر داد و گفت: در این‌ ارتباط ۴۴ نفر دستگیر و ۴۴ دستگاه خودرو نیز توقیف ‌شده‌اند.

در حال حاضر زعفران را با نام ایران می‌شناسند و چنان‌چه در کشوری از جمله افغانستان کشت شود به‌طور حتم جا پای ایران می‌گذارد، همان‌طور که تاکنون نیز تا حدودی موفق بوده‌اند. رضا حسنی مقدم، ارزش ریالی این کشفیات را دو میلیارد و ۵۹۹ میلیون ریال عنوان کرد و افزود: در سال گذشته نیز بالغ بر ۶۷ هزار و ۱۶۵ کیلوگرم پیاز زعفران که به‌صورت قاچاق از استان قصد خارج شدن داشت کشف و ضبط شده است.

وی با اشاره به این‌که ارزش ریالی این کشفیات نیز حدود دو میلیارد و ۱۴ میلیون ریال بوده است، بیان‌کرد: در این ‌ارتباط ۳۹ دستگاه خودرو توقیف و ۳۹ نفر نیز دستگیر شده‌اند.

قاچاق پیاز زعفران به افغانستان، چین و هند

دبیر کمیسیون هماهنگی مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان‌جنوبی با اشاره به قاچاق پیاز زعفران به افغانستان، چین و هند، عنوان‌داشت: ما با انتقال پیاز زعفران به کشورهای دیگر مشکل‌داریم چراکه زعفران یک محصول استراتژیک برای استان است.

حسنی‌مقدم ادامه‌داد: در حال حاضر زعفران را با نام ایران می‌شناسند و چنان‌چه در کشوری از جمله افغانستان کشت شود به‌طور حتم جا پای ایران می‌گذارد، همان‌طور که تاکنون نیز تا حدودی موفق شده اما کیفیت زعفران ایران در هیچ جای دیگر وجود ندارد.

وی با اشاره به این‌که در حال حاضر پیاز زعفران از استان به استانی‌های مرکزی یا غرب کشور صادر می‌شود، بیان‌داشت: انتقال پیاز زعفران به استان‌های دیگر نیز تنها باید با مجوز جهاد کشاورزی باشد و در این صورت برای انتقال آن مشکلی وجود ندارد.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی نیز با تأکید بر این‌که جهاد کشاورزی با صادرات پیاز زعفران به خارج از کشور بسیار حساس بوده و با آن مقابله می‌کند، اظهار‌کرد: تا جایی که امکان داشته باشد با همکاری سایر دستگاه‌ها جلوی این صادرات را گرفته‌ایم.

فروش پیاز زعفران به یک معضل برای زعفران‌کاران تبدیل شده است

هاشم ولی‌پور مطلق با بیان این‌که سازمان جهاد کشاورزی در زمینه انتقال پیاز زعفران به استان‌های دیگر دو رویکرد مد نظر قرارداده است، بیان‌کرد: رویکرد نخست این است که پیاز زعفران باید تعویض شود و خود یک نوع محصول برای زعفران‌کاران بوده و اگر امکان فروش را برای آن‌‌ها محدود کنیم به کشاورزان ضرر زده‌ایم.

وی ادامه داد: در سال‌های گذشته به دلیل این‌که شرایط آب و هوایی مناسبی در استان وجود داشت و محدودیت منابع آب نداشتیم توسعه مزارع و فروش پیاز زعفران در داخل خود استان انجام می‌شد.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی با بیان این‌که در حال حاضر با وجود خشکسالی‌های چندین ساله در افزایش سطح محدودیت‌هایی به وجود آمده است، عنوان‌داشت: در این شرایط فروش پیاز زعفران به یک معضل برای زعفران‌کاران تبدیل شده است که یا باید از آن صرف‌نظر کنند که منطقی نیست یا با شرایط مناسب به استان‌های دیگر صادر کنند.

تنها راه چاره مدیریت فروش پیاز زعفران به استان‌های دیگر است

ولی پور مطلق با تأکید بر این‌که تنها راه چاره در این زمان مدیریت در فروش پیاز زعفران به استان‌های دیگر است، بیان‌داشت: در سال‌های گذشته نسبت به خروج پیاز زعفران از استان سخت‌گیرانه عمل می‌شد اما براساس دستورالعمل وزارتخانه و تصمیمات جدید خروج پیاز زعفران با شرایط خاص برای مزارع داخل کشور انجام می‌شود.

وی با بیان این‌که تحقق این امر از یک جهت برای ایجاد درآمد زعفران‌کاران خوب خواهد بود، افزود: بااین‌وجود افزایش سطح زیر کشت زعفران و در نتیجه افزایش تولید در کشور رخ خواهد داد و از نظر کیفی نیز ممکن است به کیفیت زعفران استان نباشد.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی به رتبه دوم استان در تولید زعفران کشور اشاره کرد و گفت: تاکنون در هیچ کجای کشور زعفرانی به کیفیت زعفران استان نداشته‌ایم و این زعفران از نظر کیفیت و مواد قابل‌رقابت با استان‌های دیگر نیست.

ولی پورمطلق ادامه داد: با این ‌وجود نبود برند برای زعفران استان سبب شده تا برخی زعفران‌های تولیدی در دیگر استان‌ها را به نام زعفران قاینات به فروش برسانند که این خود بر بازار زعفران استان تأثیر خواهد گذاشت.

طرح مطالعه نشده صدور پیاز زعفران از استان

دبیر شورای ملی زعفران ایران نیز با تأکید بر این‌که به‌ هیچ‌ عنوان با توسعه کشت زعفران در استان‌های دیگر موافق نیستم، اظهار کرد: کشور را باید منطقه‌ای و تخصصی کنیم.

به جای گسترش سطح زیر کشت زعفران باید بهره‌وری آن را افزایش دهیم زیرا بازار زعفران در دنیا محدود است و به تناسب افزایش سطح زیر کشت بازار برای فروش وجود ندارد محسن احتشام بیان‌کرد: همان‌طور که در صنعت طرح آمایش سرزمینی داریم در کشاورزی نیز طرح آمایش سرزمینی داشته باشیم و هر منطقه‌ای اختصاص پیدا کند به کشت محصولی که در آن اقلیم و شرایط آب و هوایی مساعد است.

وی با اشاره به این‌که استان‌های دیگر در کشت زعفران اشتباه می‌کنند، عنوان‌داشت: با توجه به بازاری که داریم به‌طور حتم در چند سال آینده سایر استان‌هایی که اقدام به کشت زعفران کرده‌اند از کشت این محصول منصرف خواهند شد و بازهم باید قاینات و خراسان رضوی کشت کنند.

وی عنوان‌کرد: صدور پیاز زعفران از استان طرحی مطالعه نشده است چرا که در شرایط فعلی میزان برداشت متناسب با سطح زیر کشت و توسعه بازار نیست.

رییس اتاق بازرگانی بیرجند با تأکید بر این‌که به جای گسترش سطح زیر کشت زعفران باید بهره‌وری آن را افزایش دهیم، بیان‌کرد: بازار زعفران در دنیا محدود است و به تناسب افزایش سطح زیر کشت بازار برای فروش وجود ندارد.

احتشام با بیان این‌که بین عرضه، تقاضا و میزان تولید زعفران تعادلی وجود ندارد، عنوان‌کرد: اگر فاکتور‌های کیفی زعفران را از دست بدهیم، بازار فعلی که کشور در دست دارد نیز از بین خواهد رفت.

 

کاشت زعفران از قدیم‌الایام مختص استان خراسان و به‌ویژه خراسان جنوبی بوده و اگر فعالیت‌های نظام‌مند برای جلوگیری از قاچاق پیاز زعفران انجام نشود، در آینده نزدیک شاهد کاهش چشمگیر کاشت این محصول، کاهش قیمت و خروج انحصار این محصول خواهیم بود و به‌طور حتم در سایه این مشکلات شاهد بیکاری کشاورزان و مهاجرت آن‌ها به حاشیه شهر‌ها خواهیم بود که بدون تردید مشکلات فراوان بعدی را به دنبال خواهد داشت.