بنگاه‌داری بانک‌ها دلیل عدم پرداخت تسهیلات مسکن

گروه راه‌وشهر‌سازی -یکی از محورهای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال، بخش تأمین مالی آن است که براساس قانون جهش‌تولید مسکن برعهده‌ نظام بانکی قرار گرفته است. براساس قانون بانک‌ها می‌بایست هر ساله ۲۰ درصد از اعتبارات خود را صرف اعطای تسهیلات مسکن کنند. اما این در حالی است که براساس آمار نظام بانکی […]

گروه راه‌وشهر‌سازی -یکی از محورهای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال، بخش تأمین مالی آن است که براساس قانون جهش‌تولید مسکن برعهده‌ نظام بانکی قرار گرفته است. براساس قانون بانک‌ها می‌بایست هر ساله ۲۰ درصد از اعتبارات خود را صرف اعطای تسهیلات مسکن کنند. اما این در حالی است که براساس آمار نظام بانکی در سه ماهه اول سال ۱۴۰۲، مبلغ ۹۲۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است که از این میزان فقط ۲۵ هزار میلیارد تومان سهم نهضت ملی مسکن است، در حالی که طبق قانون باید۱۸۴٫۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات به پروژه مسکنی دولت تزریق می‌شد. این آمار خود گواه بی‌توجهی نظام بانکی در پرداخت تسهیلات مسکن است که می‌توان این موضوع را مهم‌ترین عنصر محدودکننده جریان ساخت مسکن در کشور دانست. اگرچه برای برخورد با بانک‌هایی که تسهیلات مسکن ندادند برگه مالیاتی صادرشده به گفته محمود شایان؛ مدیرعامل بانک مسکن، بانک‌ها حاضر هستند مالیات پرداخت کنند؛ اما در طرح نهضت ملی مشارکت نکنند، چون طول زمان بازگشت پول به بانک زیاد است. به همین جهت ضروری است وزارت اقتصاد و بانک‌مرکزی به‌عنوان مقامات مسؤول تدابیر دیگری برای تغییر مسیر نظام بانکی بیندیشند در غیر این صورت عدم همکاری بانک‌ها، پیشرفت طرح نهضت ملی مسکن را با کُندی مواجه خواهد ساخت. در این باره، آلبرت بغوزیان؛ کارشناس اقتصادی، با بیان اینکه مقدمه ساخت مسکن منابع مالی است، گفت: در کشور تقاضا برای مسکن بسیار زیاد وجود دارد و شاید هیچ جای دنیا به اندازه ایران تقاضا برای خرید یا اجاره وجود نداشته باشد و به همین جهت سرمایه‌گذاری در بخش مسکن برگشت سرمایه بیشتری دارد. وی با اشاره به این موضوع که وظیفه تأمین منابع مالی برعهده بانک‌هاست، اظهار کرد: بانک‌ها برای تأمین مالی مسکن دو گزینه دارند؛ یکی اینکه منابع را در اختیار سازنده‌ها یا متقاضیان خرید مسکن قرار دهند و دوم آنکه خود بانک‌ها اقدام به ساخت مسکن کنند. این کارشناس مسائل اقتصادی، افزود: متأسفانه گزینه دوم انتخاب شده است و به همین جهت بانک‌ها تبدیل به بنگاه‌دار و املاکی بزرگ شده‌اند. بانک‌ها نه‌تنها مطالبات خود از بدهکاران بانکی را از طریق توقیف املاک تسویه می‌کنند، بلکه منابع خود را به سمت ساخت‌وساز برده‌اند. وی با تصریح بر اینکه ورود بانک‌ها به پروژه‌های ساخت‌وساز مسکن به آن‌ها مزه داده است، بیان کرد: وقتی به ترازنامه برخی از بانک‌ها مراجعه می‌کنیم متوجه می‌شویم حجم عظیمی از دارایی‌های ثابت و غیرمشاع مربوط به حوزه ساخت‌وساز مسکن است زیرا درآمدهای زیادی در این حوزه وجود دارد، به‌طوری که حتی بانکی که ناترازی نقدینگی بالایی دارد، ناترازی دارایی بسیار پایین و در حد صفر دارد. بغوزیان؛ اظهار داشت: بانک‌ها تمایلی به همراهی با سیاست‌های حوزه مسکن و اعطای تسهیلات در این زمینه ندارند زیرا خود این بانک‌ها تبدیل به بنگاه اقتصاد برای ساخت‌وساز شده‌اند و ترجیح می‌دهند منابع خود را در ساخت مسکن سرمایه‌گذاری کنند. این کارشناس مسائل اقتصادی، با تأکید بر اینکه نباید وام و تسهیلات به خریداران مسکن داده شود، اظهار کرد: باید بانک‌ها به سازنده‌ها تسهیلات پرداخت کنند زیرا این کار قیمت تمام شده را کاهش می‌دهد. سازنده با دریافت تسهیلات می‌تواند کارگاه خود را به موقع تجهیز کند و این کار مانع افزایش قیمت ساخت می‌شود. در این زمینه، بهروز محبی‌نجم‌آبادی؛ عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، گفت: مسأله‌ای که باعث شده بانک‌ها تمایلی به سوق دادن تسهیلات خود به سمت مسکن نداشته باشند، این است که به سمت بنگاه‌داری رفته‌‌‌اند که این موضوع در بانک‌های خصوصی جدی‌تر است. محبی‌نجم‌آبادی؛ افزود: مشکل ناترازی مالی در حال‌حاضر در بانک‌ها خیلی جدی است. در آیین‌نامه‌‌‌ای که مجلس برای بانک‌مرکزی تدوین کرده هم قید شده که بانک‌ها باید به مرور از مسیر بنگاه‌داری خارج شوند، قطعاً بانک نباید رقیب بخش‌خصوصی شود، بلکه باید بخش‌خصوصی را تقویت کند و در ضرر و زیان آن شریک شود. حسن همتی؛ عضو کمیسیون برنامه بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، درباره دلیل عدم تمکین بانک‌ها از قانون جهش‌تولید مسکن مجلس و عدم اعطای تسهیلات مسکن، گفت: امروز بانک‌های ما تسهیلات مسکن را اعطا نمی‌کنند و گا‌هی این وام‌‌ها را به افرادی که سفارش شده‌اند پرداخت می‌کنند و به مردم وامی پرداخت نمی‌کنند. شرایط به حدی حاد شده که حتی وام ازدواج را هم پرداخت نمی‌کنند. این نماینده مجلس یازدهم، خاطرنشان کرد: بانک‌ها همیشه این بهانه را می‌آورند که اعتبار لازم برای پرداخت تسهیلات مسکن را در اختیار ندارند، در این شرایط که آن‌ها اعتباری ندارند اصلاً چرا باید در ساختار وجود داشته باشند. در این شرایط از تمام بانک‌ها گله‌مند هستیم که چرا مشکلات مالی مردم در حیطه مسکن را حل نمی‌کنند؟ مردم از جهات مختلف از جمله اقتصادی و مالی تحت فشار شدیدی هستند. وی در ادامه، افزود: مجلس قانون جهش‌تولید مسکن را مصوب کرد و برای حل بحران مسکن اعلام کرد که فقط می‌توان از دو طریق از جمله آزادسازی و زمین و اعطای وام این مشکل را حل کرد. وقتی بانک‌ها که یک سمت ماجرا هستند اقدام به پرداخت تسهیلات ساخت و خرید مسکن نمی‌کنند نباید انتظار داشته باشیم که این قانون مجلس اجرایی شود. همتی؛ در ادامه افزود: ما باید برای رونق نهضت تولید مسکن تسهیلات ارزان قیمت در اختیار مردم و جوانان قرار بدهیم. در صورتی که این تسهیلات در اختیار آن‌‌ها قرار داده نشود عملاً اتفاقی در زمینه حل مشکلات اقتصادی کسانی که خانه ندارند و جوانانی که می‌خواهند ازدواج کنند، نمی‌افتد، در نهایت هم این قانون مجلس هم روی زمین خواهد ماند. همچنین عطا بهرامی؛ تحلیلگر مسائل اقتصادی، با بیان اینکه بانک‌ها می‌توانند با پرداخت تسهیلات مسکن به مردم در ساخت مسکن مشارکت کنند، گفت: باید این کار را بکنند، اما نمی‌کنند. هم‌اکنون بانک‌ها می‌توانند به شرکت‌های خودشان وام داده و برنگردانند و از بانک‌مرکزی نیز پول جدید بگیرند. وقتی این کار را می‌توانند انجام دهند، چرا باید به مسکن وام بدهند. بهرامی؛ در رابطه با ریسک نکول تسهیلات مسکن، گفت: ریسک نکول آن خیلی کم است. در ساخت ۱٫۵ میلیون مسکن روستایی مسکن مهر، آن زمان مردم حتی ضامن هم نداشتند؛ یعنی حتی ضامن‌‌ها کارمند رسمی هم نبودند و خود مردم ضامن یکدیگر بودند اما این وام‌‌ها نکول نشد. بنابراین ریسکی از این جهت ندارد، منتهی نظام بانکی ما دکان یک‌سری افراد شده است، برای همین وام نمی‌دهند.