علی غلام‌فراهانی– پس از دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه ایران، حالا دریا خزر مورد تهدید جدی قرار دارد! روزگار غم‌انگیز دریا‌ها باعث بسی تأسف است. دریاهایی که آلبوم‌های خاطرات میلیون‌ها ایرانی را پر کرده‌اند. حالا اما دریاچه ارومیه کم‌کم دارد از روی نقشه جغرافیایی کشورمان حذف می‌شود و شگفتا که دریای خزر نیز به بیماری […]
علی غلام‌فراهانی– پس از دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه ایران، حالا دریا خزر مورد تهدید جدی قرار دارد! روزگار غم‌انگیز دریا‌ها باعث بسی تأسف است. دریاهایی که آلبوم‌های خاطرات میلیون‌ها ایرانی را پر کرده‌اند. حالا اما دریاچه ارومیه کم‌کم دارد از روی نقشه جغرافیایی کشورمان حذف می‌شود و شگفتا که دریای خزر نیز به بیماری دریاچه ارومیه مبتلا شده و هر روز مقداری از حجم آب خود را از دست می‌دهد. البته جای خوشحالی است که تمام دریای خزر در مالکیت ما نیست والا معلوم نبود همچون دریاچه ارومیه چه بلایی بر سرش بیاید.
تا پایان قرن حداقل ۹ متر از سطح آب دریا کاهش می‌یابد!
تصاویر ماهواره‌ای به خوبی نشان می‌هد که چگونه تراز آب دریای خزر در نیمه شمالی طی سال‌های متمادی کاهش یافته و به پایین‌‌ترین میزان خود در ۳۰ سال اخیر رسیده است! با افت ۹ متری آب حدود ۲۴ درصد از مساحت سطح خزر کوچک خواهد شد. دریای خزر در سال‌های اخیر توسط عوامل مختلفی از جمله آلودگی‌های نفتی، ورود فاضلاب، آلودگی‌های پلاستیکی و… تهدید می‌شود اما در میان همه تهدیدات کاهش تراز آب دریای خزر در حال‌حاضر اصلی‌‌ترین تهدید این دریا محسوب می‌شود. تصاویر ماهواره‌ای اصلی‌‌ترین منبع سنجش تراز آب دریای خزر هستند و براساس آخرین تصاویری که در اختیار ما قرار گرفته است، کاهش تراز آب دریای خزر در قسمت شمالی این دریاچه کاملاً مشهود است. این تصاویر روند کاهش تراز آب دریای خزر را از سال ۱۳۷۹ تا ۱۶ تیرماه ۱۴۰۲ رصد کرده است. براساس این گزارش، طی سه دهه گذشته سطح دریای خزر مقداری افت کرده اما تبخیر زیاد آب، یخ نبستن دریای خزر طی زمستان در مناطق شمالی و عدم تعادل در میزان آب‌های ورودی باعث خواهد شد که تا پایان قرن، حداقل ۹ متر از سطح آب دریا کاهش یابد و این رقم حتی می‌تواند به ۱۸ متر برسد. گزارش یاد شده چنین سناریویی را تهدید زیست‌محیطی نامیده و می‌گوید سطح دریای خزر به صورت فزاینده‌ای پایین‌تر می‌آید و شتاب کاهش آب در حال افزایش است، با توجه به اینکه آب‌های بخش روسیه و ترکمنستان خزر، کم عمق است، با افت ۹ متری آب حدود ۲۴ درصد از مساحت سطح خزر کوچک خواهد شد و اگر ۱۸ متر آب افت کند، ۳۴ درصد از سطح این دریاچه خشک خواهد شد!
کاهش تراز آب خزر طولانی‌تر شده
در همین رابطه، مجتبی ذوالجودی؛ معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست، گفت: تراز اکولوژیک دریای خزر در طول عمر این دریا به‌طور طبیعی نوسانات سینوسی داشته و همواره طی چندین سال تراز آب خزر افزایش و در ادامه طی چندین سال روند کاهشی را طی کرده است اما طی دو دهه اخیر روند کاهش تراز آب خزر طولانی‌تر شده و شدت کاهش تراز آب به‌ویژه در سال‌های اخیر شدت یافته به‌طوری که تنها در سال ۱۴۰۱، تراز آب ۲۶ سانتی‌متر کاهش یافته است! طبق گزارش مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، سطح آب دریای خزر پس از بالا‌ترین تراز خود در ۸۰ سال اخیر که در سال ۱۳۷۴ میلادی اتفاق افتاد، با سیری غیریکنواخت در حال کاهش است. بیش‌ترین میزان این کاهش نیز در بازه‌زمانی سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۴ میلادی به وقوع پیوسته و این رخداد با کاهش قابل‌ملاحظه آبدهی رودخانه‌های مهم شمالی از جمله رودخانه ولگا همزمان بوده است. البته طی سال‌های اخیر افزایش دمای هوا و اثرگذاری آن بر میزان تبخیر و هدررفت آب، در روند تغییرات سالانه و نوسانات آب تأثیر داشته است. ورودی آب‌های سطحی حدود ۷۴ تا ۸۵ درصد آب ورودی خزر را تأمین می‌کند که طبق برآوردها، رودخانه ولگا با حدود ۲۵۰ میلیارد مترمکعب از کل ۳۲۰ میلیارد مترمکعب آب ورودی از طریق آب‌های سطحی، حدود ۸۰ درصد آب ورودی به خزر را تأمین می‌کند. به گفته کارشناسان، کاهش تراز آب دریای خزر، علاوه بر تهدیدات محیط‌زیستی و نابودی گونه‌های ارزشمند گیاهی و جانوری، خطری برای امنیت غذایی کشورها محسوب می‌شود. بحران‌های اقتصادی و مشکلات در تأمین انرژی به‌واسطه غرقاب شدن چاه‌های نفتی نیز دیگر پیامد این موضوع است.
عضو هیأت نمایندگان استان مازندران، با تأکید بر اینکه باید نشست مدیریت بحران خزر در کشورها استارت زده شود، گفت: اکنون در برخی مناطق شمالی حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر دریا عقب‌نشینی داشته و این به معنای فاجعه دریایی و محیط‌زیستی است. کمال علیپورخنکداری؛ در گفت‌وگو با ایلنا، درباره اوضاع خزر در پی کاهش ورودی […]
دیدگاه بسته شده است.