عراق، بازاری برای ۱۰۰ سال آینده

پس از سقوط رژیم بعث در عراق در‌های سیاسی ‌و اقتصادی این کشور به‌طور کامل به سوی ایران باز شد. حضور نزدیک به یک میلیون عراقی و گروهای مخالف رژیم صدام در ایران طی مدت ۲۰ سال سبب شد که آن‌‌ها پیوند عمیقی با مردم و جامعه ایران داشته باشند. همین نزدیکی کافی بود که […]

پس از سقوط رژیم بعث در عراق در‌های سیاسی ‌و اقتصادی این کشور به‌طور کامل به سوی ایران باز شد. حضور نزدیک به یک میلیون عراقی و گروهای مخالف رژیم صدام در ایران طی مدت ۲۰ سال سبب شد که آن‌‌ها پیوند عمیقی با مردم و جامعه ایران داشته باشند. همین نزدیکی کافی بود که هنگام بازگشت مهاجرین به کشورشان رابطه اقتصادی و سیاسی بین دو کشور چنان گسترده شود که مقامات آمریکایی و برخی مقامات کشورهای منطقه، دولت و پارلمان این کشور را دست نشانده ایران بدانند.

به گزارش ایلنا عراق به سبب تحریم‌ها و جنگ، تمام ساختارهای صنعتی و تولیدی خود را از دست داد و در حال حاضر این کشور تبدیل به یک وارد‌کننده صرف شده است.

در صنایع معدنی این کشور دارای ۳ کارخانه سیمان تولید خاکستری به ظرفیت ۳۳۰۰ تن در روز است. که این ۳ کارخانه به دلیل مستهلک شدن ماشین‌آلات با حداقل ظرفیت کار می‌کنند.

در بخش صنعتی و تولیدی نیز تنها چند کارخانه بسته‌بندی آب معدنی در این کشور فعالیت می‌کنند و برخی صنایع پایین دستی آلومینیم در شهرک صنعتی بغداد مشغول به‌کار هستند.

عمده‌‌ترین فعالیت عراقی‌‌ها در بخش انرژی است که به‌طور کامل شرکت‌های خارجی پیمانکاری خارجی آن را بر عهده دارند و در واقع شرکت‌های عراقی کارهای خدماتی و ترابری را در این حوزه انجام می‌دهند.

ایران به عنوان یک کشور اسلامی که اصول شرعی تولید مواد غذایی را رعایت می‌کند توانست عمده بازار عراق را در دست بگیرد و در سایر حوزه‌ها (‌به غیر از نفت‌) حضور پر رنگی داشته باشد.

در حال حاضر بازار مواد غذایی این کشور به‌طور کامل در اختیار شرکت‌های ایرانی است به‌طوری که بیلبورد‌‌ها و تابلوهای تبلیغاتی در عراق مملو از تبلیغ برندهای ایرانی است که به معرفی کالای خود می‌پردازند. بعد از ایران، ترکیه و اردن هستند که بیش‌تر در حوزه کنسروجات فعالیت دارند. هرچند با شروع جنگ و پیش‌روی داعش، روابط عراق و ترکیه تیره شد و ترکیه تقریباً دیگر در جنوب عراق حضور جدی ندارد.

در بخش انرژی، شرکت‌های پیمانکار ایرانی توانسته‌اند در برخی از پروژه‌های برق‌رسانی و گازرسانی حضور داشته باشند اما با کاهش قیمت نفت و هجوم داعش، دولت عراق نتوانسته تعهدات خود را در این بخش نسبت به شرکت‌ها اجرایی کند و در حال حاضر این امر تبدیل به یکی از مشکلات بزرگ شرکت‌های ایرانی شده است. هر چند در چند ماه اخیر بنا به دستور اسحاق‌جهانگیری، صندوق توسعه صادرات موظف شده به این شرکت‌ها تسهیلات کم بهره بدهد تا آن‌‌ها از شرایط بحرانی خارج شوند.

مقامات عراقی با درک عدم توانایی نیروهای بومی خود برای صنعتی کردن این کشور اقدام به حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی کردند به‌طوری که قوانین و شرایط این کشور در بین کشورهای سرمایه‌پذیر در رده A قرار دارد و اگر مشکلات امنیتی وجود نداشت عراق به راحتی توان رقابت با دبی را داشت.

این حمایت‌ها سبب شده که این کشور بر روی برخی کالاهای وارداتی خود از متحد اول سیاسی و اقتصادی خود یعنی ایران تعرفه‌های بالایی تعیین کند. در قدم اول این سیمان بود که به ازای هر تن تعرفه ۱۰۰ دلاری برای آن تعیین شد‌، سپس الزام صادر‌کنندگان ایرانی به ارایه گواهی مبدأ آن هم به زبان عربی و تأیید شده توسط سفارت این کشور در ایران و در آخر هم ممنوعیت واردات برخی از اقلام کشاورزی؛ تمام این موارد نشان‌دهنده این است که عراق می‌خواهد دیگر وارد‌کننده صرف نباشد.

بهترین بازار برای صادرات

مسؤول میز عراق در سازمان توسعه تجارت در گفت‌وگو با ایلنا عراق را همچنان بهترین بازار برای ایران ارزیابی کرد و اظهار ‌کرد: عراقی‌‌ها نه تولید‌کننده هستند و نه تاجر. بر همین اساس این کشور به شدت به واردات وابسته است.

مهدی‌نجات‌نیا ادامه ‌داد: کاهش قیمت نفت و جنگ داخلی این کشور سبب شد که بودجه واردات آن‌‌ها به شدت کاهش پیدا کند به‌طوری که تراز تجاری دو کشور از ۳۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ به ۱۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ رسیده است.

رایزن سابق اقتصادی سفارت ایران در عراق افزود: اکنون سرمایه‌گذاری محدودی در عراق صورت گرفته و پیش‌بینی می‌شود با ادامه روند اخیر و خروج داعش این کشور عراق تبدیل به یکی از بهترین بازار‌ها برای ایران شود.

وی با اشاره به محدودیت‌های اخیر دولت عراق برای کالاهای ایرانی اظهار ‌کرد: این کشور همچنان بهترین بازار برای ما است و باید با شرایط عراقی‌‌ها سازگار شد و در صورت لزوم نحوه صادرات به این کشور را تغییر داد.

نجات‌نیا تصریح‌کرد: ما می‌توانیم در داخل عراق سرمایه‌گذاری انجام دهیم و یا کالا را به صورت فله به آنجا منتقل و سپس با بسته‌بندی دلخواه عراقی‌‌ها به بازار عرضه کنیم. در مورد سیمان اگر ما این مواد را به صورت فله‌ای به عراق می‌بردیم و آنجا بسته‌بندی می‌کردیم اکنون برای صادرات به این کشور مشکل نداشتیم.

مسؤول میز عراق با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در این کشور اظهار‌ کرد: اکنون برخی از شرکت‌های ایرانی مدل فعالیت خود را تغییر داده‌اند به‌طوری که برخی از آن‌‌ها زمین‌های کشاورزی در استان واسط عراق اجاره کرده و با استفاده از سیستم آبرسانی مدرن و اصلاح بذر توانسته‌اند نسبت به سایر کشاورزان عراقی محصول بیش‌تری تولید کنند.

وی ادامه‌ داد: ما باید به این کشور نگاه بلند‌مدت داشته باشیم و برای ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال آینده برنامه‌ریزی کنیم زیرا هیچ کشوری به جذابیت عراق برای کالاهای ما نیست. کشورهای دیگر مانند اروپایی‌‌ها و کشورهای شرق آسیا خواهان کالای لوکس و با کیفیت هستند و در مقابل کشورهای آفریقایی که کیفیت کالاهای ایرانی را قبول دارند، قدرت خرید کالا را ندارند. بر همین اساس ما باید برای حضور در این کشور سرمایه‌گذاری کنیم.

 

با وجود اخذ سیاست‌های سخت‌گیرانه دولت عراق نسبت به برخی کالاهای ایرانی اما کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که سال‌جاری میزان صادرات ایران به این کشور بیش از ۱۰ میلیارد دلار باشد و با توجه به بالا رفتن قیمت نفت و بازگشت رونق به صنایع ساختمانی در عراق باز هم این کشور نقش اصلی را در مثبت شدن تراز تجاری ایران خواهد داشت.