صدور کالا و خدمات فنی مهندسی به دنبال برد در مناقصات بین‌المللی

ظرفیتی که فراموش شد صدور کالا و خدمات فنی مهندسی به دنبال برد در مناقصات بین‌المللی توسعه صادرات خدمات فنی ‌و مهندسی در کشور یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها در حوزه صادرات محسوب می‌شود به‌طوری‌که می‌تواند توانمندی‌های کشور را در حوزه‌های مختلف به خصوص در بخش‌های زیرساختی را افزایش دهد. اما در شرایط تحریمی توان کشور […]

ظرفیتی که فراموش شد

صدور کالا و خدمات فنی مهندسی به دنبال برد در مناقصات بین‌المللی

توسعه صادرات خدمات فنی ‌و مهندسی در کشور یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها در حوزه صادرات محسوب می‌شود به‌طوری‌که می‌تواند توانمندی‌های کشور را در حوزه‌های مختلف به خصوص در بخش‌های زیرساختی را افزایش دهد. اما در شرایط تحریمی توان کشور برای حضور در مناقصات بین‌المللی برای کارهای پیمانکاری و‌… روند نزولی را طی کرده است. حال با رفع تحریم‌ها بسیاری به دنبال افزایش صدور خدمات فنی ‌و مهندسی هستند. فعالیتی که در پی انتقال دانش فنی ‌و مهندسی به کشور، کسب درآمدهای ارزی از دستاوردهای صدور خدمات فنی و مهندسی‌ است. سایت خبری اتاق تهران در این خصوص با محموددودانگه، کارشناس اقتصادی گفت‌وگویی انجام داده است که ماحصل آن را در ذیل می‌خوانید.

+چه ارزیابی از ظرفیت‌های صادرات خدمات فنی‌ و مهندسی ایران دارید؟ فکر می‌کنید این بخش در شرایط فعلی اقتصاد ایران چقدر قابل‌توجه است؟

صادرات خدمات فنی ‌و مهندسی یکی از مهم‌ترین زمینه‌هایی است که می‌توان برای کاهش صادرات نفت و توسعه صادرات غیرنفتی کشور به آن تکیه کرد. شرکت‌های پیمانکاری ایران در عرصه‌های بین‌المللی قدرتمندانه ظاهر شدند و خودشان را اثبات کردند. در حال حاضر بسیاری از کشور‌‌ها برای پیشبرد پروژه‌های فنی به شرکت‌های ایرانی اطمینان می‌کنند. پیمانکاران ایرانی خودشان را در این زمینه ثابت کردند و پروژه‌های بزرگی را در کشورهای مختلف با موفقیت به سرانجام رساندند. ما از نظر ظرفیت شرکت‌ها و نیروی انسانی متخصص شرایط خوبی داریم. توسعه صادرات خدمات فنی‌ و مهندسی ایران از این نظر که می‌تواند به صادرات کالا هم کمک کند حایز اهمیت است. وقتی در مناقصات بین‌المللی پروژه‌های خدمات فنی ‌و مهندسی را برنده می‌شویم، در عمل ظرفیت صدور خدمات کار ایجاد می‌شود و هم صدور کالا. در نتیجه با توسعه صادرات خدمات فنی‌و مهندسی می‌توان اهداف چندگانه را محقق کرد اما نکته مهم در این زمینه تحقق زیرساخت‌های لازم برای توسعه صادرات خدمات است.

+چه مقدماتی برای توسعه صادرات خدمات فنی‌و مهندسی لازم است؟

تفاهمات سیاسی در سطح کلان یکی از مهم‌ترین الزامات توسعه صادرات خدمات فنی ‌و مهندسی است. توسعه صادرات فنی‌و مهندسی صرفاً بر پایه مسایل فنی نیست و دست‌کم درمورد تفاهمات بین کشور‌‌ها جنبه سیاسی پیدا می‌کند. درواقع تفاهمات سیاسی و شکل مناسبات سیاسی بین کشور‌‌ها منجر به حضور پیمانکاران داخلی در پروژه‌های خارجی می‌شود که این مسأله نیاز به هماهنگی در سطوح کلان سیاسی دارد. از سوی دیگر باید الزامات فنی را هم در نظر گرفت. باید تضمین‌های لازم برای فعالیت پیمانکاران داخلی در پروژه‌های خارجی فراهم شود. یعنی صندوق توسعه ملی با توجه به اهداف از پیش تعیین شده و در چارچوب اساس‌نامه صندوق پشتیبانی لازم از صادرات خدمات فنی ‌و مهندسی را به عمل آورد و منابع مالی لازم را تأمین کند. بانک توسعه صادرات به عنوان بانک پشتیبان نقش آفرینی کند یا صندوق ضمانت صادرات خطرات مترتب از این پروژه‌ها را در کشور هدف پوشش بدهد. در این شرایط است که می‌توان انتظار داشت ظرفیت‌های داخلی در خدمات فنی‌ و مهندسی برای انجام پروژه‌های خارجی فعال شود و این بخش بر رشد اقتصادی اثر بگذارد.

+بازار کشورهای همسایه در حال حاضر برای صدور خدمات فنی ‌و مهندسی ایران چقدر آماده است؟

خوشبختانه در کشورهای همجوار فرصت برای فعالیت پیمانکاران ایرانی فراهم است اما در کشورهای دورتر هم امکان فعالیت داریم. در حال حاضر در مناقصات حوزه آسیای میانه یعنی کشورهایی مثل بلاروس، قزاقستان، آذربایجان و کشورهای دیگر حضور پیدا کردیم اما به دلیل عدم‌پشتیبانی فنی‌ و تأمین مالی به نتیجه نرسیدیم اما زمینه‌های همکاری فراهم است. شرکت‌های ایرانی شرکت‌های خوشنامی در فضای بین‌المللی برای انجام پروژه‌های فنی ‌و مهندسی هستند و باید از این ظرفیت استفاده کرد.

+شرکت‌های فعال در صادرات خدمات فنی‌ و مهندسی از قطع مشوق‌های صادراتی در سال ۹۱ گلایه دارند و کاهش رشد صادرات خدمات فنی ‌و مهندسی را ناشی از این اقدام دولت می‌دانند. نقش مشوق صادراتی در توسعه صادرات خدمات فنی ‌و مهندسی ایران را چقدر مؤثر می‌دانید؟

 

به‌طور قطع هرگونه کمک به صادرات جذابیت فعالیت‌های صادراتی را افزایش می‌دهد. حمایت‌های صندوق توسعه ملی و ضمانت صادرات که به آن اشاره کردم از جمله این کمک‌هاست که باعث می‌شود پیمانکار ایرانی خطر انجام پروژه‌های خارجی را به جان بخرد اما اگر می‌خواهیم به اهداف صادراتی برسیم باید پشتیبانی مستقیم‌‍تر و مؤثرتری از صادرات خدمات فنی‌‍و مهندسی داشته باشیم. مشوق‌های صادراتی یکی از معمول‌‌‌ترین حمایت‌هایی است که می‌توان برای رشد صادرات انجام داد. این مشوق‌‌‌ها برای صادرات خدمات فنی‌ و مهندسی در سال ۹۱ حذف شد و علت این اقدام سه برابر شدن نرخ ارز بود. در آن زمان این‌طور تصور می‌شد که نرخ ارز به اندازه کافی برای جذابیت فعالیت‌های صادراتی کافی است در نتیجه نباید از منابع بودجه‌ای را به مشوق‌های صادراتی اختصاص داد. اگرچه همان زمان هم منابع کافی برای پشتیبانی از صادرات وجود نداشت و بعد‌‌ها معوقه‌های چندین سال‌های در پرداخت جوایز صادراتی ایجاد شد. در حال حاضر قیمت ارز نوسان یا رشدی نداشته است در نتیجه در پشتیبانی از صادرات، با در نظر گرفتن مشوق‌های لازم و تسهیلات با قیمت مناسب باید دیگر زمینه‌های مؤثر در صادرات مثل زیرساخت‌های حمل‌و نقل و… را هم دریابیم. به نظر من ظرفیت ما در صادرات خدمات خیلی بیش‌تر از اهدافی است که در سال‌های اخیر تعیین می‌کنیم. ما فقط باید بین دستگاه‌های اثر‌گذار در این زمینه و پیمانکاران هماهنگی ایجاد کنیم. باید در نظر داشته باشیم که راه رسیدن به رشد اقتصادی مستمر و شتابان توسعه صادرات است و صادرات خدمات و کالا باید اولویت اول در برنامه‌های اقتصادی کشور باشد. به این شرط است که می‌توان انتظار داشت بنگاه‌های تولیدی و شرکت‌های پیمانکار بازار مناسبی را پیدا کنند و با قیمت مناسب خدمات و کالا عرضه کنند. محدود شدن تولیدکننده و صادرکننده به بازارهای داخلی به افزایش اشتغال منجر نمی‌شود. ظرفیت‌های بالایی در کشاورزی، صنعت، خدمات ‌و نفت داریم که تقاضای بازار داخلی برای آن کافی نیست و بدون تردید با زمینه‌سازی می‌توانیم در صادرات هر یک از این بخش‌ها موفق عمل کنیم.