تشریح دلایل اصلی ناترازی بانک‌ها و راه‌های برون‌رفت از آن

معصومه براتی- رئیس کل بانک‌مرکزی، گفت: دستیابی به اهداف شعار امسال در کاهش تورم و رشد تولید، ناترازی در تأمین مالی دولت و کفایت سرمایه پایین در بانک‌ها از مهم‌ترین دلایل ناترازی بانک‌هاست. به گزارش مناقصه‌مزایده، محمدرضا فرزین؛ در افتتاحیه همایش بانکداری اسلامی، گفت: بانکداری اسلامی در سطح دنیا رشد و توسعه خیره‌کننده‌ای داشته است […]

معصومه براتی- رئیس کل بانک‌مرکزی، گفت: دستیابی به اهداف شعار امسال در کاهش تورم و رشد تولید، ناترازی در تأمین مالی دولت و کفایت سرمایه پایین در بانک‌ها از مهم‌ترین دلایل ناترازی بانک‌هاست. به گزارش مناقصه‌مزایده، محمدرضا فرزین؛ در افتتاحیه همایش بانکداری اسلامی، گفت: بانکداری اسلامی در سطح دنیا رشد و توسعه خیره‌کننده‌ای داشته است و کشورهای زیادی از ابزار بانکداری اسلامی استفاده می‌کنند و در مجموع بانکداری اسلامی سهم خوبی از بازار بانکداری را به خود اختصاص داده است. وی با اشاره به اتفاقات خوبی که در تدوین قوانین بانکداری مرکزی و بانکداری با هم‌فکری مجمع تشخیص مصلحت نظام رخ داده، ابراز امیدواری کرد که با تصویب این قوانین برخی از موانع و مشکلات موجود حل‌وفصل شود. فرزین؛ در ادامه به مهم‌ترین مشکلات نظام بانکی در حوزه بانکداری اسلامی پرداخت و گفت: نظارت بر مصرف تسهیلات و اینکه تسهیلات در جای خود استفاده شود در نظام بانکی ما مشکل دارد. لذا در این خصوص برنامه ویژه‌ای در بانک‌مرکزی برای تقویت نظارت بر بانک‌ها داریم. وی ادامه داد: بانک‌های ما تخصصی‌محور نیستند و با اساسنامه یکسان اداره می‌شوند و لذا قواعد نظارتی بر آن‌ها نیز تخصصی نیست؛ بنابراین یکی از برنامه‌های جدی ما در بانک‌مرکزی تخصصی کردن بانک‌هاست و اینکه هر بانکی با توجه به تخصص خود از از عقود مرتبط استفاده کند و بر همان اساس مورد نظارت قرار گیرد. فرزین؛ با بیان اینکه براساس قاعده اسلامی شبکه بانکی می‌تواند در برخورد با کسانی که در بازپرداخت تسهیلات تعلل ورزیده‌اند با بخشودگی، امهال و اخذ جریمه اقدام کند، گفت: اما شناسایی و تشخیص این موارد توسط نظام بانکی و لذا تعیین نوع برخورد با اشخاص حقیقی و حقوقی نیازمند توسعه نظام اعتبارسنجی، زیرساخت‌‌ها و قوانین لازم است که اقدامات خوبی در این خصوص انجام شده، اما کافی نیست. رئیس کل بانک‌مرکزی، تأکید کرد: بانکداری اسلامی مبنای نظام بانکی کشور است و بایستی نهادسازی ما هم در این چارچوب شکل بگیرد. البته طی سال‌های اخیر رشد خوبی در این زمینه داشته‌ایم اما این مقدار هنوز از جانب بانکداران و جامعه مذهبی راضی‌کننده نیست و باید توسعه پیدا کند. فرزین؛ همچنین به مسائل ساختاری و نهادی در حوزه بانکداری اشاره کرد و گفت: متأسفانه نهادسازی لازم براساس بانکداری اسلامی شکل نگرفته است، به‌عنوان مثال پرداخت قرض‌الحسنه که به اعتقاد من برکت نظام بانکی است، باید متناسب با تأمین اعتبار باشد و لذا منابع قرض‌الحسنه باید براساس نیت خیر افراد تأمین شود که در این خصوص موارد و نهادهایی در سطح جامعه خارج از شبکه بانکی وجود دارد لذا با نهادسازی مناسب منابع قرض‌الحسنه در شبکه بانکی می‌تواند افزایش بیشتری پیدا کند.

علل ناترازی بانک‌ها و راه‌های برون‌رفت از آن

رئیس‌کل بانک‌مرکزی، در ادامه درباره ناترازی بانک‌ها، گفت: بالای ۸۸ درصد تأمین مالی در کشور ما هم‌اکنون توسط بانک‌ها انجام می‌شود، حتی بخش زیادی از تأمین مالی دولت نیز بر دوش بانک‌هاست؛ طبیعی است که این موارد ناترازی بانک‌ها را افزایش می‌دهد؛ دولت یکی از مهم‌ترین عامل ناترازی بانک‌هاست، ناترازی دولت به بانک‌ها منتقل می‌شود، چه بانک‌های دولتی چه بانک‌های خصوصی! به همین دلیل در برنامه هفتم تلاش کردیم بخشی از این مسائل را حل کنیم، ولی یادمان باشد بخش عمده‌ای از ناترازی‌هایی که در بانک‌ها وجود دارد ناشی از مطالبات‌شان از دولت است. فرزین؛ همچنین با تأکید بر اینکه کفایت سرمایه موضوع دیگر دخیل در ناترازی بانک‌هاست، گفت: این هم به ناترازی در بانک‌ها تبدیل شده است، کسی که بانک زده است، باید سرمایه آن را هم بیاورد، کدامشان آورده‌اند؟ جز سه، چهارتا بانک؟ باید افزایش سرمایه بدهند و اگر این کار را نکنند ناترازی‌شان افزایش می‌یابد. رئیس‌کل بانک‌مرکزی، در ادامه دلیل سوم در ناترازی بانک‌ها را اضافه‌برداشت بانک‌ها از بانک‌مرکزی دانست و ادامه داد: برخی قوانین ابلاغی باعث شده است در دهه ۹۰ اضافه‌برداشت‌‌ها به خط اعتباری تبدیل شود ولی ما چنین کاری را هرگز نکردیم، به همین دلیل نرخ رشد ۴۰ درصدی پول به ۲۷ درصد کاهش یافته است. وی افزود: خط اعتباری بانک‌ها را کنترل کردیم؛ بانک‌ها بالطبع، تحت فشار قرار گرفتند، اما خیلی راحت می‌توانیم اضافه‌برداشت را به خط اعتباری تبدیل کنیم و همه این مشکلات حل شود ولی اجازه نمی‌دهیم چون سیاست ما این نیست. فرزین؛ ادامه داد: یک دهه نرخ رشد پول مستمر داشتیم که تبدیل به تورمی شده که حدوداً ۲۰ درصد بالاتر از حد متوسط دهه ۷۰ و ۸۰ است لذا اگر اجازه رشد نقدینگی و رشد پول را بدهیم کنترل تورم سخت‌تر خواهد شد. رئیس کل بانک‌مرکزی، همچنین با تأکید بر اینکه سیاست‌گذار پولی باید ابتکار عمل داشته باشد، تصریح کرد: اجازه نخواهیم داد اضافه برداشت تبدیل به خط اعتباری شود بانک‌مرکزی با سخت‌گیریی‌های خود جلوی خلق پول را گرفته است که نتیجه آن کاهش رشد نقدینگی به ۲۷ درصد است. رئیس شورای پول و اعتبار، تصریح کرد: لذا مجموعه کشور این مسیر را انتخاب کرده و البته مسیر سختی است و باید صبر و تحمل داشته باشیم. درست است که بانک‌ها تحت فشار قرار گرفتند اما چاره‌ای نداریم که در بلندمدت باید نقدینگی را کنترل کنیم و برای کنترل نقدینگی باید از ابزار سیاست پولی استفاده کنیم که در کوتاه‌مدت محدودیت‌‌ها و فشارهایی را ایجاد می‌کند.

مطالبه رئیس‌کل بانک‌مرکزی؛ نقشه صنعتی کشور تدوین شود

رئیس کل بانک‌مرکزی، در ادامه با بیان اینکه تسهیلات تکلیفی هدایت اعتبار نیست، گفت: هدایت اعتبار باید مبتنی بر نقشه صنعتی باشد و تا نقشه و برنامه صنعتی جامع نداشته باشیم هدایت اعتبار موفق نخواهد بود. وی تأکید کرد باید اولویت‌های صنعتی در هر استان و هر شهرستان مشخص شود و منابع شبکه بانکی به آن سمت هدایت شود. البته اقدامات خوبی در زمینه هدایت نقدینگی انجام شده اعم از تأمین مالی زنجیره‌ای، اوراق گام و برات الکترونیک که در سال گذشته ۵۳ همت اوراق گام استفاده شد و برنامه ما برای امسال افزایش آن به ۱۵۰ همت است. وی تأکید کرد: لذا هدایت اعتبار توسط بانک‌مرکزی باید با پاداش و تنبیه همراه باشد و زیرساخت‌های لازم برای آن فراهم شود.

ناترازی بانک‌ها به دلیل ضعف نظارتی است

سیداحسان خاندوزی؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز، گفت: ناترازی بانک‌ها به دلیل فقدان نهادهای نظارتی است و ابزارهای نظارتی به اندازه کافی بازدارندگی لازم را ندارد. وی در سی‌وسومین همایش بانکداری اسلامی، درباره دلایل ناتراتزی بانک‌ها، اظهار کرد: ۴۰ سال از تدوین قانون عملیات بانکداری بدون ربا گذشته است و این ۴۰ سال فرصت مناسبی است تا مسیر طی شده را بررسی کنیم و نتیجه حاصل را چراغ راه سال‌های آتی خود قرار دهیم. وی با بیان اینکه اگر قوانین بانکداری اسلامی را رعایت می‌کردیم آیا با این حجم از ناترازی در بانک‌ها موجه می‌شدیم؟ تصریح کرد: پاسخ این سؤال این است که در دل آسیب‌شناسی ناترازی به مسأله درآمد و هزینه می‌رسیم که به معنی ناترازی بدهی و دارایی است و اگر این مسأله برطرف شود ناترازی بانک‌ها نیز حل می‌شود. وی با تأکید بر اینکه ریشه ناترازی بانک‌ها عدم توجه به نقش اصلی بانک‌ها است، گفت: رکن اصلی بانکداری اسلامی پیوند بین بخش واقعی و پولی اقتصاد است و هرگاه این پیوند با عقود و قراردادهای بانکی شکسته شود اثرات مخرب آن بر اقتصاد و نظام پولی کشور وارد می‌شود. خاندوزی؛ با بیان اینکه اگر مقامات در سال‌های قبل در موضوع ناترازی، درآمد و هزینه بانک‌ها حساسیت داشتند و براساس ضوابط بانکداری متعارف عمل می‌کردند و پرداخت‌های مستمر بیش از میزان سود واقعی بانک بود شاهد ناترازی بانک‌ها و تکرار آن نبودیم، گفت: در پایان دهه ۸۰ و ۹۰ اساس حیات نظام بانکداری و ناترازی بانک‌ها از سمت حاکمیت و بانک‌مرکزی تأمین شده است.