سهم اقتصاد دانش‌بنیان همچنان از تولید ناخالص داخلی حدود یک درصد است!

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، گفت: خاستگاه بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیانی که امروز به درآمدهای هزار میلیارد تومانی رسیده‌اند، دانشگاه بوده است و دانشگاه‌ها با توسعه زیست‌بوم نوآوری و نقش‌آفرینی در ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند منابع مالی پایداری برای خود ایجاد کنند. به گزارش سیتنا، مجمع دانشگاهیان انقلاب اسلامی به میزبانی دانشگاه امیرکبیر برگزار شد.  در این برنامه رئیس صندوق نوآوری، جمعی از مدیران و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و همچنین دانشجویان و فعالان حوزه فناوری حضور داشتند. محمدصادق خیاطیان؛ رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی و عضو هیأت علمی دانشگاه شهیدبهشتی، در این جلسه بیان کرد: در دهه گذشته دانشگاه‌های دنیا به سوی کارآفرینی و اقتصاد مبتنی بر فناوری حرکت‌ کرده‌اند. یک مثال مهم در این زمینه دانشگاه MIT است که حدود ۵۲ استارت‌آپ یونیکورنی (یک میلیارد دلاری) دارد. برای مثال فارغ‌التحصیلان این دانشگاه کسب‌وکارهایی تأسیس کرده‌اند که تنها ۵۲ شرکت از آن‌ها به بیش از یک میلیارد دلار درآمد دست یافته‌اند. برای نمونه شبکه اجتماعی لینکدین یک نمونه از همین کسب‌وکارهایی است که فارغ‌التحصیلان این دانشگاه تشکیل داده‌اند. آمار‌ها نشان می‌دهد که هر ۱۰۰ فارغ‌التحصیل دانشگاه MIT عامل تأسیس ۱۸ استارت‌آپ هستند.

دانشگاه در دنیا به منشأ و مبدأ فناوری و کسب‌وکارهای نوآورانه تبدیل شده است

وی افزود: این مسأله نشان‌دهنده یک بلوغ است که دانشگاه در دنیا به منشأ و مبدأ فناوری و کسب‌وکارهای نوآورانه تبدیل شده است. ما نیز باید در کشور به این سمت حرکت کنیم. امروز وقتی موفقیت شرکت‌های دانش‌بنیان را بررسی می‌کنیم، مشخص می‌شود که خاستگاه اغلب آنها، دانشگاه بوده است. رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، بیان اظهار کرد: امروز شرکت‌های دانش‌بنیانی را می‌شناسیم که در قالب یک هسته دانشجویی با یک میلیارد تومان وامی که از صندوق دریافت کرده‌اند، اکنون به فروش بیشتر از هزار میلیارد تومان محصولات خود رسیده‌اند. این نشان می‌دهد که زیست‌بوم نوآوری در دانشگاه‌های ما می‌تواند منشأ رشد و بالندگی باشد و ضرورت و نیاز امروز فناوری و اقتصاد کشور است. خیاطیان؛ در ادامه این جلسه با بررسی روند توسعه نوآوری در کشور، گفت: اگر بخواهیم روند توسعه نوآوری در دانشگاه‌های کشور را دسته‌بندی و دوران‌گذار کشور به سوی اقتصاد دانش‌بنیان را ترسیم کنیم، باید گفت؛ در دهه اول پس از انقلاب دانشگاه‌های ما آموزش محور بودند و مأموریت اصلی که برای دانشگاه تعریف شد، به تربیت نیروی انسانی ختم می‌شد. البته این مسأله در آن برهه نیاز کشور بود. پس از انقلاب نیازمندی در حوزه تربیت نیروی انسانی و آموزش محسوس بود و با سیاست‌گذاری خوب و جهت‌گیری به موقع و توسعه دانشگاه و دیگر زیرساخت‌ها، کشور در تربیت نیروی انسانی، موفق عمل کرد. وی ادامه داد: دانشگاه‌های کشور در دهه اول انقلاب با مشکل جذب هیأت علمی مواجه بودند و ظرفیت آموزش‌عالی کشور در تحصیلات تکمیلی بسیار کم بود. امروزه نیاز ما در زمینه تربیت نیروی انسانی متخصص بسیار کم شده و این نکته به خاطر سیاست‌گذاری‌های درست، جذب استادان متخصص در دانشگاه‌ها و در نهایت توسعه زیرساخت‌های آموزش بوده است. عضو هیأت علمی دانشگاه شهیدبهشتی، خاطرنشان ساخت: در مرحله دوم و سال‌های پس از جنگ تحمیلی حوزه پژوهش در اولویت دانشگاه‌ها قرار گرفت و مأموریت‌های مبتنی بر پژوهش‌های دانشگاهی تقویت شد. در این دوره زیرساخت‌های پژوهشی بنیان گرفت و سیاست‌های کلی علمی بر توانمندکردن استاد و دانشجو در حوزه پژوهش متمرکز شد، روندی که هنوز هم امتداد دارد. رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، با اشاره به اینکه از اوایل دهه ۸۰، کشور حرکت خود را به سوی توسعه فناوری آغاز کرد و در این میان دانشگاه‌ها موضوع توسعه فناوری را در دستور کار قرار دادند، تصریح کرد: در این میان زیرساخت‌های خوبی ایجاد شد و مراکز رشدی متنوعی نیز در دانشگاه‌های کشور شکل گرفت؛ روندی که نخستین‌بار از دانشگاه صنعتی اصفهان و با تأسیس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان آغاز شد. خیاطیان؛ افزود: پس از آن اغلب دانشگاه‌های مادر کشور به سمت توسعه فناوری پیش رفتند، مراکز رشد، پارک‌های علم و فناوری دانشگاهی و… شکل گرفتند و نهادسازی مناسبی در زمینه توسعه فناوری اتفاق افتاد. وی در ادامه با اشاره به تشکیل واحدهای فناور از دل دانشگاه‌ها طی یک دهه اخیر، گفت: این تیم‌های فناور اگرچه مورد حمایت بودند، اما نقطه عطف زمانی رقم خورد که مجلس شورای اسلامی قانون حمایت از کسب‌وکارهای دانش‌بنیان را در سال ۸۹ به تصویب رساند. از این تاریخ کشور عملاً وارد فاز اقتصاد دانش‌بنیان شد و مبنا بر این قرار گرفت که شرکت‌های دانش‌بنیان نقشی در اقتصاد کشور ایفا کنند. عضو هیأت علمی دانشگاه شهیدبهشتی، با بیان اینکه هنوز زیست‌بوم دانش‌بنیان آنچنان که باید و شاید نتیجه مطلوب را برای نیل کشور به سمت اقتصاد دانش‌بنیان رقم نزده است، تأکید کرد: هنوز سهم اقتصاد دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی ناچیز و در حدود یک درصد است. با این حال این فرهنگ‌سازی که در کشور به نفع اقتصاد مبتنی بر فناوری اتفاق افتاد که منشأ و شروع آن‌ هم از دانشگاه بود، ظرفیت بسیار بالایی را ایجاد کرده است که باید از آن بهترین استفاده را در راستای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان برد. رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، با اشاره به اینکه امروز تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان کشور به حدود ۹ هزار شرکت رسیده که منجر به بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان فروش و اشتغال ۲۶۰ هزار نفر شده‌اند، یادآور شد: بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در شرکت‌های دانش‌بنیان مشغول به کار شده و اعضای هیأت علمی‌ دانشگاه‌ها نیز تیم‌های اصلی بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان را شکل داده‌اند. از سوی دیگر توانمندی صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان و حضور آن‌‌ها در بازارهای بین‌المللی نکته‌ای نیست که پوشیده مانده باشد. خاستگاه این اتفاقات در دانشگاه‌های کشور بوده است. خیاطیان؛ گفت: امروز این فرهنگ‌سازی در کشور شکل گرفته و شاهد روند اتفاقات و گذار‌ها در حوزه فناوری هستیم. در همین فضای دانشگاهی در حدود دو دهه پیش به خیلی از اعضای هیأت علمی که حتی کار پژوهشی برون دانشگاهی می‌کردند برچسب‌های نامناسبی زده می‌شد، اما خوشبختانه امروز نظام آموزش‌عالی پشتیبان کارآفرینی فناورانه است و استادان تشویق به تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شوند که کار فناورانه در راستای تخصص و تحقیقات خود ترتیب داده و آن را تجاری‌سازی کنند. رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه پیشتر صندوق نوآوری و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری براساس قانون حمایت از کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، از شرکت‌های ۵ و ۴ TRL (سطح بلوغ فناوری) حمایت می‌کردند، گفت: این شرکت‌ها شرکت‌های دانش‌بنیانی هستند که از مراحل ابتدایی بیرون آمده‌اند. در این زمینه خلأیی در زمینه حمایت از شرکت‌هایی که هنوز به این مرحله نرسیده‌اند وجود داشت. ما در صندوق نوآوری سعی کردیم به نوبه خودمان به این مسأله ورود کنیم. برای مثال با شتابدهنده‌ها وارد همکاری شدیم و گفتیم اگر استاد دانشگاهی روی محصول دانش‌بنیانی کار می‌کند، صندوق از طریق شتابدهنده‌های همکار خود منابع در اختیار صاحب‌ ایده قرار می‌دهد. با این حال باور ما این است که ظرفیت خیلی بیشتر از این‌هاست و می‌توانیم با حمایت‌های دقیق‌تر از این حوزه نگرانی‌ از زایش شرکت‌های دانش‌بنیان را رفع کنیم. خیاطیان؛ همچنین با اشاره به خدماتی که صندوق نوآوری به شرکت‌های دانش‌بنیان کشور ارائه می‌دهد، بیان کرد: خدمات ما در چهار حوزه تسهیلات، ضمانت‌نامه، توانمندسازی و همچنین سرمایه‌گذاری دسته‌بندی می‌شوند. در حوزه تسهیلات و ضمانت‌نامه توانسته‌ایم شبکه همکاری خوبی اعم از بانک‌ها، بازار سرمایه و صندوق‌های پژوهش و فناوری ایجاد کنیم. تاکنون صندوق با سه هزار میلیارد تومان منابع خود، بیش از ۴۲ هزار میلیارد تومان خدمات مالی به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه داده است.