تحریم‌ها چه نقشی در صنعت خودروی کشور داشته است؟

مهدی قره‌داغلی- صنعت خودروسازی ایران از گذشته تاکنون با مشکلات و موانع مختلفی روبه‌رو بوده است. کماکان این مسائل ادامه دارد و مشخصاً معلوم نیست که چه زمانی این مشکلات رفع و رجوع خواهد شد. اما در چهار، پنج سال اخیر که تحریم‌ها با خروج آمریکا از برجام بازگشت، صنعت خودروسازی کشور بیش از پیش […]

مهدی قره‌داغلی- صنعت خودروسازی ایران از گذشته تاکنون با مشکلات و موانع مختلفی روبه‌رو بوده است. کماکان این مسائل ادامه دارد و مشخصاً معلوم نیست که چه زمانی این مشکلات رفع و رجوع خواهد شد. اما در چهار، پنج سال اخیر که تحریم‌ها با خروج آمریکا از برجام بازگشت، صنعت خودروسازی کشور بیش از پیش در آتش این تحریم‌ها سوخت. به‌طوری که در اوایل، هیچ شرکت و تولیدکننده‌ای حاضر نبود با ایران کار کند، حتی آن‌هایی که روزی شریک تجاری بعضی از خودروسازان بودند. ولی تمام این‌ها باعث نشد که این صنعت زمین‌گیر شود و کماکان به حیات خود ادامه داده است. ولی نکته‌ای که در این میان است اینکه سیاست‌گذاری‌های بعضاً غلط باعث خودتحریمی در این صنعت شده که با اصلاحاتی بسیار ساده قابل حل خواهد بود. به گزارش مناقصه‌مزایده، در همین خصوص، آرش محبی‌نژاد؛ دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور، با بیان اینکه قطعه‌سازان در تأمین مواد اولیه با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند، افزود: چالش‌های قطعه‌سازان مربوط به حال‌حاضر نیست و مدتی است که با آن سروکار دارند و هر روز نیز بر این چالش‌‌ها اضافه می‌شود. اصلی‌‌ترین چالش به عرضه مواد اولیه که هیچگونه ارزبری یا وابستگی مواد خام به خارج کشور ندارد، بر می‌گردد. این مواد به قیمت پایه منفی پنج درصد فوب خلیج‌فارس در بورس کالا عرضه می‌شود‏، آنجا هم به دلیل کمبود عرضه معمولاً به مراتب بالاتر از قیمت بین‌المللی به دست تولیدکننده می‌رسد. وی ادامه داد: از جمله این مواد اولیه، می‌توان به صنعت پتروشیمی یا پلیمر اشاره کرد که عمدتاً از گاز اتیلن یا محصولات داخلی و برای صنایع فولاد‏، آلومینیوم، مس از سنگ معدن استفاده می‌کنند. این مواد هیچ ارزبری ندارند، اما تولیدکننده باید آن‌‌ها را به نرخ جهانی خریداری کند، متأسفانه در کشور با تغییر و نوسانات نرخ ارز، مواد اولیه داخلی زودتر از مواد اولیه خارجی دچار نوسان می‌شود که اصولاً افزایشی است. محبی‌نژاد؛ به تأثیر تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: از لحاظ داخلی‌سازی و خودکفایی، تحریم‌ها خیلی به نفع صنعت خودروی کشور شده است، یعنی تحریم‌ها هر چه به صنعت خودروی کشور تحمیل کرد در عوض مزیتی همچون تقویت داخلی را به همراه داشت. دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور، با بیان اینکه در شرایطی قرار گرفتیم که خودروسازان و قطعه‌سازان بین‌المللی در کم‌ترین موارد هم با صنعت خودروی ایران همکاری کنند، اضافه کرد: در بد‌ترین شرایط شاهد این بودیم که خودروسازان و قطعه‌سازان تحریم شوند و دیگر نتوانند مواد اولیه را تأمین کنند که باعث شد تیراژ (شمارگان) تولید به نصف برسد. وی ادامه داد: در زمان تحریم، کشور‌هایی که در خودروسازی شریک تجاری ایران بودند از جمله فرانسه، کره‌جنوبی، آلمان و آن‌هایی که مواد اولیه قطعات را تأمین می‌کردند از جمله ژاپن و سایر کشور‌های اروپایی و حتی کشور‌های اسپانیایی به دلیل تبعیت از تحریم‌های آمریکا، قطعات نیمه‌ساخته و مواد اولیه به ایران ندادند و بعد از آن خیلی سخت می‌توانستیم قطعات ‌های‌تک (پیشرفته) تأمین کنیم و چاره‌ای جز اینکه در مقطعی افت تولید داشته باشیم، نداشتیم. محبی‌نژاد؛ گفت: امروز یک فاصله معناداری با افزایش تولید در صنعت خودرو داریم در صورتی که قرار بود هر سال افزایش تولید و صادرات و همچنین خودروی تجاری داشته باشیم. دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور، با تأکید بر اینکه اقتصاد و افزایش شمارگان (تیراژ)، دستوری نمی‌شود و نیازمند یک برنامه منسجم و حمایت هدفمند است، گفت: باید تصدی‌گری دولتی، حمایت راهبردی و منطقی در کشور داشته باشیم. گام نخست در افزایش تولید اصلاح قیمت‌گذاری و گام دوم بحث نقدینگی است؛ نقدینگی حکم خون در رگ‌های این صنعت است و اکنون با بحران نقدینگی در این صنعت روبه‌رو هستیم. محبی‌نژاد؛ با تأکید بر اینکه قیمت‌گذاری دستوری باید تغییر کند، گفت: باید زیرساخت را برای افزایش تولید فراهم کرد، زیرا توانمندی افزایش تولید وجود دارد، اما زیرساخت آماده نیست. اکنون این امکان وجود دارد که دو میلیون خودرو در سال تولید شود به شرطی که زیرساخت‌‌ها فراهم شود. همچنین سلمان ابراهیمی‌نژاد؛ عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت نیز، افزود: در سال‌هایی که خودرو قیمت‌گذاری دستوری شد، زیان خودروسازان افزایش یافته و توسعه محصولاتشان نیز کم شد اکنون که دوباره صحبت از قیمت‌گذاری دستوری و ورود مجدد شورای‌رقابت به این عرصه شده است، این زیان بیشتر از گذشته خواهد شد و در مقابل بخش تقاضا مجدد تحریک می‌شود و فرصتی برای افراد فرصت‌طلب فراهم خواهد شد. به گفته این کارشناس صنعت خودرو، از دیگر دلایل افزایش زیان خودروسازان، عملکرد ضعیت آنهاست که باعث شده زیان آن‌‌ها اکنون به ۱۵۰ هزار میلیارد تومان برسد. مازیار بیگلو؛ دبیر انجمن قطعه‌سازان هم، با تأکید بر رفع موانع در صنعت خودرو، افزود: خودتحریمی‌‌ها از بحث قوانین تا مجوز‌های دست‌وپاگیر و همچنین شرایطی که برای گرفتن مواد اولیه و ارز مورد نیاز واحد‌های تولیدی گذاشته می‌شود و قوانین متغیر و خلق‌الساعه، بر این صنعت تأثیر گذاشته است. بیگلو؛ گفت: لازم است با فرآیند مانع‌زدایی، فرآیند خودتحریمی داخلی از بین رود که با این اتفاقات می‌توانیم روند مثبت تولید را حفظ کنیم. در نهایت می‌توان گفت؛ آن‌طور که کارشناسان صنعت خودرو می‌گویند، رفع موانع تولید در صنعت خودرو، با خروج دولت از قیمت‌گذاری آغاز می‌شود و با حذف جریان جواز خودروسازی، قطعه‌سازی و حذف دخالت‌های مانند الزام به استفاده از قطعه‌سازان خاص، آزادی فضای کسب‌وکار را در این صنعت رقم خواهد زد که می‌تواند به رشد اقتصادی منجر شود.