نقش معماري و شهرسازي در دستيابي به الگوهاي ساخت و ساز پايدار آيا در معماري كنوني ايران مسأله پايداري مد نظر قرار مي‌گيرد؟ حسن رضايي چكيده: انسان‌ها در طول تاريخ جهت حفظ نسل خود به هر گونه اقدامي روي آورده‌اند. اخيراً با توجه به پيشرفت علوم مختلف، بشر به اين نتيجه رسيده است كه پيشرفت […]
نقش معماري و شهرسازي در دستيابي به الگوهاي ساخت و ساز پايدار
آيا در معماري كنوني ايران مسأله پايداري مد نظر قرار مي‌گيرد؟
حسن رضايي
چكيده:
انسان‌ها در طول تاريخ جهت حفظ نسل خود به هر گونه اقدامي روي آورده‌اند. اخيراً با توجه به پيشرفت علوم مختلف، بشر به اين نتيجه رسيده است كه پيشرفت تكنولوژي بدون هماهنگي با محيط‌زيست موجب از بين رفتن حيات بشر خواهد شد. همچنین مصرف زياد انرژي توسط بشر موجب كاهش ذخاير استراتژيك انرژي در جهان شده است. در اين ميان معماري و شهرسازي در كنار مهندسي عمران در صف اول حمايت از پايداري نسل بشر ظاهر مي‌شود. همچنین انرژي‌هاي نوی به‌دست آمده از نور خورشيد و باد و غيره به‌دليل تجديد پذير بودن مورد نظر بشر قرار گرفته است. در اين مبحث سعي بر آن است تا بتوانيم معماري پايدار را بررسي کرده و راهكارهاي لازم در اقليم‌هاي ايران جهت پايداري ساخت و ساز ارایه شود. همچنین سعي شده است قوانين و اهداف ساخت و ساز پايدار و عوامل مؤثر بر معماري پايدار و راهبردهاي طراحي و روش‌هاي رسيدن به معماري پايدار نيز مورد بررسي قرار گيرد. در اين مسير جهت اجرايي کردن هر چه بيش‌تر اصول پايداري ساختمان وجود قوانين و دستورالعمل‌هاي تصويب شده ضروري به‌نظر مي‌رسد. در اين خصوص جهت تعيين درجه پايداري ساختمان‌ها گام‌هاي ۶گانه‌اي جهت اين امر پيش‌بيني شده است كه با اجراي اين گام‌ها مي‌توان درجه حركت به سوي پايداري ساختمان‌ها را سنجيد و از اين درجه به عنوان يكي از مزيت‌هاي يك ساختمان نسبت به ديگر ساختمان‌ها نام برد.
واژه‌هاي كليدي: ساخت و ساز پايدار، معماري سنتي، ارزيابي ساختمان، قوانين پايداري
۱ -مقدمه:
ساختمان‌ها نياز به سرمايه‌گذاري عظيمي چه از نظر وقت و پول و چه از نظر منابع مادي دارند. در فرايند ساخت مقادير زيادي مواد خام مصرف مي‌شود و آلودگي‌هاي زيست‌محيطي شديدي بوجود مي‌آيد. بر اساس آمار مؤسسه چشم انداز جهاني، ساختمان‌ها بيش از ۴۰ درصد انرژي مورد نياز را به خود اختصاص داده و ۱,۳ دي اكسيد كربن و ۲,۵ عناصري را كه باعث باران اسيدي مي‌شوند را پديد مي‌آورند.
در ايالت متحده يك ششم آب مصرفي و يك چهارم چوب استحصال شده در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. همچنین تقريباً نيمي از فلوروكربن‌هايي كه با انتشار در جو باعث نابودي لايه ازون كه به عنوان محافظ ما در برابر اشعه‌هاي زيان بار خورشيد عمل مي‌كند از ساختمان‌ها متصاعد مي‌شوند.۴۰ درصد زباله‌ها نيز ناشي از فعاليت‌هاي ساختماني است. اين آمار نشان‌دهنده تأثیر ساختمان‌ها به محيط زيست هستند. ساختمان‌ها از منابع خاكي زيادي كه عمدتاً غير قابل جايگزين مي‌باشند استفاده كرده و به سلامتي و آسايش آدمي تأثیرگذارند به همين دليل بايد انجام فعاليت‌هاي ساختماني را بر پايه روش‌هاي پايدار فراگيريم.
۲ -طرح مسأله:
ساخت و ساز ارتباط مستقيمي با معماري و شهرسازي در جهان و اخيراً در كشورمان ايران دارد چرا كه ساخت و ساز مبناي به‌وجود آمدن يك طرح معمارانه بوده كه باتوجه به اهميت انرژي در حيات بشر و پايدار بودن آن انسان را به سوي ساخت و ساز پايدار به عنوان يك دغدغه رهنمون مي‌شود در جهت نيل به اين اهداف معماري و شهرسازي را مي‌توان به جهت ساخت و ساز پايدار در ۴ اقليم ايران يعني اقليم گرم و خشك وگرم و مرطوب و سرد كوهستاني و معتدل و مرطوب مورد بررسي قرار داد. لذا به منظور مشخص شدن نقش معماري و شهرسازي در دستيابي به الگوهاي ساخت و ساز پايدار مسایل زير مطرح مي‌شود:
-۱ معماري و شهرسازي در ۴ اقليم ايران به چه صورت بايد باشد تا مسأله پايداري ساخت و ساز به نحو مطلوب‌تري نمايان شود؟
-۲ آيا در معماري و شهرسازي حال حاضر ايران مسأله پايداري به عنوان اصل مهم حيات بشر مد نظر قرار مي‌گيرد؟
-۳ شرايط يك ساختمان جهت اين‌كه آن را يك ساختمان پايدار بناميم چيست و آيا استانداردي در اين خصوص وجود دارد يا خير؟
-۴ آيا در جهت نيل به هدف پايداري مي‌توان از مصالح بومي استفاده کرد؟
-۵ در معماري سنتي و بومي ايران به چه ميزان به اصل ساخت و ساز پايدار اهميت داده شده است؟
-۳ تعاريف:
انرژي در ساختمان‌ها صرف موارد ذيل مي‌شود:
-۱ دما و رطوبت
-۲ ايجاد روشنايي
-۳ گرمايش آب
-۴ تأمين الكتريسيته
تهويه مطبوع بالاترين سهم را در مصرف انرژي دارد پس از آن بالاترين مصرف انرژي در بخش روشنايي است. اين ميزان مصرف تفاوت آشكاري در ساختمان‌هاي مسكوني و تجاري دارد.
-۴ راهكارهاي رسيدن به صرفه جويي:
-۱-۴ تسريع در ايجاد و بهكارگيري فن‌آوري‌هاي پربازده و دستورالعمل‌هاي مناسب با استفاده از تحقيقات پژوهش در ساختمان شامل موارد زير مي‌تواند باشد:
الف: پژوهش در اجزاي ساختماني مانند تجهيزات –مولدهاي نيرو- عايق‌هاي حرارتي-تجهيزات گرمايش و سرمايش و روشنايي
ب: هماهنگ‌سازي در سيستم‌ها شامل كنترل سيستم ساختمان و اتوماسيون
-۲-۴ افزايش ميزان حداقل بازدهي انرژي در ساختمان‌ها و تجهيزات با تدوين دستورالعمل و استانداردها
اين روش با استفاده از آيين‌نامه‌ها و استانداردهاي تدوين شده بايد از لحاظ فني و اقتصادي عملي باشد. با حذف روش‌هاي با بازدهي كم ساير روش‌هاي به‌كار گرفته شده به پيشرفت صرفه‌جويي در انرژي كمك مي‌كند. استانداردهاي ملي، توليد كنندگان را ملزم به رعايت مقررات مي‌سازد.
-۳-۴ تشويق و حمايت از بهكارگيري فن‌آوري‌هاي پربازده و منابع تجديد پذير
فاصله زماني طولاني بين پژوهش و كاربرد گسترده فن‌آوري وجود دارد. به علاوه مصرف‌كنندگان به اطلاعات مطمئني در زمينه فن‌آوري موجود در بازار دسترسي ندارند. كمبود اطلاعات و ترديد در استفاده از فن‌آوري‌هاي جديد مانع از گسترش اين فن آوري‌ها هستند.
بايستي سعي شود فاصله بين پژوهش و كاربرد كوتاه شود و فن‌آوري‌ها و دستورالعمل‌ها را در اختيار خانواده‌هاي كم درآمد گذاشته و از مصرف كنندگان حمايت شود.
-۵ تعريف پايداري :
-۱-۵ ادوارد آلن در كتاب ساختمان‌ها چگونه كار مي‌كنند پايداري را اين‌گونه تعريف مي‌كند:
برآورد نياز كنوني بدون تأثیر بر توان برآوردن همان نياز در آينده را پايداري مي‌گويند.
به‌طور مثال ما در استفاده از سوخت‌هاي فسيلي با محدوديت مواجه هستيم، به اين معني كه منابع تجديدناپذير در آينده به سرعت جايگزين نشده و به وجود نخواهند آمد (البته در جهان نمي‌توان منبع تجديدناپذيري را پيدا کرد ليكن بعضي منابع موجود مدت تجديدپذيري طولاني را دارند به‌طوري كه براي عمر بشر مي‌توان آن را تجديدناپذير عنوان کرد) همچنین با توليد گازهاي گلخانه‌اي دماي هوا افزايش يافته و در آينده‌اي نزديك با مشكلات جهاني مانند آب شدن يخچال‌ها و كلاهك‌هاي يخي قطبي، افزايش سطح آب درياها و تغييرات شديد آب و هوايي مواجه مي‌شويم.
۲-۵– پايداري تلاشي است در جهت ايجاد حداكثر آسايش افراد با بالا بردن كيفيت زندگي و ايجاد كم‌ترين لطمات به محيط پيرامون.
تأمين آسايش در طراحي پايدار با ايجاد كم‌ترين آلودگي محيط زيست و با استفاده از عوامل طبيعي ميسر است.
-۶ پايداري و اصول ويترويوس:
حدود ۲۰ سال قبل از ميلاد، ويترويوس معمار رومي چيزي را كه امروز نخستين كتاب باقي مانده از معماري شناخته مي‌شود را نوشت. اين كتاب به عنوان تنها نوشته درباره معماري يونان و روم باستان از اعتبار بالايي ميان معماران بهره‌مند است. او در اين كتاب، كيفيت‌هاي لازم معماري را در ۳رده ايستايي-كارايي و زيبايي تقسيم بندي كرده است.
-۱-۶ اصل استحكام يا ايستايي:
استحكام و ايستايي يكي از پايه‌هاي پايداري است. طراحي ساختارهايي كه حداقل تخريب در مواجهه با زمين لرزه و باد و ساير بلاهاي طبيعي و غير طبيعي دارند در زمره اصول و اهداف طراحي پايدار است. پايداري مصالح نيز يكي ديگر از ويژگي‌هاي مطرح شده در طراحي پايدار است. قابليت ماندگاري و نحوه بهكارگيري مصالح بايد به گونه‌اي باشد كه چنان‌چه در ساختماني از آن‌ها استفاده شد. پس از تخريب ساختمان مصالح قابليت اين را داشته باشند كه يا به صورت طبيعي به طبيعت باز گردند يا مجدداً در بنايي مورد استفاده قرار گيرند و به صورت زباله ساختماني باقي نمانند.
۲-۶– اصل كارايي يا فايده:
اصل دوم از اصول ۳گانه ويترويوس اصل كارايي يا فايده است. اين موضوع در طراحي معماري و شهرسازي جايگاه خاص خود را دارد. طراحي پايدار يعني اين‌كه طرح بتواند در مقابل شرايط مختلف كارايي خود را از دست ندهد و با بهره‌گيري از قدرت انعطاف‌پذيري و سازگاري با محيط مفيد واقع شود و با كاربري‌هاي مختلف بتواند سازگاري داشته باشد.
۳-۶-اصل زيبايي:
سومين اصل ويترويوس زيبايي است معماري چنان‌چه نتواند روح و روان استفاده‌كنندگان را التيام بخشد و با روح مردم سازگار نباشد نمي‌تواند در اذهان پايدار بماند و جاودان شود يكي از دلايل جاودانگي بعضي از بناهاي برجاي مانده مانند مسجد شيخ لطف‌ا… نيز همين است، چرا كه اصول زيبايي‌شناسانه حاكم بر اين بناها تا به امروز تسلي‌بخش خاطر ناظراني بوده است كه فضاي آن‌ها را تجربه كرده‌اند. لذا اين اصل در طراحي پايدار به‌دنبال تأمین آسايش رواني انسان‌ها است كه در جريان طراحي پايدار مي‌تواند با ارتباط بيش‌تر انسان‌ها با طبيعت و همچنین با رابطه نزديك‌تر انسان‌ها با يكديگر تأمین شود چرا كه يكي از خطرات جوامع صنعتي و مدرن فاصله گرفتن انسان‌ها از يكديگر است كه آسايش رواني انسان‌ها را به‌خطر مي‌اندازد.
-۷ تعريف ساخت و ساز:
به مجموعه‌اي از فعاليت‌ها در رشته‌هاي مهندسي عمران و معماري براي آماده کردن يك ساختمان يا تأسيسات زيربنايي اطلاق مي‌شود. انواع مختلفي ساخت و ساز وجود دارد مانند ابنيه‌سازي ساخت و سازهاي سنگين و سازه‌هاي صنعتي.
۱-۷-ساخت وساز پايدار:
ساخت و ساز پايدار را مي‌توان مديريت يك محيط پاك و سالم بر اساس بهره‌برداري از منابع طبيعي و تجديدپذير در جهت طراحي ساختمان‌هاي پايدار به منظور كاهش آسيب آن بر روي محيط و منابع انرژي و طبيعت دانست.
۲-۷-قوانين و اهداف ساخت و ساز پايدار:
-۱ كاهش مصرف منابع غير قابل تجديد و صرفه‌جويي در انرژي
-۲ توسعه محيطي و بهينه كردن پروسه توليد مصالح
۳ –حذف يا كاهش مواد سمي و آسيب‌رسان بر طبيعت ساختمان‌سازي
۴ -استفاده از فضاي سبز براي كمك به محيط‌زيست و حفاظت آن
-۵ استفاده از مصالح و فرآورده‌هاي قابل برگشت به چرخه طبيعت و استفاده از انرژي‌هاي طبيعي
در خصوص قوانين ذكر شده فوق مي‌توان مسایل را در اقليم‌هاي ايران به تفكيك مورد بررسي قرارداد كه در ادامه سعي بر تحليل اقليم‌ها بر اساس قوانين پايداري فوق خواهد شد.
-۸ علل پيدايش معماري پايدار:
در جهان كنوني توسعه به عنوان يكي از بزرگ‌ترين عوامل تغيير محيط‌زيست و به تبع آن ساخت و ساز كه جزو صنايع بزرگ در استحكام نيروي انساني است، باعث از بين رفتن زمين‌هاي كشاورزي، فرسايش خاك و آلوده‌كننده محيط‌زيست و به مخاطره انداختن سلامتي و بهداشت مردم است و به بحران انرژي دامن مي‌زند. اين بحران از سال ۱۹۸۶ توسط كميته جهاني گسترش محيط زيست تحت عنوان «رويارويي با نيازهاي عصر حاضر بدون به مخاطره انداختن منابع نسل آينده» براي مقابله با نيازهايشان مطرح شد و هر روز به ابعاد و دامنه‌هاي آن افزوده شد. در اين ميان معماران و مهندسان نيز همسو با ساير دست‌اندركاران در پي يافتن راهكارهاي جديدي براي تأمین زندگي مطلوب انسان بودند، چون زندگي، كار، تفريح، استراحت و غيره همه و همه در حيطه علوم و هنر طراحي و معماري قرار داشت. در اين موضوع معماري با سرفصل جديدي با عنوان معماري پايدار آغاز شد كه مهم‌ترين سبك‌هاي تعريف شده معماري «اكو-تك» و «هاي-تك» و معماري و انرژي و معماري سبز است.
۸-۱- انسان مهم‌ترين اصل معماري پايدار: (مرحله طراحي براي انسان)
مهم‌ترين اصل از معماري پايدار، طراحي براي انسان است يعني آن‌چه كه براي بقاي انسان لازم است و بقاي انسان را تضمين مي‌كند را بايستي مد نظر قرارداد و در نگهداري عناصر زنجيره اكوسيستم براي حفظ انسان كوشيد.
اين اصل داراي ۳ استراتژي نگهداري از منابع طبيعي، طراحي شهري، طراحي سايت و راحتي انسان است كه تمركزشان بر افزايش هم‌زيستي بين ساختمان و محيط بيرون از آن و بين ساختمان و افراد استفاده‌كننده از آن‌ها است.
در واقع مي‌توان گفت كه براي رسيدن به معماري پايدار، طراح بايد اين مراحل و اصول را كه تعريف‌كننده يك چارچوب اصلي براي طراحي پايدار است را در طرح خود لحاظ و بر حسب مورد تركيب و متعادل كند.
۸-۲- عوامل مؤثر بر معماري پايدار:
-۱ جغرافيا يا اقليم
-۲ فرهنگ
-۳ معماري بومي
۸-۳- راهبردهاي طراحي معماري و شهرسازي در دستيابي به الگوهاي ساخت و ساز پايدار:
-۱حفظ انرژي
۲-حفظ آب
-۳حفظ مواد
هر كدام از اين موارد را در ۳ مرحله پيش از بنا و در مرحله بنا و مرحله پس از بنا مي‌توان پيگيري کرد.
در قسمت پيش از بنا مي‌توان حفظ شرايط محيطي و منابع طبيعي و كاهش آسيب رساندن به محيط‌زيست را نام برد. در قسمت ساخت بنا به مد نظر قراردادن طراحي شهري و شهرسازي بر مبناي حفظ محيط‌زيست و توسعه محيطي و برنامه‌ريزي سايت اشاره مي‌شود و در مرحله پس از بنا مي‌توان طراحي براي آسايش انسان و حذف يا كاهش مواد سمي و آسيب‌رسان بر طبيعت و صرفه‌جويي در انرژي اشاره داشت.
بايد توجه داشت كه اين مراحل به يكديگر مرتبط بوده و مرز مشخصي بين آن‌ها وجود ندارد براي مثال، مي‌توان از مواد بازيافتي در مرحله پس از ساخت يك ساختمان به عنوان مصالح اوليه در مرحله ساخت ساختمان ديگر استفاده کرد.
به نظر نگارنده، معماري پايدار به دو صورت كلي زير نيز تقسيم بندي مي‌شود:
-۱معماري پايدار با رو يكرد استفاده از انرژي‌هاي نو شامل انرژي خورشيد-باد-زلزله-امواج دريا و غيره
-۲معماري پايدار با رويكرد استفاده از معماري غني و بومي ايران و معماري هم‌ساز با اقليم
۸-۴- روش‌هاي رسيدن به معماري پايدار:
-۱ درك تأثیر طرح بر طبيعت (مطابقت حداكثري با محيط)
-۲پرهيز از آلودگي (زمين و هوا)
۳–تأمین آسايش بصري و صوتي
-۴ حمايت از توسعه چند منظوره
-۵ تأمین ارتباط بصري با محيط پيرامون
-۶ احترام به منحني‌هاي تراز توپوگرافي
-۹ ارزيابي پايداري ساختمان‌ها:
با افزايش ساختمان‌سازي از سطح زير كشت زمين‌هاي حاصل خيز براي كشاورزي كاسته مي‌شود و چوب جنگل‌هاي تجديدناپذير كمياب و گران خواهند شد. ما بايد اين وضعيت را تغيير دهيم. بايد ميزان مصرف انرژي را كاهش دهيم و سعي در استفاده از انرژي‌هاي بادي و نور خورشيد كه تجديدپذيرند داشته باشيم همچنین بايد از زمين‌هاي نامرغوب براي كشاورزي، براي ساخت و ساز استفاده کرد و با استفاده از چوب جنگل‌هاي تجديدپذير از توليد چوب براي هميشه اطمينان حاصل كرد. بايد از فن‌آوري‌هاي فتو ولتائيك خورشيدي و بادي بهره برد و بر بهبود بهره‌وري مصرف انرژي در سيستم‌هاي گرمايي، تهويه بهتر و سرمايش و گرمايش مناسب‌تر تمركز داشت. همچنین مي‌توان با آموزش معماران و مهندسان و طراحان ساختمان با طراحي هوشمندانه بنا دقت بيش‌تر و انتخاب آگاهانه مواد و مصالح ساختماني باعث كاهش تأثیر منفي بر زمين و منابع آن شد.
سازمان‌هاي مختلفي براي آموزش معماران و مهندسان براي ساختمان‌سازي پايدار وجود دارد. از اين ميان مي‌توان به انجمن ساختمان‌سازي سبز ايالات متحده كه از مديريت انرژي و طراحي زيست‌محيطي حمايت مي‌كند را مي‌توان نام برد.
چكيده فرايند ارزيابي در چك ليستي كه براي ارزيابي ميزان پايداري ساختمان تدوين مي‌شود به شرح زير مورد بررسي قرار مي‌گيرد:
۹-۱- گام اول: پايداري موقعيت
-۱ تأثیر بنا بر بهبود يا تنزل مكان
-۲ چگونگي رفت و آمد ساكنين، پياده يا دوچرخه يا وسايل حمل و نقل عمومي براي صرفه‌جويي و كاهش آلودگي هوا
۳– افزايش مكان در اثر فعاليت‌هاي ساختماني جديد
-۴ چگونگي تأمین آب مصرفي (در صورتي كه از محل تأمین شوند تصفيه آن و يا پمپاژ آن به مجاري)
۹-۲- گام دوم: بهره‌وري در زمينه آب
۱– استفاده از آب ذخيره شده و يا آب كثيف (آب ناشي از شست‌وشو كه حاوي فضولات انساني نباشد) براي كشاورزي
-۲ بازيافت فاضلاب
-۳استفاده از تجهيزاتي كه مصرف آب را كاهش مي‌دهد.
۹-۳- گام سوم: انرژي و هوا
-۱ بهره‌وري در سيستم گرمايش و سرمايش ساختمان
-۲ استفاده از منابع انرژي تجديد پذير
-۳ عدم توليد گازهايي كه موجب تخريب لايه ازون مي‌شوند.
۹-۴- گام چهارم: مواد و منابع
-۱ بازيافت مواد ساختماني و ضايعات آن
-۲ مديريت ضايعات در محل
-۳ استفاده از مواد بازيافتي در ساختمان سازي
-۴ استفاده از مواد موجود در محل كه باعث كاهش مصرف سوخت در حمل و نقل مي‌شود.
-۵ استفاده از مواد تجديد پذير
-۶ استفاده از چوب جنگل‌هايي كه جايگزين مي‌شوند.
۹-۵- گام پنجم: كيفيت هواي درون ساختمان
-۱ كيفيت هواي درون ساختمان
-۲ كاهش دود سيگار
-۳ تهويه موثر
-۴ كيفيت هوا در طول ساختمان سازي
۵ –استفاده از موادي كه گاز سمي توليد نمي‌كنند
-۶ كنترل مواد شيميايي مصرف شده در ساختمان
-۷ آسايش حرارتي
-۸ استفاده از نور روز
۹-۶- گام ششم: فرايند طراحي و ابداع
به بررسي ايده‌هاي اصلي طراحي در زمينه بناهاي پايدار و همچنین به موضوع تطابق مديريت انرژي و طراحي زيست‌محيطي با طرح‌هاي معمار و يا مهندس مي‌پردازد.
البته اين ليست به عنوان پايداري در زمينه ميزان پايداري ساختمان‌سازي هم‌چنان در حال افزايش است.
با توجه به ارایه مطالب گام‌هاي ۶گانه فوق در قالب هردو نوع معماري پايدار يعني استفاده از انرژي‌هاي نو و استفاده از معماري بومي و سنتي هر منطقه قابل تقسيم‌بندي است. براي اين‌كه بتوان نقش معماري و شهرسازي را در دستيابي به الگوهاي ساخت و ساز پايدار مورد بررسي قرارداد مي‌توان از گام‌هاي ذكر شده جهت طراحي معماري و شهرسازي ساختمان‌ها و شهرها در جهت نيل به اهداف الگوهاي پايدار استفاده کرد.
-۱۰ معماري و شهرسازي بومي در دستيابي به الگوي پايدار:
يكي از مواردي كه مي‌توان از آن به عنوان يك مرجع در ساخت و ساز پايدار استفاده کرد، معماري سنتي و بومي كشورمان است كه با توجه به غناي اين نوع معماري در ايران مي‌تواند كمك شاياني به تحقق امرپايداري در معماري معاصر کند.
معماري بومي و سنتي در ۴ اقليم ايران با مشخصات اقليمي هر منطقه تطابق يافته كه مي‌توان از اصول اين معماري در طراحي‌هاي معاصر استفاده کرد و در هر اقليم از تطابق معماري بومي و معاصر ساختمان‌هايي با پايداري زيست‌محيطي بالايي احداث کرد. در ذيل به‌طور مختصر انطباق معماري جديد با معماري بومي و سنتي اقليم‌هاي ايران بيان شده است:
۱-۱۰ – انطباق معماري جديد با معماري بومي اقليم معتدل و مرطوب
شايد ايجاد معماري بومي در حال حاضر از نظر استحكام و دوام و همچنین نيازهاي امروزي ساكنين پاسخگو نباشد اما مي‌توان با استفاده صحيح از اصول معماري و عوامل تشكيل‌دهنده آن مصالح بومي و هم‌چون چوب و پيش ساخته کردن و اجراي دقيق آن در بنا و اتصالات بهتر، عمر اين ساختمان‌ها را افزايش داده تا از اين طريق اجراي آن آسان‌تر و صحيح‌تر صورت گيرد. در پوشش بناها استفاده از ساقه‌هاي نباتي به جاي سفال مي‌تواند موجب دوام و استحكام بيش‌تر آن‌ها در برابر زلزله شود.
تمامي اين عوامل مي‌تواند در پايداري محيط و همچنین ايجاد ساخت و ساز پايدار موثر باشد. در اين مناطق مي‌توان با در نظر گرفتن باد‌هاي مطلوب در بهينه كردن مصرف انرژي در ساختمان‌ها كوشيد. جهت جغرافيايي ساخت و سازها، نيز دراين خصوص در اين اقليم بسيار مؤثر است. در استفاده از مصالح ساختماني مي‌توان از مصالح بومي نظير چوب استفاده مفيدتري داشت.
۲-۱۰ – تطابق معماري جديد و بومي اقليم گرم و خشك
جهت الگو قرار دادن معماري بومي و غني اين منطقه در معماري جديد استفاده از اصول معماري سنتي در معماري جديد لازم‌الاجرا به نظر مي‌رسد به‌طور مثال مي‌توان از مصالح بومي اين منطقه مانند گل در نماي سيم گل در ساختمان‌ها استفاده کرد. همچنین مي‌توان از بادگيرها در ساختمان‌هاي جديد در محل نورگيرها استفاده کرد و از سبك حياط مركزي نيز در خانه‌هاي ويلايي بهره برد تا بدين صورت بتوان ساخت و ساز پايداري را طرح‌ريزي کرد. بجاي ديوارهاي ضخيم جهت عايق شدن بناها مي‌توان از ديوارهاي چند جداره استفاده کرد همچنین نماهاي سنگي با سنگ‌هاي روشن نيز مي‌تواند در انتقال حرارت كم‌تر به داخل بنا مؤثر باشد.
۳-۱۰ – تطابق معماري جديد با معماري بومي اقليم گرم و مرطوب
جهت تحقق اين امر لازم است مانند اقليم‌هاي گرم و خشك و معتدل و مرطوب سعي در استفاده و بهكارگيري اصول معماري قديمي در معماري جديد با استفاده از مصالح بومي و محلي جهت كاهش مصرف انرژي و ايجاد فضايي پايدار استفاده کرد. مانند استفاده از سيم گل و استفاده از چوب در بدنه و سقف ساختمان‌ها.
۴-۱۰ – تطابق معماري جديد با معماري بومي اقليم سرد كوهستاني
در اين مبحث مي‌توان در ساختمان‌هاي جديدالاحداث از پنجره‌ها با شيشه‌هاي دو جداره و طولي بدون بازشو، استفاده از ديوارهاي ضخيم ولي سبك و بدون اعمال بار زياد بر سازه ساختمان و استفاده از عايق‌هاي حرارتي در بدنه ساختمان و همچنین استفاده از سنگ‌هاي تزييني تيره در بدنه نما را پيشنهاد داد. ديوارهاي دو جداره با مصالح جديد نيز مي‌تواند جهت عايق شدن ساختمان‌ها در برابر سرما و گرما به ما كمك شاياني کند.
-۱۱ نتيجه:
در دنياي كنوني و با توجه به پيشرفت بشر و بروز مشكلات تكنولوژي براي بشر و مصرف بيش از اندازه انرژي بشر را بر آن داشته است تا پايداري جهان را براي نسل خود و نسل آينده تضمين کند. در اين مسير مي‌توان معماري را به عنوان يك هنر پيشرو در اين زمينه نام برد. براي اين‌كه در معماري بتوانيم به نتيجه فوق دسترسي پيدا كنيم. معماي معماري پايدار به عنوان يك سوال مطرح است. جهت رسيدن به پاسخ اين سؤال پس از شناخت معماري پايدار و راهكار و روش‌هاي رسيدن به معماري پايدار با بررسي معماري كهن و بومي مناطق ايران مورد بررسي قرار گرفته است. همچنین همسويي معماري پايدار با مصالح جديد و با استفاده از تكنولوژي‌هاي روز دنيا مد نظر قرار دارد. در پايان نيز گام‌هايي را براي ارزيابي ساختمان‌ها مطرح شده است كه مي‌توان با اجرايي و الزامي کردن آن‌ها در شهرها و كلا تمامي ساخت و سازها گام‌هاي مؤثري را در جهت نيل به اين اهداف برداشت.
منبع: ارايه شده در اولين كنفرانس ملي بناي ماندگار- ۱۳۹۲
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.