تأثیر قیمت جهانی نفت بر شاخص‌های بورس ایران

تأثیر قیمت جهانی نفت بر شاخص‌های بورس ایران تغییر و نوسانات بهای جهانی نفت خام چه با کاهش و چه با افزایش خود با توجه به نوع فعالیت صنایع مختلف، می‌تواند به دو صورت مستقیم و یا غیر‌مستقیم بر عملکرد و سودآوری صنایع و گروه‌های مختلف و به تبع آن قیمت سهام در نمادهای مختلف […]

تأثیر قیمت جهانی نفت بر شاخص‌های بورس ایران

تغییر و نوسانات بهای جهانی نفت خام چه با کاهش و چه با افزایش خود با توجه به نوع فعالیت صنایع مختلف، می‌تواند به دو صورت مستقیم و یا غیر‌مستقیم بر عملکرد و سودآوری صنایع و گروه‌های مختلف و به تبع آن قیمت سهام در نمادهای مختلف بازار و در نهایت شاخص کل بورس تأثیر‌گذار باشد.

اما در نگاهی خاص‌تر و ویژه‌تر شرکت‌های پالایش نفت و پتروشیمی از جمله گروه‌هایی هستند که این تغییرات قیمت جهانی نفت خام می‌تواند به صورت مستقیم‌تری بر آن‌ها تأثیر‌گذار باشد.

اما در طی این تحقیق به رابطه این دو مقوله (بهای جهانی نفت و شاخص بورس) به خصوص در بازار سرمایه و بورس ایران خواهیم پرداخت و در طی این تحقیق تأثیر تغییرات قیمت جهانی نفت که در ۳ سال گذشته سقوط قیمتی قابل ملاحظه‌ای را در کنار سقوط قیمت فلزات جهانی و رکود اقتصادی کشور داشته بررسی کرده و در ادامه شرایط سختی را که این تأثیرات برای بورس کشور رقم زده را تحلیل خواهیم کرد .

آنچه که مسلم است در میان شاخص‌های بورس سهم تأثیرپذیری بازار شرکت‌های پالایشگاهی و پتروشیمی در بازاربورس ایران به واسطه رابطه مستقیمش نسبت به بازار‌های جهانی بیش‌تر بوده و تقریباً ۳۰ درصد از ارزش بازار ایران به‌طور مستقیم به قیمت نفت وابسته است. بنابراین می‌توان گفت که بورس اوراق بهادار تهران مانند بورس‌های جهانی تحت تأثیر کامل قیمت نفت قرار گرفته و انتظار می‌رود که قیمت‌ها بیش‌ترین تأثیر لازم را از قیمت نفت برده باشند. در نمودار زیر نیز سهم گروه‌های تأثیرپذیرنده از قیمت در نمودار مشخص شده است. گروه پتروشیمی بیش‌ترین تأثیر در شاخص را به علت حجم بالای بازار آن دارد که این گروه به تنهایی ۲۷ درصد از بورس تهران را در اختیار دارد.

در مجموع باید گفت مواردی چون افزایش عرضه نفت مازاد و نیز بالا رفتن آمار ذخیره نفت در کشورهای صنعتی و مصرف‌کننده، بزرگ‌ترین تهدید این روزهای بازار نفت به ویژه برای اقتصادهایی است که کماکان به نفت وابسته‌اند و تأثیرات شوک‌های وارده به این اقتصادهای نفتی به همه بازار‌ها و اهالی آن‌ها از جمله معامله‌گران بورس وارد خواهد شد.

در حالی که بیش از ۳۰ درصد ارزش بازار بورس تهران وابستگی مستقیم به قیمت جهانی نفت دارد که باقی گروه‌ها نیز از این تغییر بی‌بهره نیستند.

با آن‌که قریب به اتفاق فعالان بازار انتظار داشتند در پی اعلام قیمت نهایی و سقف تولید اوپک، شاهد تغییر روند بازار در جهت مثبت و ایجاد رونق در این بخش از فعالیت‌های اقتصادی باشیم ولی در یک رویکرد غیرقابل انتظار، شاهد بی‌تفاوتی و عدم استقبال سهامداران و فعالان بازار به این رویداد مهم هستیم.

پس از به تعادل رسیدن بازار در این ۳ ماهه، روند بازار با روند بازار براساس تغییرات قیمت نفت همسو بوده و این امر نشان از تأثیر بالای تغییرات قیمت نفت بر کلیه صنایع بازار دارد. در اینصورت می‌توان به اینگونه تعبیر کرد که توجه سهامداران از تغییرات آنی به سمت تغییرات ثبت شده در صورت‌های مالی بیش‌تر جلب شده که نشان از منطقی شدت بازار است.

 

با نگاهی کلان‌تر نسبت به دو سال گذشته بازار سرمایه و بورس ایران (سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵) راکد بود که این ناشی از کاهش قیمت‌های نفت همسو با تحریم‌های نفتی و بانکی بر بازار سهام تأثیر منفی می‌گذارد و رکود این بازار را سبب می‌شود.

 اما با اجرایی شدن برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) در ژانویه ۲۰۱۶(دی‌ماه ۹۴) و لغو تحریم‌های نفتی و بانکی، ورق در بازار سرمایه برگشت و شاخص‌ها روند صعودی به خود گرفتند و شاخص کل از ۶۵ هزار واحد به ۷۹ هزار واحد صعود کرد و ارزش آن ۲۰ درصد افزایش یافت.

 سیاست روشن وزارت نفت مبنی بر رساندن تولید نفت به سطح پیش از تحریم و استقبال شرکت‌های بین‌المللی از سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران از جمله انرژی، خودرو و بورس، آینده روشنی را برای بازار سرمایه این کشور ترسیم کرده است.

 

حسین دهقان – کارشناس حوزه انرژی